خبرگزاری شبستان: حضور کودکان و نوجوانان در مسجد، در گرو جذابیت هایی است که در آن مسجد وجود دارد و موجب می شود تا نوجوان به آن مسجد توجه نماید. به قول آیت الله بهشتی “جذابیت مسجد به برنامه ها و نقش آفرینان آن است. متاسفانه یکی از سنت های غلطی که در حال حاضر وجود دارد؛ این است که در مسجد تنها اقامه نماز می شود یا مراسم ختم مردگان برگزار می شود. این تصویری است که جوان ما از مسجد دارد، در حالی که مسجد جایی برای احیاء و هدایت زندگان است”.
عواملی که موجب جذابیت در یک مسجد می شوند، بسیار هستند و گاه در گرو ایده ها و خلاقیت هائی هستند که اهالی خود مسجد به خرج می دهند. برخی اصول کلی برای ایجاد جذابیت و نشاط در مسجد را به روایت آیت الله بهشتی دنبال می کنیم:
چند ساعت از ۲۴ ساعت؟
مسجد جایی برای احیاء و هدایت مردگان است. از برنامه های یک مسجد مشخص می شود که آن مسجد زنده هست یا خیر. باید ببینیم یک مسجد از ۲۴ ساعت، چند ساعت برنامه دارد. تنوع برنامه های عبادی، آموزشی، علمی و اجتماعی به چه میزان است؟ آیا مخاطبان مختلف؛ بانوان، کودکان را جذب می کند؟
مساجد موفق ایران امام جماعت خوبی دارند
برای جذابیت در برنامه های مسجد، باید به نقش آفرینان آن نگریسته شود. یکی از آنان امام جماعت است. اگر امام جماعت خوش سلیقه، باسواد و خوش بیان باشد، اگر مردم دار باشد، اگر برنامه ریز باشد، اگر فارغ باشد و وقت داشته باشد، حرف اول مسجد را می زند. تحقیقات نشان می دهد اغلب مساجد موفق ایران امام جماعت خوبی دارند، امام جماعتی دارند که ویژگی های او توانسته است موفقیت ایجاد کند.
افراد نقش آفرین بعدی هیات امنا و افراد خیر و باسواد مساجد هستند. مثلا اگر هیأت امنا از دانشگاهیان، فرهنگیان، دانشجویان و از بازاریان باشند این می تواند یک ترکیب خوب باشد، اما اگر صرفا از پولدارها باشند و نه مثلا از افراد باسواد، برنامه های مسجد را فقط به سمت اطعام می برند، به سمت بعد جسمی و سخت افزاری می کشانند زیرا تفکر آن ها این است که اگر غذا بدهیم مسجد شلوغ می شود و در این صورت مردم در مسجد جمع می شوند. اما اگر ترکیب هیئت امنا مثل همین ترکیب واقعی جامعه ما چند نفر از بانوان، چند نفر از دانشگاهیان و فرهنگیان و بازاریان باشند این هیئت امنا می تواند بسیار کارساز باشد.
باید مسائل جوانان مسجد نمایش داده شود
غالبا مساجد ما از جوان ها خالی است و یا به اندازه ای که انتظار می رود، جوان در مسجد نیست. چرا؟ مشکل کجاست؟ مشکل و آسیب آن برمی گردد به سازمان ها و نهادهای هدایت کننده ای مثل سازمان تبلیغات، امور مساجد، دفتر تبلیغات، مرکز فرهنگی هنری مساجد و مقداری هم صدا وسیما. این نهادها در فرهنگ سازی کم کار کرده اند. مثلا اگر فیلم ها اگر مسجدی هست باید مسائل جوانان مسجد نمایش داده بشود. تلویزیون یک سریال بسازد و اسم آن را بگذارد بچه های مسجد و شیرین کاری هایی که بچه ها در مساجد با امکانات کم و خلاقیت و ابتکار توانسته اند انجام بدهند.
دین و علم را بعد از نماز به کوچکترها آموزش دهید.
