خبرگزاری شبستان - محمد عزیزیان
بیایید تا با هم سعی کنیم چشمانمان تنها او را ببینند ، گوش مان تنها کلام او را بشنوند . قادر مطلق اوست . با او رفیق شویم که غیر از او چیزی نیست .
اوست که به ما انسان ها ارزش داده پس قدر این ارزش را بدانیم . انسان عاقل برای منفعت خودش هم که باشد ، با قادر طرح دوستی و محبت می ریزد ، پس باید با قادر مطلق طرح رفاقت و عشق بریزیم که هدف از خلقت همین است .
تمام دنیا و آفرینش ، وجه خداست و از او منشاء می گیرد، ارزش انسان در دوستی با خداوندفراتر از دوستی خالق با فرشتگان مقربّش می باشد ، چنان چه بدین چشم نگاه کنیم خوب راهی را پیش گرفته و سریعا به مقصد خواهیم رسید .
« استأدى الله سبحانه الملائكة وديعته لديهم و عهد وصيته إليهم في الإذعان بالسجود له و الخنوع لتكرمته فقال سبحانه [لهم] اسجدوا لآدم فسجدوا إلا إبليس- [و قبيله اعترتهم] اعترته الحمية و غلبت [عليهم] عليه الشقوة و [تعززوا] تعزز بخلقة النار و [استوهنوا] استوهن خلق الصلصال فأعطاه الله النظرة استحقاقا للسخطة و استتماما للبلية و إنجازا للعدة فقال فإنك من المنظرين إلى يوم الوقت المعلوم
خداوند از فرشتگان خواست تا آن چه در عهده دارند انجام دهند، و عهدى را كه پذيرفته اند وفا كنند، اينگونه كه بر آدم سجده كنند، و او را بزرگ بشمارند ، و فرمود: «بر آدم سجده كنيد پس فرشتگان همه سجده كردند جز شيطان» غرور و خود بزرگ بينى او را گرفت و شقاوت و بدى بر او غلبه كرد، و به آفرينش خود از آتش افتخار نمود، و آفرينش انسان از خاك را پست شمرد. خداوند براى سزاوار بودن شيطان به خشم الهى، و براى كامل شدن آزمايش، و تحقق وعدهها، به او مهلت داد و فرمود: (تا روز رستاخيز مهلت داده شدى.) »(فرازی از خطبه یک)
حضرت امیرالمومنین علی (علیه السلام) در این خطبه گرانقدر اشاره به ارزش انسان در بارگاه ملکوتی حضرت حق می فرمایند . فرشته مقربی که بیش از شش هزار سال به درگاهش سجده نموده امر به سجده در برابر انسان مینماید . پس ای انسان بدان چه ارزش والایی نزد پروردگارت دارا هستی . تو ای انسان ، شایسته ی تعظیم هستی ،پس بنابراین شایستگی ات را با خلوص کامل ابراز کن.
خطبه فوق را از منظر دیگر نیز میتوان مورد کند و کاو قرار داد: حضرت امیر المومنین علی (علیه السلام)اشاره به غرور و خود بزرگ بینی انسان می کنند و می فرمایند : فرشته مقرب با آن همه عبادت و سجده مقابل پروردگار تنها به دلیل یک عمل زشت و نافرمانی از درگاه باریتعالی رانده شده ، حال تو ای انسان مراقب خود باش که مبادا دچار لغزش شوی و همچون شیطان رجیم رانده شوی . خداوند بزرگ شیطان را به دلیل تکبرش راند ، تکبر و غروری که در تو نیز دیده میشود . خداوند بزرگ از غرور و تکبر و خود بزرگ بینی بیزار است ، پس تو ای انسان مراقب باش .
