امروز تحول بنیادی علوم انسانی نیاز به حرکت جهادی دارد

به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، آیت الله مصباح یزدی رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) امروز (9 مهر) در مراسم اعطای جوایز نخستین جشنواره علمی پژوهشی علامه طباطبایی که در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) برگزار شد، عنوان کرد: علوم انسانی اسلامی از آغاز پیروزی انقلاب تا کنون از طرف امام و سایرین مؤسسین این نظام و به ویژه مقام معظم رهبری (مد ظله) مطرح شده است و پیگیری هایی نیز در این مسیر صورت گرفته است.

آیت الله مصباح یزدی اظهار داشت: متأسفانه با گذشت نزدیک 4 دهه از انقلاب اسلامی چندان اثر راضی کننده ای بر فعالیت های حوزه علوم انسانی اسلامی صورت نگرفته است و جای دارد که مسئولین و پژوهشگران این حرکت را تسریع ببخشند و بر موانعی که باعث پیشرفت کار می شود و یا آسیب هایی که در جریان کار ممکن است پیش بیاید، تأمل کنید.

وی با بیان این که در زمینه علوم انسانی اسلامی کمبودهای فراوان وجود دارد، گفت: عمده این کمبودها به دلیل میراث نامیمون رژیم گذشته است که اسلام را در جامعه تا حدودی حذف کرده بود و در صدد حذف کامل آن بود.

استاد حوزه علمیه قم افزود: در رژیم گذشته، دانشگاه های ما تقریبا تحت تأثیر فرهنگ غربی بودند و کتاب هایی هم که نوشته می شد، برگرفته و برگردانده کتاب های غربی بود، همچنین حوزه که می بایست نقش فعال داشته باشد به کمال ضعف رسیده بود و وضعیت روحانیت در 70 سال گذشته نامطلوب بود و تحصیل طلبگی رسما در هیچ مدرسه وجود نداشت.

آیت الله مصباح یزدی تصریح کرد: پیروزی انقلاب اسلامی، نقطه عطفی در تاریخ به وجود آورد به طوری که مسیر حوزه علمیه 180 درجه تغییر یافت و  حرکت های بی‌سابقه‌ای در حوزه علمیه رخ داد و امیدهایی به وجود آمد، به طوری که حرکت‌هایی برای تغییر دروس انسانی دانشگاه  و اسلامی کردن دانشگاه ها صورت گرفت.

وی با بیان این که تحول بنیادی علوم انسانی اسلامی باید در سه بخش صورت بگیرد، یادآور شد: در معارف بنیادی علوم انسانی اسلامی باید تحول صورت بگیرد، همچنین نگاه به علوم انسانی به تبع نگاه به انسان و زندگی انسان در جهان در دو قطب مخالف وجود دارد.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) ادامه داد: وجود انسان وسیع تر از این دنیاست و وجود انسان از نظر منتهی لامتناهی است و این دو نگرش قابل مقایسه با یکدیگر نیست، بنابراین باید در بخش فلسفه علوم انسان‌شناسی و متافیزیک کار شود که انسان چگونه موجودی است.

آیت الله مصباح یزدی تصریح کرد: قبل از انقلاب اسلامی، دانشگاه ها و حوزه های علمیه در این بخش کار خاصی انجام ندادند و به این مباحث نپرداختند، اما به برکت انقلاب و عنایت امام (ره) مقدمات این کار در حوزه ه فراهم شد و برنامه های حوزه علمیه به سمتی رفت که توانست افرادی را در این زمینه تربیت کند.

وی عنوان کرد: بخش دوم تحول بنیادی علوم انسانی اسلامی که باید به آن پرداخت، معارف انسانی و در رابطه با مهم ترین مسائل انسان ها در زندگی روزمره، مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، جامعه شناسی و حقوق و دیگر علوم مختلف است که این علوم باید تحقیق شود.

استاد حوزه علمیه قم افزود: سردمداران این علوم در قبل از انقلاب اسلامی و در اوایل انقلاب، فارغ التحصیلان دانشگاه های خارج بودند، به طوری که مبتکر آنها دانشگاه های خارجی بودند و نتایجی متناسب با فرهنگ و جهان بینی آنها حاصل شده بود و در حوزه های ما به این موضوعات پرداخته نمی شد.

آیت الله مصباح یزدی یادآور شد: بعد از انقلاب اسلامی، این معارف بر اساس باورها و ارزش های اسلامی در حوزه های علمیه مورد ارزیابی قرار گرفت؛ اما شرایط جنگ و ... اجازه نداد که در این زمینه پیشرفت قابل توجهی حاصل شود.

