بحران اصلی ایران عدم درک جهان جدید است/ با مدل‌های دمده به جایی نمی رسیم

به گزارش خبرنگار شبستان، اولین نشست از سلسله نشست های تخصصی سیاستگذاری و کارگزاری فرهنگی پژوهشکده فرهنگ با موضوع رسانه، طنز و فرهنگ های محلی امروز چهارم آذر در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

دکتر مهدی منتظرقائم، جامعه شناس و استاد دانشگاه در این نشست گفت: در نیمه دوم قرن ۱۹ سه مفهوم مجزا از هم با عناوین جامعه، فرهنگ و ارتباطات داریم. جامعه را جامعه شناسان و فرهنگ را انسان شناسان و مردم شناسان مطالعه می کنند. ارتباطات هم ذیل ادبیات مطالعه می شود. اتفاقی که در یک قرن اخیر افتاده این بود که این سه مفهوم به هم نزدیک و در هم ادغام شدند. ما در حال حاضر نمی توانیم این سه مفهوم را تفکیک کنیم.

منتظرقائم ادامه داد: تمام عرصه های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، ارتباطات اجتماعی و تمام مباحثی که در ذیل آنها تعریف می شوند تحت تاثیر تعریف های بنیادی است. رویکرد نظری ما نسبت به هویت و اجدادمان همراه با تغییرات جهانی اتفاق نیفتاده است و به همین دلیل ما در تعاریف کوچک تر دچار مشکل هستیم.

وی تصریح کرد: ما باید علم الاجتماع دنیای جدید را درک کنیم تا اقوام، زبان ها و دموکراسی را بچینیم و بالا بیاییم و بتوانیم برای رادیو و تلویزیون تعیین تکلیف کنیم.

این جامعه شناس با اشاره به چرخش های زبان شناسی، فرهنگی و هویتی اظهار داشت: این چرخش ها از غرب شروع شده است، در چرخش فرهنگی بحث این است که من به عنوان زن، مرد، جوان و … درون این نسل بوده ام یا وارد شده ام، چرخش فرهنگی فرد و حیات گروهی فرد معنا پیدا می کند و خودش را در جهان جدید متجلی می کند.

منتظرقائم خاطرنشان کرد: اگر مدل ما دموکراتیک باشد الان از شکاف بین نظر و میدان و میدان عمل دچار بحران های جدی می شویم. در دموکراتیک هر کس یک رأی دارد، نحوه رای دادن و چگونه رای دادن هم تحت تاثیر جهان بینی فرد است.

وی بیان کرد: ساخت اجتماعی در سطح کلان دیگر نمی تواند بر اساس تقابل جز و کل باشد بلکه باید سطح میانه در نظر گرفته باشد به عنوان مثال داشتن مجلس، پایان دموکراسی و بسط نیست. داشتن نمایندگان از گروه های جنسی و قومی متفاوت می تواند دموکراسی من را تعریف کند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه جز در کل نقش و سهم دارد، عنوان کرد: نیاز داریم که سیاستگذاری مرکزی داشته باشیم مثلا زبان رسمی داشته باشیم. در دموکراتیک زبان رسمی زبان 50+1 درصد مردم است. شما نمی توانید چالش های گروه مختلف در عرصه های گروه متفاوت را نادیده بگیرید و ادعای دموکراسی کنید.

منتظرقائم تصریح کرد: ما در حال حاضر تنها از نظر جغرافیایی، کشورداری نمی کنیم در جهانی کشورداری می کنیم که جهانی شده و پست مدرن است الان هر شهروند می تواند خبرنگار، مفسر، تحلیل گر و سخنگو باشد.

وی عدم درک جهان جدید را بحران اصلی ایران دانست و افزود: نتوانستیم پا به پای کشورهای متوسط دنیا حرکت کنیم، ما همیشه به جایی رسیدیم که آن مدل 10 سال قبل منسوخ شده است.

این جامعه شناس با بیان اینکه ما آخرین انقلاب بزرگ تاریخ را انجام دادیم نه اولین و وسطی را، گفت: آخرین ملتی که انقلاب کرد ما بودیم، ضرورت انقلاب بعد از 2 دهه مسامحه مشخص شد. مدل های ما دمده و عقب مانده است، ما دیر می رسیم و می خواهیم مدل دمده را نهادینه کنیم در حالی که واقعیت نظری که دارم با مدلی که می خواهم عرضه کنم تفاوت تمدنی دارد.

منتظرقائم با اشاره به اینکه در بستر ارتباطات تطورات اجتماعی صورت می گیرد، عنوان کرد: ارتباطات امن ترین ابزاری است که شکل گیری اجتماعی در آن رخ می دهد. فضای اجتماعی را در بستر ارتباطات خلق و عرضه می کنیم، در میدان ارتباطات، هنر، ارزش ها، دین، گرایش ها و باورها متجلی و عرضه می شود.

وی خاطرنشان کرد: ساختار مطلوب رسانه ای نحوه ای است که تعامل فرد با گروه های اجتماعی را برقرار می کند، رسانه ای که شهروندی را یاد می دهد و مشترکات شهروندان را به آنها آموزش می دهد و فرهنگ ملی را نهادینه می کند رسانه مطلوب است.

به گفته منتظرقائم، تکثر و تنوع رسانه ای و مطالبه برای تغییر مدل دولتی به عمومی نتیجه تبعه تغییر میدان و هندسه و اطلس هویتی است که در جامعه خود پیدا کردیم.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه ما دچار عدم توان در چینش تمدنی در جاهای مختلف هستیم، گفت: تا زمانی که جهان جدید را درک نکنیم چالش ها ادامه دارد، مقصر دولت، ملت، روحانیون، دانشگاه و بروبچه های فیتیله ای نیستند همه ما مسئولیت داریم ما آنجایی که باید باشیم نیستیم و دانش لازم را نداریم.

وی اظهار کرد: برای من معلم باید زبان با زبان ارزش برابر داشته باشد در جامعه باید زبان ها از امکانات یکسان برخوردار باشند اینکه من اجازه ندهیم برخی زبان ها نوشتاری شود سیاست درستی نیست.

منتظرقائم با بیان اینکه مطالبه گری باید به مصالحه گری منتهی شود، عنوان کرد: چرا زبان های قومیتی نباید بودجه ای داشته باشد، چرا نباید یک فرهنگستان زبان های قومی داشته باشیم، به مطالبه گری توجه نمی شود و تبدیل به مطالبه گری خشن می شود.

این جامعه شناس خاطرنشان کرد: اشتباه 100 سال ما چه قبل از انقلاب و چه بعد از انقلاب این است که به جای اینکه حقوق فرد و جامعه را در نظم و دموکراتیک تعریف کنیم همیشه فضا را به سمت تحمیل انحصارات خاص بردیم، تهران مقر اقتصاد، تجارت، سیاست و فرهنگ است. زمانی قومیتی خود را درجه اول و دوم می پنداشت وقتی می بیند الان به درجه چهارم و پنجم رسیده است بهانه جویی شروع می شود.

این استاد دانشگاه ادامه داد: تا زمانی که به آدم ها آزادی بیان ندهیم چالش ها ادامه دارد، تکثر رسانه ای ما باید با توجه به تکثر جامعه تنظیم شود، اطلس رسانه ای باید با اطلس فرهنگی انطباق داشته باشد.