خبرگزاری شبستان -سمنان؛ نمدمالی صنعتی است كه با تمام اعضای بدن در ارتباط است و نمدمال با عشق تمام به كار، همراه با حركات موزون و دلنشین دست و پا و خواندن شعرهای لطیف و موزون خستگی مفرط ناشی از كار مداوم را همراه با عرق كردن فراوان از تن خسته خود بیرون می كند و به انتظار فرش كردن دستمایه تلاش خود می نشیند.
دستمایه ای كه نقش های رنگارنگ طبیعی جلوه ای از طبیعت زیبا را با نقوش ساده و صمیمی به بینندگان نشان می دهد تا منظر زیبای صنعت دست بشر را كه خداوند سبحان دراختیار اشرف مخلوقات قرارداده است، نظاره گر باشد.
آنچه درنمد مالى مى‌توان مشاهده کرد،ذوق وهنر،به همراه تحرک توليد کننده است.
نمد از در هم پیچیدگی پشمهای حلاجی شده بااستفاده ازرطوبت بدست می آید. نمددرگذشته کاربردهای مختلفی مانندکلاه نمدی،چوغا،جلاسب و…داشته است امروزه ازنمدبه صورت زیراندازوپادری استفاده میشود.
استعداد این محصول از لحاظ انعطاف پذیری در فرم و نقش ما را بر آن داشته که هم به جهت حفظ یکی از کهن‌ترین هنر،صنعت‌های انسان ایرانی و هم به لحاظ معرفی محصولی که قابلیت بالایی در ارائه و حضور در زندگی انسان امروزی نیز می‌تواند داشته باشد، یکبار دیگر نگاهی به این هنر، صنعت رو به زوال و در حال احتضار بیندازیم.
استاد اصغر برادران، استاد پیشكسوت نمدمالی باسابقه بیش ازنیم قرن نمدمالی دراستان ویكی ازمحدوداستادان این رشته،با داشتن پنج فرزند، صحبت هایی برای گفتن دارد.
برادران کار خود را از زمان کودکی (شش سالگی) در مجتمع نمد مالی سمنان با استاد خودرمضان همتیان آغاز کرده و هنوز هم در این شغل فعالیت دارد. این استاد پیشکسوت با اشاره به قدمت و جایگاه این هنر در کشور اظهارداشت: ماده اصلی واساسی نمد پشم است.
پشمی که از اولین چین بره تهیه می شودکه یکسال آن تمام نشده باشد این پشم بهاره به دلیل لطافت ونازکی وبلندی الیلف آن خوب همدیگر را می گیرد وبه خوبی دراثر مالش وفشار در هم تنیده می شود. پشم های چین دوم به بعددارای این خاصیت نبوده، خوب حلاجی نشده والیاف این نوع پشم ها همدیگر را نمی گیرند واز یکدیگر جدا می شوند.
بیشترین پشمی که در نمد مالی بکار می رودپشم سفید است و از پشم سیاه فقط برای نقش انداختن روی نمد استفاده می کنند ومیزان استفاده از آن برای هر قطعه نمد بسیار محدود وبسته به اندازه نمد وپرنقش وکم نقش بودن آن است.
برادران در حالی که پشم ها را بروی حصیر (قالب) برای درست کردن نمد آماده می کند ادامه می دهد:ابتدا برای شروع حصیری را بر روی زمین پهن کرده ونقش را بوسیله پشم های رنگی روی قالب به طریق دلخواه نقش چینی کرده ودراین حالت نقش آماده می شود.
سپس پشم های رنگی تنیده نشده را روی آن می ریزندو بعد از آن توده ای از پشم های حلاجی شده را بدست چپ گرفته ودسته پنجه دست راست و با کمک شاخه های پنجه از پشم برداشته وآرام آرام روی گونی پهن کرده وبه ضخامتی که مورد نظر است پشم می گذاریم.
سپس بعداز این مراحل مقداری آب ،صابون را با دست ویا با آب پاش کوچک روی پشم ریخته وآن را نم دار می کنند.بعد از این مراحل قالب را لوله می کنند بطوریکه یک لایه قالب حصیر حایل است نمی گذارد پشم ها به هم بچسبند. سپس قالب را با طناب می پیچند ونمد مالان با کمک دست وپا روی آن می کوبند وآن را می غلتانند تا پشم درهم تنیده ونمد شکل بگیرد.
در این مرحله که نمد خام نام دارد طناب دور قالب باز کرده و پشم های دور نمد را با حوصله تا می کنند وروی نمد می خوابانند که لبه آن گرد می شود و برای بار دیگر آب صابون بر روی آن پاشیده وآن را لوله می کنند وبا کمک آرنج ها ودست ها نمد را می مالند.