وی تأکید کرد: ما باید از این علوم در مدیریت جامعه و پیشرفت زندگی خود استفاده کنیم، ولی تا زمانی که زمینه های آن را در بخش اول و دوم فراهم نکردیم، نمی توان به بخش سوم که باید در مدریت جامعه و پیشرفت زندگی در جامعه مورد استفاده قرار بگیرد، بپردازیم.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) عنوان کرد: بنابراین ما در مقابل انبوهی از مسائل قرار داریم که با هدف مطلوب فاصله زیادی است و نیاز است که کسانی با همت بلند و پشتکار جهادی عهده دار انجام وظایف شوند.

آیت الله مصباح یزدی اظهار داشت: برخی معتقدند برای تحول بنیادین علوم انسانی باید نقشه‌راهی ترسیم می‌شد، اما این انتظار بجایی نیست؛ زیرا در اوایل انقلاب، متخصص علوم برای تطبیق مباحث علوم انسانی اسلامی نداشتیم به همین دلیل نمی توانستیم به درستی در این زمینه فعالیت کنیم.

وی تصریح کرد: امروز بعد از گذشت سه دهه این معذوریت وجود ندارد، امروز امکانات زیاد و مسایل پیچیده ای مطرح و حل شده است، همچنین تئوری هایی در خصوص علوم انسانی اسلامی در حوزه علمیه مطرح شده است که پروفسورهای عالم در برابر این تئوری ها خضوع کردند.

استاد حوزه علمیه قم گفت: اگر در تحول علوم انسانی کمبودهایی برای نسل اول و دوم انقلاب بود، امروز این کمبودها وجود ندارد، بلکه امروز نیاز به حرکت جهادی داریم.

آیت الله مصباح یزدی با اشاره به این که هزاران برکت از مقام معظم رهبری (مدظله) در جامعه وجود دارد، ابراز کرد: یکی از برکات رهبر انقلاب اسلامی، تأیید و توصیه اکید ایشان بر فعالیت هایی است که در جهت اسلامی کردن علوم انسانی وجود دارد.  

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) یادآور شد: اوایل انقلاب در رشته های علوم انسانی اساتیدی بودند که در کنار اساتید برجسته معروف کشورهای اروپا تحصیل کرده بودند که به این موضوع افتخار می کردند، به طوری که در اوایل عدم تفاهم میان اساتید علوم انسانی و علوم انسانی اسلامی وجود داشت و این موضوع طبیعی و قابل انتظار بود.

آیت الله مصباح یزدی ادامه داد: با تغییر نسل و مطرح شدن مسائل جدید و تضادی که بین علوم سازگار با فرهنگ الحادی و علوم فرهنک الهی وجود داشت، نشان داد که علوم انسانی غربی نمی تواند پاسخگوی نیاز بشر جامعه امروز باشد و در این زمینه نیز تحقیقاتی که از سوی حوزه صورت گرفت و به تدریج اساتید این حوزه به سمت مبانی علوم انسانی اسلامی گرایش یافتند.

وی با بیان این که یکی از بزرگترن و وعمیق ترین نیازهای ما در جامعه امروز علوم انسانی اسلامی است، گفت: حوزه علمیه و پژوهشگران علوم انسانی اسلامی باید با رفتار منطقی اثبات کنند که از منابع وحی می توان در علوم انسانی استفاده کرد.

استاد حوزه علمیه قم با بیان این که ریشه همه تحولات علوم انسانی، تحول فرهنگی است، تصریح کرد: انقلاب اسلامی باورهای مردم را تغییر داد و تحولات دیگر ثمره این ریشه است، باید تحولی در علوم مربوط به باورها و ارزش های ما به وجود می آمد و در همه دانشگاه ها ظهور می یافت.

آیت الله مصباح یزدی بیان کرد: امروز مقاومت بسیاری از اساتید مخالف در حوزه علوم انسانی اسلامی کاهش یافته است و در این راستا حمایت مقام معظم رهبری از تحول بنیادی علوم انسانی، نعمت بسیار بالایی است و به طور یقین عنایت امام زمان (عج) نیز وجود دارد.

وی گفت: ما باید زمینه کار خود در تحول بنیادی علوم انسانی اسلامی را در سه بخش تنظیم کنیم و برای این کار باید تقسیم کار صورت بگیرد و هر فرد و یا مجموعه ای باید در بخش مربوط به تخصص خود فعالیت کند.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) با بیان این که تبیین روش تحقیق تحول علوم انسانی بسیار مهم است، عنوان کرد: ما باید موضوع را به درستی بشناسیم و برای موضوع شناسی کار کنیم و باید ببینیم هر یک ازموضوعات علوم انسانی در چه مقوله ای هستند و از چه روشی برای تحقیق اینها می توان استفاده کرد.

آیت الله مصباح یزدی یادآورشد: موضوع شناسی و دسته بندی موضوعات در مقولات مختلف علوم انسانی و روش تحقیق هر موضوع باید مشخص شود.

وی در پایان گفت: بررسی نیاز های زمان و مکان در مسائل کاربردی دخالت دارد و شناخت زمینه های عینی زمان برای ایجاد زمینه های علوم انسانی مورد نیاز است.