علوم انسانی سکولار؛ دروازه ورود استکبار

به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان سومین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی صبح امروز یکشبنه، دهم آبان ماه کار خود را آغاز کرد و هم اکنون با حضور جمعی از اندیشمندان داخلی و خارجی در مرکز همایش های صدا و سیما در حال برگزاری است.

بنا بر این گزارش، حجت الاسلام والمسلمین رضا غلامی، رییس شورای سیاست گذاری کنگره علوم انسانی اسلامی در این مراسم با بیان این که موضوع تحول مبنایی در علوم انسانی، و شکل گیری و تکامل علوم انسانیِ اسلامی، یکی از اهداف جدی انقلاب و نظام به شمار می آید، اظهار کرد: گرچه طی سال های گذشته، بخش مهمی از مدیران نظام آنطور که سزاوار بوده است، نه درک صحیح و عمیقی از این موضوع فوق مهم داشته اند، و نه به طریق اولی به این مسأله کلیدی اهتمام جدی ورزیده اند، لکن دستیابی به علوم انسانیِ اسلامیِ قوی و تحول آفرین، همواره دغدغه اصلی شمار کثیری از روشنفکران متدین و انقلابی در حوزه و دانشگاه بوده است چنان که باید گفت، این کنگره بزرگ و انواع فعالیت های اقماری آن، محصول همین دغدغه به شمار می رود.

وی با بیان اینکه بدون تردید، اهداف الهیِ انقلاب و نظام اسلامی و در رأس این اهداف، خروج از اسارت و بردگیِ نظام سلطه، و پیشرفت همه جانبه و جهشیِ ایران و در گام بعد، رسیدن به تمدن نوین اسلامی که امروز جزء آرمان های دست یافتنی ملت های مسلمان به حساب می آید، بدون بهره مندی از علوم انسانیِ اسلامی تکامل یافته، در قالب مغزافزار کارآمد مدیریت جامعه اسلامی، شدنی نیست، ادامه داد: جای تعجب است که عده ای از سر کم آگاهی، دستیابی به الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت را خارج از مسیر علوم انسانیِ اسلامی، و یا رسیدن به تمدن نوین اسلامی را، بدون توجه به لازمه اصلی آن، یعنی علوم انسانیِ اسلامی جستجو می کنند.

حجت الاسلام غلامی تصریح کرد: باید توجه داشت، تا زمانی که علوم انسانیِ سکولار و غربی از دانشگاه ها و محیط های علمی ایران و همچنین دنیای اسلام اخراج نگردد و برنامه وسیع و خزنده نفوذ و سلطه گری قدرت های استکباری بر کشورهای اسلامی، از طریق علوم انسانیِ سکولار خنثی نشود، صحبت کردن از پیشرفت حقیقی یا تمدن نوین اسلامی، شعاری بیش نیست.

مسدودسازی باب آزاداندیشی با علوم انسانیِ غربی

وی در ادامه بیان کرد: نباید از نظر دور داشت که علوم انسانیِ غربی با مسدودسازی باب آزاداندیشی، ایجاد انحصار در منابع معرفت شناختی و تراشیدن و نصب انواع بت ها، و مجبور کردن علماء و مدیران به سجده کردن در برابر این بت ها، امکان دیدن واقعیت های انسانی و اجتماعی را از جامعه علمی ما و کشورهای اسلامی سلب کرده و بین تولیدات علمی و حقیقت، فرسنگ ها فاصله ایجاد کرده است.

به گفته حجت الاسلام غلامی علوم انسانیِ غربی در این 37 سال، با ارائه توصیفات و تحلیل های سطحی و متوهمانه از مسائل انسانی و اجتماعی ایران و پیچیدن نسخه های غلط، کشور ما را بارها از مسیر صحیح منحرف کرده و هم اکنون نیز تکیه کردن به این علوم انسانی، که ناکارآمدی خود را حتی در خود جوامع غربی و عالَم مدرن به وضوح به اثبات رسانده است، چیزی جز افتادن در مسیر شکست و ناکامی نیست. 

