خبرگزاری شبستان - سرویس قرآن و معارف: امیرالمؤمنین علی علیه السلام در ابتدای این فراز می فرمایند: "تعاهدوا أمر الصلاة وحافظوا عليها واستكثروا منها وتقربوا بها فإنها "كانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتاباً مَوْقُوتاً / نماز را به پا دارید و محافظت آن را به عهده بگیرید و زیاد به آن توجه کنید و فراوان نماز بخوانید و به وسیله آن به خدا تقرب بجویید زیرا نماز به عنوان فریضه واجب در اوقات شبانه روز بر مؤمنان مقرر شده است."
در ابتدای این بحث امیرالمؤمنین به مستمعان خود درباره نماز این گونه سفارش می کنند که با نماز عهدتان را استوار کنید و نمازتان را از گزندها حفظ کنید و فراوان نماز بخوانید. حقیقت آن است که وقتی کسی پوششی را بر تن می کند و از پوشش پاسداری می کند و مراقب آن پوشش است که صدمه ای به آن نرسد در عوض آن پوشش هم از او محافظت می کند. جنگاوری را در ذهن تصور کنید که با لباس و زره زرم و کلاه خود در نبرد حاضر شده است. همچنان که آن جنگاور از آن حفاظ و پوشش حفاظت می کند آن حفاظ نیز از جنگاور حفاظت می کند اما اگر جنگاور آن لباس و زره را از تن بیرون کند دیگر زره از او حمایت نخواهد کرد. از دیدگاه امام علی علیه السلام هم اگر بنده ای از نماز به عنوان یک حفاظ معنوی و روحانی محافظت کند و نمازش را از آسیب ها و گزندها مصون نگه دارد در آن صورت نماز هم او را از گزندها مصون خواهد داشت و اجازه نخواهد داد که او به سمت منکر و فحشا سوق پیدا کند.
اگر قرار باشد کسی در این جهان درباره نماز سخن بگوید و ماهیت و عظمت و جایگاه حقیقی آن را تشریح کند چه کسی بهتر از امیرالمؤمنین که چشم و گوش اش به ملکوت باز شده است و دست پرورده رسول الله (ص) است. کسی که در خانه خدا چشم به جهان می گشاید و در خانه خداوند به شهادت می رسد.
اما یکی از بهترین بیانات امیرالمؤمنین علی عالیه السلام درباره نماز در خطبه 199 نهج البلاغه مطرح شده است. فرازی از ای نخطبه را با هم مرور می کنیم: "تعاهدوا أمر الصلاة وحافظوا عليها واستكثروا منها وتقربوا بها فإنها "كانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتاباً مَوْقُوتاً " - النساء:103- ، ألا تسمعون إلى جواب أهل النار حين سئلوا "ما سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ؟ قالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ " - المدّثّر42- 43- ، وإنها لتحت الذنوب حت الورق وتطلقها إطلاق الربق وشبهها رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم بالحمة تكون على باب الرجل فهو يغتسل منها في اليوم والليلة خمس مرات فما عسى أن يبقى عليه من الدرن. وقد عرف حقها رجال من المؤمنين الذين لا تشغلهم عنها زينة متاع ولا قرة عين من ولد ولا مال. يقول الله سبحانه: " رِجالٌ لا تُلْهِيهِمْ تِجارَةٌ ولا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وإِقامِ الصَّلاةِ وإِيتاءِ الزَّكاةِ " - النور37- . وكان رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم نصباً بالصلاة بعد التبشير له بالجنة لقول الله سبحانه: " وأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلاةِ واصْطَبِرْ عَلَيْها" - طه132- ، فكان يأمر بها أهله ويصبر عليها نفسه ثم اِنّ الزّکوه جُعلت مع الصّلوه قُربانا لِاَهل الاِسلام ... / نماز را به پا دارید و محافظت آن را به عهده بگیرید و زیاد به آن توجه کنید و فراوان نماز بخوانید و به وسیله آن به خدا تقرب بجویید، زیرا نماز به عنوان فریضه واجب در اوقات شبانه روز بر مؤمنان مقرر شده است. مگر به پاسخ دوزخیان گوش فرا نداده اید در برابر این پرسش که چه چیز شما را به دروغ کشانیده است می گویند ما از نمازگزاران نبودیم. نماز، گناهان را همچون برگ های پاییزی می ریزد و غل و زنجیرهای معاصی را از گردن ها می گشاید. پیامبر (ص) نماز را به چشمه آب گرمی که بر در خانه کسی باشد و شبانه روزی پنج بار خود را در آن شستشو دهد تشبیه کرده است که بدون تردید چرک و آلودگی در بدن چنین کسی باقی نخواهد ماند. گروهی از مؤمنان که زینت و متاع این جهان و چشم روشنی آن یعنی فرزندان و اموال آنان را به خود مشغول نداشته است حق نماز را خوب شناخته اند. خداوند سبحان می فرماید: مردانی هستند که تجارت و داد و ستد آن ها را از یاد خدا و برپاداشتن نماز و پرداخت زکات بازنمی دارد. رسول خدا (ص) بعد از اشارت به بهشت، خویش را در مورد نماز به تعب و مشقت انداخته بود زیرا خداوند به ایشان می فرماید: خانواده خویش را به نماز فرمان ده و در برابر آن شکیبا باش. لذا آن حضرت پی در پی اهل بیت خود را به نماز امر می کرد و خود نیز در انجام آن شکیبایی داشت و بدانید که زکات همراه نماز مایه تقرب مسلمانان به خداوند است ..."
