ایرج توتونچیان، کارشناس ارشد پولی بانکی و استاد دانشگاه الزهرا (س) به مناسبت فرا رسیدن دهم شهریور، روز بانکداری اسلامی در گفتگو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان در پاسخ به این سوال که تحول در علم اقتصاد به عنوان یکی از رشته ها و زیرمجموعه علوم انسانی تا چه اندازه می تواند در تحقق واقعی بانکداری اسلامی موثر باشد، بیان کرد: متاسفانه با وجود این که بیش از سی و پنج سال از انقلاب اسلامی می گذرد، ما در تحول علوم انسانی به ویژه علم اقتصاد در دانشگاه ها و اسلامی کردن این دروس موفق نبوده ایم.
وی ادامه داد: علیرغم این که در قانون اساسی ما درج شده است اقتصاد کشور باید بر مبنای اقتصاد اسلامی باشد اما متاسفانه گام موثری در این زمینه برنداشته ایم و این مساله می تواند دلایل مختلفی داشته باشد و شاید مهم ترین آن این است که تا حدی سلطه نظام سرمایه داری، به شکلی قوی در ذهنیت بانکدارها رسوخ کرده که بسیاری از گفته های غربی ها را وحی مُنزل می دانند.
وی با اظهار تاسف از مساله یاد شده تاکید کرد: متاسفانه با این رویکرد میان مصالح اجتماعی و اقتصادی که در اسلام تا این اندازه تاکید شده، ما غفلت ورزیده ایم و شاید در این راستا مهم ترین مساله پس از مقاومت ذهنی که بانک برای پیاده کردن این قانون یا تفکر داشت این بود که ما بُنیه انسانی قوی نداریم.
توتونچیان با بیان این که ما علوم انسانی و محتوای دروس به ویژه علم اقتصاد را به سمتی نبرده ایم که بنیاد علمی کشور تقویت شود، ابراز کرد: در عین حال نیز هیچ گونه تشویقی برای اساتید در نظر گرفته نمی شود تا به این سمت حرکت کنند و البته از سوی دیگر در راستای تحول علم اقتصاد نیز استنباط غلط و نادرستی از سوی برخی افراد دانشگاهی و نظام بانکی در کشور وجود دارد مبنی بر این که آنچه در منابع اسلامی است اولا سیستم نیست و ثانیا پایه های نظری هم نمی تواند بر آن بنا شود و ثالثا این آموزه ها و منابع موّاج است و شکل مشخصی ندارد.
وی با انتقاد از دیدگاه های مطرح شده عنوان کرد: این در حالی است که ما پایه های قوی علمی در منابع دینی خود داریم که می توانند راهنما بوده و دستورات جدی و تعیین کننده ای داشته باشند و باید گفت ما می توانیم یک سیستم بانکداری اسلامی و اقتصادی اسلامی بنا کنیم.
این کارشناس بانکداری در ادامه تصریح کرد: اگر عده ای به این مساله شک دارند باید به عدم توانایی خود در استفاده از مبانی ای که در قرآن و روایات بیان شده است، بازگردند لذا اگر توانایی خود را در این راستا به کار گیریم مشاهده می کنیم که در منابع دینی ما، آموزه هایی محکم و متقن و علمی وجود دارد که می توان سیستم اقتصاد اسلامی را بر آن بنا کرد.
وی اظهار کرد: متاسفانه مشاهده می شود که ذهنیت بسیاری افراد اعم از دانشگاهی و بانکی این است که نظام اقتصادی سرمایه داری وحی مُنزل است و در مقام مقایسه با سایر موارد، شکی در ذهن آنها به وجود نیامده، این در حالی است که به صراحت می گویم این افراد اتفاقا اساسا مطالعه ای در این زمینه ندارند و با یک نظر ساده اندیشانه و ساده لوحانه بیان می کنند ما چیزی به عنوان اقتصاد اسلامی نداریم حال اگر مطالعه ای در این خصوص داشتند، متوجه می شدند افرادی در این کشور هستند که عزم علمی خود را صرف این مساله کرده اند و دست نوشته هایی در این باره دارند.
این استاد دانشگاه الزهرا (س) اضافه کرد: لذا این مدعیان به سمت نوشته های افرادی که در زمینه اقتصاد اسلامی مطالعه و پژوهش داشته اند، نرفته و دلایل منطقی بر ادعای خود ندارند و شاید خلط موضوع در ذهنیت آنها رخ داده باشد بنابراین، اگر عالمانه بنگریم، اغلب دانشگاهیان ما به صرف این که مطالعه نکرده اند، بیان می کنند ما علم اقتصاد اسلامی نداریم؛ اما به نظر می رسد این افراد باید برای ادعای خود سندی بیاورند که قابل دفاع باشد.
وی تاکید کرد: من می توانم در برابر این ادعا، اثبات کنم اینکه ما بیش از حد کفایت ابزار، قاعده، دستورالعمل و راهنمایی برای بنا کردن اقتصاد اسلامی داریم اما متاسفانه طی سه دهه گذشته به ویژه بیست سالی که طی شد – جدا از دوره جنگ و شرایط اضطرار و بحرانی آن زمان – دانشگاه ها با نیازها و مطالبات مردم پیش نرفتند و لذا تحولی به وجود نیامد و ما در جا زدیم و این سخن گزافی نیست.
این کارشناس ارشد پولی بانکی در پایان یادآور شد: بنابراین، باید طرز تفکر افراد را تغییر داد و با برگزاری جلسات و سمینارها و کارگاه های رسمی و جدی به فکر تامین نیروی انسانی در این زمینه باشیم هر چند تعداد افرادی که در این زمینه فعالیت می کنند، بیش از تعداد انگشتان دست نیست و این برای جامعه 70 میلیونی که انقلاب کردند شایسته نیست و جای نگرانی دارد.
نظر شما