وی با بیان اینکه نهایت غلط فهمی است اگر کسانی تصور کنند، علوم انسانیِ اسلامی یعنی کنار زدن مزیت ها و نقاط قوت علوم متعارف در قلمروهای حقیقی آن، تصریح کرد: حقیقتاً چه کسی تاکنون علوم انسانیِ اسلامی را اینگونه تعریف کرده است؟ آیا اینگونه توصیف کردن علوم انسانیِ اسلامی به جز تخریب این علوم و تداوم بخشی به حیات مصنوعی علوم انسانی ِسکولار، هدف دیگری را نیز دنبال می کند؟ آیا بهتر نیست اصحاب علوم انسانیِ سکولار و اعضاء حلقه بسته روشنفکری سکولار در دانشگاه ها، یکبار هم شده به جای تخریب و تکفیر طرف مقابل، عالمانه افکار رقیب خود را به نظاره بنشینند؟

رییس شورای سیاست گذاری کنگره علوم انسانی اسلامی اظهار کرد: علوم انسانیِ اسلامی در یک تعریف ساده، عبارت است از  علومی که ضمن ابتناء بر جهان بینی الهی، و با استفاده صحیح از دستگاه معرفت شناختیِ جامع و همه جانبه نگر- که شامل استفاده هدفدار و روشمند از تمامی منابع و روشن شناسی ها می شود- به شناسایی، تحلیل و حل مسائلِ انسان مسلمان و جامعه اسلامی، آن هم مبتنی بر اصل تقرب به حقیقت، می پردازد.

وی توضیح داد: در این تعریف، تجمیع دو رویکرد مبناگرایانه و کارکردگرایانه مشاهده می شود. رویکرد مبناگرایانه، با اصالت بخشی به موضوع تقرب به حقیقت و ممکن دانستن آن، بر ضرورت تکیه بر فلسفه و مبناسازی تاکید دارد و حتی روش شناسی را به رغم اهمیتی که برای آن قائل است، فرع بر مبناسازیِ فلسفی را در نظر می گیرد. البته در قسمی از دیدگاه ها، فلسفه صدرایی  به دلیل پیوند مناسب با قرآن و سنت، بر سایر فلسفه ها ارجحیت می باید که در جای خود محل بحث است؛ و در رویکرد کارکردگرایانه، توجه به واقع گرایی با عطف نظر به مثلت جامعه، تاریخ و شریعت، قدرتمند کردن علوم انسانیِ اسلامی برای تولید فرمول های لازم جهت پاسخگویی به نیازهای روز جامعه را مد نظر قرار می دهد. بر این اساس، ما با یک مربع چهار ضلعی روبه رو خواهیم بود که فلسفه، شریعت، جامعه و تاریخ اضلاع آن را به وجود آورده آورده اند.

رییس مرکز علوم انسانی اسلامی صدرا ابراز کرد: علوم انسانیِ اسلامی در بستر آزاداندیشی به شکوفایی می رسد و فضاهای بسته و کلیشه های شبه علمی که جریان روشنفکری سکولار با نگاهی کاملا ایدئولوژیک در به وجود آوردن آن نقشی اساسی دارد، تنفس علوم انسانیِ اسلامی را با سختی روبه رو می کند.

بی توجهی به تحول یعنی تبدیل شدن دانشگاه به ماشین لوکس نظام سرمایه

وی تاکید کرد: علوم انسانیِ اسلامی نمی خواهد خود را در قفس مدل های علمیِ تجربی که اغلب گرفتار پارادوکس قانون گراییِ به ظاهر علمی و نسبی گرایی معرفتی هستند و طبعا بُرد بسیار محدود و حتی کم بینایی آنها برای کشف واقعیت و رساندن انسان و جامعه انسانی به گوهر حقیقت بر کسی پوشیده نیست، زندانی کند؛ و لذا تمام تلاش آن، مصروف خلاص شدن از این شرایط سخت و غیرقابل تحمل است. از طرف دیگر، گرچه رشد خطی علم فی نفسه خوب است لکن اگر قرار بر تحمیل کلیشه های علمی به دانشگاه ها، آن هم در عرصه علوم انسانی ( نه علوم پایه، فنی، مهندسی و پزشکی ) و بستن باب آزادی علمی در دانشگاه ها باشد، لاجرم باید با عنصر حقیقت جویی در دانشگاه ها خداحافظی کرد و به تبدیل دانشگاه به ماشین لوکس نظام سرمایه و سلطه، که در قرن های اخیر شاهد آن هستیم، کاملا تن داد.

وی یادآور شد: اساسا علوم انسانیِ اسلامی قابل تحمیل به دانشگاه ها و محیط های علمی نیست. نه اینکه ما نخواهیم تحمیل کنیم، بلکه امکان تحمیل آن بر اساس ذات علوم انسانیِ اسلامی وجود ندارد. حرف اساسی در رواج علوم انسانیِ اسلامی، لزوم مجاهدت برای گشودن باب آزاداندیشی است. اگر جریان روشنفکری سکولار که در این 37 سال به رغم قرار گرفتن در موضع اقلیت، همواره دانشگاه های کشور در عرصه علوم انسانی را، علنی یا پنهانی در قبضه خود قرار داده است، دست از مواجهه مستبدانه با علم بردارد و حتی گوشه ای از باب آزاداندیشی را باز کند، علوم انسانیِ اسلامی به طور طبیعی در رگ های دانشگاه های کشور جاری شده و به سرعت رشد می کند. بنابراین، امروز مبارزه اصلی، نه برای قرار دادن دستوری علوم انسانیِ اسلامی به جای علوم انسانیِ سکولار، بلکه برای گشوده شدن باب آزاداندیشی در دانشگاه ها است.