استفاده امیرالمؤمنین (ع) از پنج آیه در فرازی کوتاه از یک خطبه
همچنان که ملاحظه می شود در این فراز از خطبه 199 نهج البلاغه که موضوعیت آن نماز است از پنج آیه قران استفاده شده است به این معنا که امام علی (ع) از کلام الهی در القای سخنان خود درباره اهمیت نماز سود برده اند.
امیرالمؤمنین علی علیه السلام در ابتدای این فراز می فرمایند: "تعاهدوا أمر الصلاة وحافظوا عليها واستكثروا منها وتقربوا بها فإنها "كانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتاباً مَوْقُوتاً / نماز را به پا دارید و محافظت آن را به عهده بگیرید و زیاد به آن توجه کنید و فراوان نماز بخوانید و به وسیله آن به خدا تقرب بجویید زیرا نماز به عنوان فریضه واجب در اوقات شبانه روز بر مؤمنان مقرر شده است."
در ابتدای این بحث امیرالمؤمنین به مستمعان خود درباره نماز این گونه سفارش می کنند که با نماز عهدتان را استوار کنید و نمازتان را از گزندها حفظ کنید و فراوان نماز بخوانید. حقیقت آن است که وقتی کسی پوششی را بر تن می کند و از پوشش پاسداری می کند و مراقب آن پوشش است که صدمه ای به آن نرسد در عوض آن پوشش هم از او محافظت می کند. جنگاوری را در ذهن تصور کنید که با لباس و زره زرم و کلاه خود در نبرد حاضر شده است. همچنان که آن جنگاور از آن حفاظ و پوشش حفاظت می کند آن حفاظ نیز از جنگاور حفاظت می کند اما اگر جنگاور آن لباس و زره را از تن بیرون کند دیگر زره از او حمایت نخواهد کرد. از دیدگاه امام علی علیه السلام هم اگر بنده ای از نماز به عنوان یک حفاظ معنوی و روحانی محافظت کند و نمازش را از آسیب ها و گزندها مصون نگه دارد در آن صورت نماز هم او را از گزندها مصون خواهد داشت و اجازه نخواهد داد که او به سمت منکر و فحشا سوق پیدا کند، همچنان که وعده الهی است که "إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ / همانا نماز آدمی را از فحشا و منکر بازمی دارد. "
پیله ای که برای عروج شکل می گیرد
توالی و کنار هم قرار گرفتن واژه هایی چون "تعاهدوا" و "حافظوا" و "استکثروا" و "تقربوا" در این فراز از خطبه امیرالمؤمنین تصویری را به ذهن آدمی القا می کند چنان که انگار هر کدام از این افعال که در پس خود مسئولیتی را عهده دار شده اند رشته هایی هستند که در جهت های مختلف کنار هم قرار می گیرند چونان رشته های ابریشم که پیله ای را شکل دهند تا آن عروج معنایی و روحانی در جان مشتاقان شکل بگیرد و اتفاق بیفتد.
امام علیه السلام در ادامه می فرماید: "ألا تسمعون إلى جواب أهل النار حين سئلوا "ما سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ؟ قالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ / مگر به پاسخ دوزخیان گوش فرا نداده اید در برابر این پرسش که چه چیز شما را به دروغ کشانیده است یم گویند ام از نمازگزاران نبودیم."
این فراز از بیانات امیرالمؤمنین علیه السلام هم دربردارنده حقیقی عالی و بلندپایه است. در این جا امام علی (ع) دوباره ما را به آیه ای از کلام الهی توجه می دهند. پیش از آن که آیه را بر زبان می آورند ابتدا ذهن حاضران را برای شنیدن آیه آماده می کنند. عبارت پیش از آیه تحذیرکننده است: "مگر به پاسخ دوزخیان گوش فرا نداده اید؟" و بعد آیه را تلاوت می کنند که در برابر این پرسش که چه چیز شما را به ناراستی و دروغ کشانده است می گویند ما از نمازگزاران نبودیم. در این جا هم معلوم می شود آنچه آدمیان را از صف راستی بیرون می برد و از جاده صدق بیرون می کشاند، اهمیت ندادن یا کم اهمیت دادن به نماز است.
پایان پیام/
نظر شما