حضرت امیر المومنین علی (علیه السلام)در خطبه192 چنین فرمایش میکنند :
« الحمد لله الذي لبس العز و الكبرياء و اختارهما لنفسه دونخلقه و جعلهما حمى و حرما على غيره و اصطفاهما لجلالهرأس العصيانو جعل اللعنة على من نازعه فيهما من عباده ثم اختبر بذلك ملائكته المقربين ليميز المتواضعين منهم من المستكبرين فقال سبحانه و هو العالم بمضمرات القلوب و محجوبات الغيوب «إني خالق بشرا من طين فإذا سويته و نفخت فيه من روحي فقعوا له ساجدين فسجد الملائكة كلهم أجمعون إلا إبليس (سوره حجرآیه 29و30)» اعترضته الحمية
ستايش خداوندى را سزاست كه لباس عزت و بزرگى پوشيد، و آن دو را براى خود انتخاب، و از ديگر پديدهها باز داشت.آن دو را مرز ميان خود و ديگران قرار داد، و آن دو را براى بزرگى و عظمت خويش برگزيد، و لعنت كرد آن كس را كه در آرزوى عزت و بزرگى با خدا به ستيزه برخيزد ، از اين رو فرشتگان مقرب خود را آزمود، و فروتنان را از گردنكشان جدا فرمود. با آن كه از آنچه در دلهاست، و از اسرار نهان آگاه است، به فرشتگان فرمود.«من بشرى را از گل و خاك مىآفرينم، آنگاه كه آفرينش او به اتمام رسيد، و روح در او دميدم، براى او سجده كنيد، فرشتگان همه سجده كردند مگر ابليس» كه نخوت و غرور او را فرا گرفت.» (فرازی از خطبه 192)
حضرت امیرالمومنین علی (علیه السلام) اشاره به این موضوع دارند که عزت و بزرگی تنها و تنها مخصوص ذات حق تعالی است وبنده حق ورود به این صفت را ندارد چنانچه بنده بخواهد در محضر خداوندعزیز بماند ، می بایست تواضع را بر لوح ذهن وقلب خود بنگارد و خویشتن را منقش به این صفت منزه گرداند .
انسانی که تنها آرزویش عزت و بزرگی ( تکبر و غرور و خود بزرگ بینی ) قطعا مورد لعن و دوری خداوند قرار می گیرد .
خداوند بزرگ تمامی ارزشها را به انسان عطا نمود ، عزت وبزرگی را مخصوص خود گردانید ، اوست که این عزت و بزرگی را هر زمان که صلاح بداند و به هر بنده ی مومنی که بخواهد ، می دهد .
همان گونه که در آیات« إِنَّ الْعِزَّةَ لِلّهِ جَمِيعًاعزّت ، همه از آنِ خداست.» (آیه 65 یونس) و«وَلِلَّهِ العِزَّةُ وَلِرَسولِهِ وَلِلمُؤمِنينَعزت مخصوص خدا و رسول او و مؤمنان است» (آیه 8 منافقون)اشاره به این امر می نماید.
با سیری در این فرمایشات حضرت امیرالمومنین علی (علیه السلام) متوجه عمق این مسئله می شویم که تنها و شاید بهترین راه مقابل خداوند دوری از غرور و نخوت که خواست شیطان است می باشد .
مقابل خداوند تعظیم بدون چون و چرا و دوری گزیدن از این صفات رذیله برازنده ی انسان ارزشمند می باشد .
آدمی برای رسیدن به عزت و بزرگی سه اصل را میبایست رعایت کند و آنها را در طول زندگی خویش به کار بندد.
1.ایمان و محبت به خدا :
بالاترین ایمان و بالاترین محبتها ، محبت به خداوند میباشد . زیرا جز او کسی سزاوار ایمان ورزیدن و محبت کردن نیست کسی جز او شایسته محبوبیت نیست در واقع :به جهان خرم از آنم که جهان خرم ازاوست عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست
در همین مورد قرآن کریم آیه ی هشت سوره منافقون ، اشاره به این موضوع دارد که ایمان قویست که سبب میگردد خداوند بزرگ و بلند مرتبه ، عزت و بزرگی اش را به بندگان خویش عطا می فرماید .
2. خضوع و خشوع در محضر خداوند متعال :
عزت و بزرگی در دستان باریتعالی است چنانچهطالب این بزرگی هستی ، می بایست مقابل ایزد منان خاضع و خاشع باشی . چنانچه در این مورد ، حضرت امیر المومنین علی (علیه السلام)در حکمت 123 میفرمایند: « طوبى لمن ذل في نفسه ، خوشا به حال آن کس که خود را کوچک می شمارد.»
یا در فرازی از نامه 31 چنین می فرمایند:« إذا أنت هديت لقصدك فكن أخشع ما تكون لربك ،
آنگاه که به راه راست هدایت شدی در برابر پروردگارت از هر فروتنی خاضع تر باش.»
3. اطاعت محض از پروردگار عالمیان :
پارسایی یعنی اطاعت محض از خداوند . چنانچه بنده ، پارسایی پیشه نماید و اوامر خداوند را در هر زمینه ای به کار بندد ، قطعا عزت خدادادی نصیبش خواهد گردید.
نتیجه این که ، انسان از ارزش والایی نزد خداوند برخوردار است ، اما این ارزش را نباید با غرور و خود پسندی و تکبر که از صفات شیطان است از میان بردارد.
* پژوهشگر کتاب نهج البلاغه و استاد دانشگاه های استان البرز
نظر شما