خبرگزاری شبستان: نیاز به خودشکوفایی نیازی است که در عین اینکه در قلمرو نیازهای روان شناختی است اما به لحاظ ماهیت و موقعیت خاص خود، بیشتر در قلمرو نیازهای مطلوب هنجاری و آرمانی قرار دارد و تمامی انسان ها برای رسیدن به جایگاهی غیر از جایگاه موجود و برای رفع نیازشان، غیر از نیاز موجود (فیزیولوژیک، امنیت، و ...) تلاش می کنند و آرمان خواهی آدمی نیز، اساس ناظر بر تاکید او بر ضرورت رفع نیاز خودشکوفایی است. تبیین جایگاه واقعی آدمی و اینکه انسان، به چه درجاتی می تواند نائل آید، نیز زمینه رفع و شکوفایی این نیاز را فراهم می کند.
یکی از محورهای جذب جوانان به مساجد، تشخیص نیاز و انگیزه های آنان است. پر واضح است که آنها به انحاء مختلف و در پی رفع نیازهای گوناگون خود بر می آیند و در این مسیر به مکان ها و محافلی می روند که در آنجا پاسخی به یکی از نیازهای گوناگون خود بیابند. پس باید دید مساجد و متولیان آن تا چه اندازه، از نیازهای جوانان آگاهی دارند و در صورت آگاه بودن تا چه میزان در برآوردن این نیازها، برنامه ریزی و کار کرده اند.
بدین ترتیب، تشخیص نیازهای مختلف نوجوانان و جوانان از جمله: نیازهای جسمانی، روانی، عاطفی، اجتماعی، معنوی، اخلاقی و شناختی می تواند، گام موثری در جذب آنان به مساجد باشد. وقتی خصوصیات نوجوان و جوان شناخته شد، آنگاه برنامه ریزان امور فرهنگی مساجد، قادر خواهند بود برنامه هایی را تدوین کنند که متوجه رفع نیازهای گوناگون آنان بوده و مطابق با سلیقه ها و روحیه شان باشد. چنین برنامه هایی برای جذب و پرورش جوانان در مساجد می تواند موثر باشد.
مخاطب شناسی
واژه مخاطب در فرهنگ عمید، اینگونه تعریف شده است: طرف خطاب، طرف صحبت، کسی که دیگری با او سخن بگوید. در این بحث مخاطبان، شامل تمام اقشار جامعه اسلامی هستند. نوجوانان و جوانان درصد بالایی از جمعیت کشور را تشکیل داده و از پتانسیل بالقوه بالایی برخوردارند و میزان اثربخشی برنامه ها ، در آنها بیش از سایر مقاطع سنی است به همین دلیل مباحث مربوط به آنان از ویژگی خاصی برخوردار است.
هر برنامه ریزی که اختصاصا برای نوجوان و جوان در نظر گرفته می شود تبلیغ آن، راه و روش خاصی را می طلبد. شناخت دقیق خصوصیات مخاطب و توجه به تمام اضلاع و زوایای شخصیتی و رفتاری او، می تواند ما را در رسیدن به نتایج مطلوب یاری کند.
«زمانی تبلیغ در حد برانگیختن احساسات و عواطف و آماده ساختن آنها برای پذیرش اندیشه، سلیقه و روش خاصی بود؛ اما امروزه تبلیغی که با هدف خاص و برای قشری خاص (با هدف افزایش دایره جذب مخاطبان) صورت می گیرد، از محدوده ارتباط یک سویه و تلقینی فراتر رفته و به یک فرآیند دو سویه و تعاملی بین گیرنده و فرستنده تبدیل شده است، تا آنجا که مقوله تبلیغ، متاثر از رویکردهای نوین، در پهنه فناوری، ارتباطات، روان شناسی، جامعه شناسی، مردم شناسی و ... گسترده شد و کارکرد خود را توسعه داده است. حال آنکه تبلیغ، فرآیندی است که محتوا، روش، ابزار و چیستی و چگونگی آن، در تعامل با دو قطی سیال گوینده و شنونده تعیین می شود. در چنین تعامل پیچیده و چندجانبه ای حداقل پنج عامل به صورت فعال دخیل است که عبارت اند از:
الف) چه کسی؟(پایگاه، منزلت، شان و خاستگاه اجتماعی شخصیت گوینده)
ب)چه چیزی را؟(محتوا، ماهیت، جذابیت و کارکرد موضوع مضمون تبلیغ)
ج) به چه کسی؟(نوع مخاطب از نظر سن، جنس، قشر، طبقه اجتماعی و فرهنگ گیرنده یا شنونده»
د)از چه طریقی؟(روش تبلیغ، رسانه و ابزارانتقال پیام، رهیافت های درونی و بیرونی، روش مستقیم و غیرمستقیم)
ه)در چه موقیعتی؟ (وضعیت روحی و روانی، شرایط عاطفی و احساسی مخاطب، فضای میدانی ذهن و عین)
به عبارت دیگر، هریک از مولفه های فوق را می توان بر حسب ساختار عناصر فعالیت های تبلیغی، جهت جذب مخاطبان به گونه های زیر بیان کرد:
الف) مخاطب شناسی؛ (شناخت ویژگی های گیرنده یا شنونده)
ب)نیازشناسی؛(شناخت نیازها، رغبت ها و علایق مخاطب)
ج)روش شناسی؛(شناخت و گزینش روش های موثر و مکارآمد)
د)موقعیت شناسی؛(شناخت فضای روحی و روانی مخاطب و محیط او)
ه)زبان شناسی و واژه گزینی؛ (زبان آگاهی و هوشیاری بر ادبیات و گفتمان روز)
ز)زمان شناسی؛(زمان آگاهی و توجه به ضرورت ها و مقتضیات زمان)
ح)پیامدشناسی؛(ارزشیابی، بازخوردگیری ارزیابی اثربخشی فرآیند تبلیغ)
با توجه به اینکه یکی از مهمترین دلایل تاسیس مسجد، توسط نبی مکرم اسلام حضور گسترده و انبوه مومنین، در این مکان مقدس، جهت عبادت و آموزش مفاهیم و معارف اسلامی و آموزه های دینی بوده است نتیجه می گیریم که مسجد بدون حضور مردم معنا و مفهومی آنچنان که باید داشته باشد پیدا نمی کند، پس بایسته است تمام ابزارها و لوازم برایش افزایش استقبال مخاطبان مسجد، به ویژه نوجوانان و جوانان فراهم شود.
پایان پیام/
منبع: برگرفته از کتاب «روش های جذب نوجوانان و جوانان به مساجد و نماز جماعت» نوشته محمدعلی موظف رستمی
نظر شما