هر چند دقیقه ای که آن را می مالندنمد را باز می کنندضربه هایی با کف دست روی آن می کوبندگوشه هایش را می کشند که صاف شود ودو مرتبه لوله می کنند ومی مالند.
این کار را اینقدر ادامه داده تا همه الیاف درهم تنیده شود وهمه چشمه های نمد پر گردد سپس درآفتاب پهن می کنند تا خشک شود.
در مرحله پایانی کار با قیچی دالبرزنی لبه حاشیه را دالبر می کنند .
برادران کار در این عرصه را طاقت فرسا ودشوار عنوان می کند ومی گوید: نمد مالی به دلیل نبودکاربرددرزندگی امروزی رونق خودراازدست داده است. وبا توجه به اینکه هنر نمد مالی در حال فراموشی قرار گرفته شده باید در احیاء وباز زنده سازی این هنر کهن برنامه هایی انجام شود.
نمد دارای مزایای بی شماری از جمله عبور ندادن رطوبت ،عایق بسیار مناسبی برای سرما و گرما بوده واز استحکام قابل ملاحظه‌ای بهره می‌برد و نیز عمر زیادی می‌کند.
زمان تهیه و ساخت یک قطعه نمدی در سایزهای معمولی کوتاه است و معمولاً در هر اندازه‌ای تنها یک روز وقت برای ساخت آن لازم می‌باشد و سه تا چهار روز نیز برای خشک شدن آن کافی است.
هر شیء نمدی طی دوره استفاده و مراحل استهلاک می‌تواند با کمی کار بر روی آن (برش و رودوزی) تبدیل به شیء قابل مصرف دیگری شود. به عبارتی یک قطعه نمدی تا آخرین مراحل استهلاک کاربردهای گوناگونی می‌تواند داشته باشد.
مدیر کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان سمنان نیز با اشاره به اینکه نمد مالي يكي از كهن ترين و پرسابقه ترين صنايع دستي ايران است و جايگاه خاصي را در بين صنايع دستي و روستاييان داشته است ادامه داد: بر اساس تحقيقات انجام شده، سوابق تاريخي نمد، كهن تر از تمام دست بافته هاي بشري است و پيشينه آن از قالي نيز كهن تر است.
حسین خواجه بیدختی با اشاره به اینکه نمدمالی در استان‌های مازندران، خراسان، سمنان، چهارمحال و بختیاری ،ایلام ،کردستان و … رواج دارد اضافه کرد:در حال حاضر نمد مالي در استان سمنان درشهرهاي سمنان و شاهرود توسط تعداد انگشت شماري از نمدمالان انجام مي شود.
وی با بیان اینکه تولیدات نمد دراستان سمنان بطور کلی برسه نوع است ادامه داد: تولیداتی که نام کلی نمد دارند بعنوان کف پوش وزیرانداز از آنها استفاده می شود.
خواجه بیدختی با تاکید برحفظ واحیاء این هنر اضافه کرد: سازمان میراث فرهنگی استان سمنان برای زنده نگه داشتن این هنر کلاسها ودوره های آموزشی را برگزار کرده است.
مدیر کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان سمنان اضافه کرد: شیوه سنتی نمدمالی سمنان تقریباباهمه شهرها یكسان وابزارآن نیزكمان،مشته،قالب،طناب،پنجه وپاتیل است.
وی با اشاره به تولیدات نمددرسمنان بانقوش ونگاره های نمد چهارگوش خورشیدی، نمد تخم مرغی یاترنجی،چهارگوش بندرومی،گرد ستاره ای سایراشكال هندسی اظهارداشت:مراکزمهم توليد نمددر این استان،شهرستان سمنان، دامغان وروستای ابرسيج شاهروداست.
به گفته خواجه بیدختی توليدات اين زحمتکشان علاوه براستفادهٔ شخصى به روستاهاى شمال استان وشهرستان مازندران ارسال مى‌شود.
مجتمع نمد مالی سمنان که درکنار میدان مرکزی میوه تره بار سمنان خارج از شهر می باشد زمانیکه شلوغ ترین مکان بوده ودرآن قریب ۳۶ نفراز پیشکسوتان هنر نمد مالی فعالیت داشته ، درحالیکه امروز به مکانی مخروبه وخالی از هنرمندان نمد مالی تبدیل شده ودرآن تنها دو یا سه کارگاه نمد مالی فعالیت دارند.
گزارش و عکس؛ عصمت سالار
پایان پیام/
نظر شما