یک عده در ماه محرم مسجد را رها می کنند و در کوچه خیمه می زنند. این اشتباه است. به مسجدی در اهواز رفته بودم. دو سوم آن جوان بودند. ابتدا فکر می کردم این ها با هماهنگی آمده اند، وقتی نماز تمام شد، دیدم بچه ها چند گروه شدند، اول راهنمایی، دوم راهنمایی، سوم راهنمایی، اول دبیرستان، دوم و سوم دبیرستان. پرسیدم چه شده؟ گفتند بعد نماز آموزش ها شروع می شود. دانشجویان و طلبه های اطراف مسجد جمع شده اند؛ دین و علم را در آنجا پس از نماز به کوچکترها آموزش می دهند. خوب، این یک مسیر موفق است. در این فضا هم طلبه رشد می کند، هم دانشجو و هم دانش آموز.
برای جذب افراد به فضا نیاز داریم
به نظرمن باید مساجد را چند دسته کنیم؛ یک دسته مساجد کوچک نیاز داریم برای اجتماع محله، ضرورت ندارد که خیلی گران باشد، فضایی ساده و صمیمی. اما وقتی که از محله فاصله می گیریم، باید در هر چند محله یک مسجد بزرگ باشد، مسجدی که غیر از ساختمان مسجد، کتابخانه، سالن اجتماعات و کلاس های آموزشی داشته باشد و احیانا فضایی برای ورزش بچه های محله لازم است و ساختمان های جانبی لازم دارد. اگر بخواهیم افراد جذب بشوند باید عبادت، تعلیم و تربیت و تبلیغ رخ بدهد که این هم فضا می خواهد.
مساجد طوری باشد که مردم قبل از نماز بیایند
مساجد را می توان طوری طراحی کرد که قبل از نماز مردم بیایند و در فضای باز و از آنجا استفاده کنند و هنگام نماز به شبستان بیایند. هم باعث تنوع و تفریح است و هم برای ادای فریضه اقدام شده است. الان که مردم در آپارتمان های کوچک زندگی می کنند، مجبورند در اوقات فراغت دست بچه هایشان را بگیرند و به پارک ببرند که می توان در مسجد این فضا را ایجاد کرد. ما مساجدی داریم که به لحاظ استقبال جا برای نماز خواندن ندارد. چرا؟ چون هم مسجد تمیز است و هم زمستان گرم و تابستان خنک است و همچنین داراری فضای سبز است، بچه می تواند از آنجا کتاب امانت بگیرد و از فروشگاهی که آنجا هست خرید بکند.
به عشق آفریننده گردو
حدود ۲۰ سال قبل ستاد اقامه نماز بررسی کرد که در کدام یک از شهرهای ایران جوان ها و نوجوان ها بیبشتر در مساجد، حضور دارند. یک شهری در استان فارس پیدا کردند به نام استهبان، تیمی از تهران رفتند تا ببینند چطور مساجد این شهر با بقیه شهرها متفاوت است. دیدند که افرادی خیر شاید حدود صد سال قبل درختان گردو و بادام و انجیر را برای بچه هایی که به مسجد می آیند وقف کرده اند؛ هر بچه ای که به مسجد می آمد به او سه تا گردو یا یک مشت انجیر یا چند دانه بادام می دادند. اول به عشق گردو و بعد آرام آرام به عشق آفریننده گردو، پای بچه ها را به مسجد باز می کنند.
خیلی از مادرها هستند که بچه شان هنوز به سن نماز نرسیده اما تا این بچه نماز می خواند، مادر یک شکلات یا اسکناس در سجاده اش می گذارد. ابتدا این گونه تشویق های مادی بعد هم تشویق روحی، روانی و اجتماعی موثر است.
مسجد با نهادهایی که خویشاوندی دارد متصل بشود
مسجد و آموزش و پرورش با هم خویشاوندی دارند زیرا هر دو مرکز تعلیم و تربیت هستند. تعامل و پیوند مسجد و مدرسه یعنی چه؟ یکی از معناهای آن این است که مساجد از معلمان تشکر کنند و امام جماعت و مامومین مسجد برای قدردانی به مدارس بروند. معلمان هم بیایند در مسجد سخنرانی کنند و برای مردم صحبت کنند. این دانش آموز وقتی بیاید و بییند معلمش در مسجد است او هم به دنبال او به مسجد می آید.
منبع نشریه مسجد
نظر شما