حجت الاسلام غلامی بیان کرد: کنگره علوم انسانیِ اسلامی در این سال ها نقش خود را نه فقط به عنوان یک مراسم و یک حرکت گفتمان ساز، بلکه به عنوان یک طرز تفکر و مکتب علمی و اجتماعیِ روشن پیدا کرده است؛ لذا هم اکنون این کنگره آثار قابل توجهی را در مسیرسازی برای حرکت علمی و حتی تا حدی مدیریتی کشور داشته که مشاهده آن چندان هم دشوار نیست. در عین حال، کنگره علوم انسانیِ اسلامی دارای اقماری است که اهمیت هر یک از این اقمار اگر از این مراسم علمی دوسالانه بیشتر نباشد، کمتر نیست.

وی تاکید کرد: سرمایه گذاری هدفمند برای ایجاد خط حمایت از جریان نظریه پردازی در عرصه علوم انسانیِ اسلامی در حوزه و دانشگاه که به لطف الهی با توفیقات فراوانی روبرو بوده است تنها یکی از این اقمار به شمار می آید.

حجت الاسلام غلامی گفت: کتاب نظریه که امروز رونمایی می شود، کتابی است در عالی ترین سطح علم و تحقیق برای ایجاد یک میدان رقابتی قوی بین پژوهشگران برجسته، و همچنین کتابی است برای هموار ساختن مسیر انتخاب و معرفی مداوم نظریه های برتر در حوزه علوم انسانیِ اسلامی که انتشار آن خود شاهد توفیق اولیه کنگره در این عرصه است.

وی ادامه داد: همچنین ایجاد مرکز ایده پردازی و نوآوری به منظور شناسایی و جذب جوانان مستعد و نخبه در جوار مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) که هر چند در بدو راه است و نهال آن محتاج رسیدگی است و امیدهای زیادی را برای ایجاد خط شناسایی و پرورش نیروی انسانی نخبه بوجود آورده است.

تقدیر از مقام علمی آیت الله مهدوی کنی

حجت الاسلام غلامی با اشاره به اینکه امسال، مراسم اختتامیه کنگره نیز همچون دوره قبل با برگزاری آیین اعطاء دومین جایزه جهانی علوم انسانیِ اسلامی پیوند خورده است، تصریح کرد: بنا بر پیش بینی ای که شده است، سه شنبه دوازدهم آبان ماه سه تن از  نظریه پردازان برجسته علوم انسانیِ اسلامی جایزه جهانی علوم انسانیِ اسلامی اعطاء می شود. علاوه بر این، در مراسم اختتامیه، از مقام عالیِ علمی و مدیریتی مرحوم حضرت آیت الله محمدرضا مهدوی کنی رحمه الله علیه نیز به ویژه به دلیل بنیان گذاری دانشگاه امام صادق (ع) به عنوان نخستین دانشگاه علوم انسانیِ اسلامی در ایران قدردانی کنیم.

وی در پایان خاطرنشان کرد: کنگره بین المللی علوم انسانیِ اسلامی یک حرکت جوشنده از متن حوزه و دانشگاه و برخاسته از جریان روشنفکری انقلاب اسلامی است و به هیچ کس و هیچ مجموعه خاصی تعلق ندارد. این کنگره یک فعالیت مشارکتی با حضور نزدیک به 30 مرکز علمی و تحقیقاتی است که با اراده قوی، هم فکری، هم افزایی و از همه مهم تر، به میدان آوردن امکانات علمی چه در کارهای فراوان پژوهشی و آموزشی که خود رأساً بدان اشتغال دارند و با وجود افتادن سایه تنگناهای مالی روی آنها، امیدهای زیادی به آن کارها بسته شده، و چه در این حرکت تعاملی خاص، به رسالت الهی شان در جهت اعتلای کلمه الله می پردازند و بابت این فعالیت ها هیچ چشم داشتی جز رضایت حضرت ولی الله الاعظم ارواحنا فداه و نایب بر حق ایشان حفظه الله تعالی ندارند.