خبرگزاری شبستان – گروه سیاسی: کشورمان در میان کشورهای نفت خیز و گازخیز جهان یکی از با سابقه ترین کشورهای استخراج کننده نفت و گاز است. هم اکنون بیش از یک قرن از حفاری نخستین چاه نفت در ایران از سوی تیم مهندسی، عملیاتی ویلیام ناکس دارسی به رهبری ماریوت می‌گذرد. نخستین چاه در ایران در منطقه چیاسرخ یا چاه سرخ در شمال غرب قصر شیرین حفر شد و در تابستان ۱۹۰۳ در عمق ۵۰۷ متری به گاز و کمی نفت رسید. در ادامه تلاش های تیم حفاری در سال ۱۲۸۷ هجری شمسی، نخستین چاه اکتشافی و قابل بهره برداری در منطقه مسجد سلیمان نیز به نفت رسید این در حالی است که عملیات کاوش برای کشف مخازن جدید در دیگر مناطق ادامه یافت و در پی آن حوزه های نفتی هفتگل، آغاجاری، گچساران، پازنان، نفت سفید و میادین لالی، اهواز، بینک، بی بی حکیمه، مارون و کرنج کشف و به بهره برداری رسیدند.
بنابراین گزارش، فروغ گشتاسبی در ماهنامه عصر انرژی درباره صنعت حفاری ایران نوشته است: "یک سال پس از به تولید رسیدن نخستین چاه نفتی در ایران و کشف مخازن و میادین نفتی جدید، اکتشاف، استخراج و صدور نفت در اختیار دول خارجی قرار گرفت و سال های بسیاری نفت ایران سرچشمه ترقی، رشد صنایع و شکوفایی اقتصاد کشورهای غربی به ویژه انگلیس و آمریکا شد؛ در این میان نه تنها چیزی عاید ایران نشد بلکه سرچشمه بسیاری از بلایا و آشفتگی های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور شد. در پی ارتقاء آگاهی سیاسی و مبارزات حق طلبانه مردم ایران، بخشی از فرایند اکتشاف تولید و بهره برداری از مخازن نفت و گاز ملی اعلام شد؛ ولی صنعت حفاری به دلیل حساسیت و ویژگی آن هم چنان در تسلط بیگانگان باقی ماند، به طوری که شرکت های خارجی پس از ملی شدن صنعت نفت نیز حاضر نبودند تسلط و نقش کلیدی و کنترل خود را در این بخش از دست بدهند. این دوره تا سال ۱۳۵۷ طول کشید. در این مدت خارجی ها از طریق عقد قراردادهای استعماری به غارت گری و چپاول منابع نفتی کشور پرداختند. با پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷، نهادهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشور و به تبع آن صنعت نفت و حفاری دچار دگرگونی و تحولات بنیادین شدند."
این گزارش می افزاید: در ادامه این یادداشت آمده است: "توان بالای ایران در صنعت حفاری، باعث ارتقای جایگاه این کشور در اوپک نیز شود. امروزه یکی از شاخص‌های مهم در رتبه بندی اعضای اوپک، تعداد دستگاه‌های حفاری فعال در هر کشور است. بر اساس آخرین گزارش این نهاد بین المللی، شمار دکل‌های فعال حفاری در ایران در سال ۲۰۱۳، ۱۳۸ دستگاه بوده است. این گزارش نشان می دهد که عربستان سعودی با ١٤٨ دکل در منطقه خاورمیانه، بیشترین تعداد دکل حفاری فعال را داشته است. در گزارش سالانه اوپک تعداد دکل های فعال حفاری جهان در سال ٢٠١٣، برابر با پنج هزار و ١٢٣ دکل عنوان شده است که از این میان کشورهای عضو اوپک ٨٥٦ دکل در اختیار دارند.
بیشترین تعداد دکل های حفاری جهان در منطقه آمریکای شمالی قرار دارد، این منطقه در سال ٢٠١٣ میلادی ۲ هزار و ١٤٣ دکل حفاری فعال داشته است. منطقه آسیا و اقیانوسیه نیز با داشتن یکهزار و ٧٦ دکل در مقام دوم قرار دارد. بیشترین تعداد دکل های حفاری فعال در دنیا متعلق به آمریکاست که در سال ٢٠١٣ برابر با یکهزار و ٧٧١ دکل بود. چین نیز ٨٢٧ دکل حفاری فعال در سال گذشته داشت و از این نظر در رتبه دوم قرار گرفت. ونزوئلا و عمان بیشترین افزایش تعداد دکل های حفاری در سال ٢٠١٣ را در مقایسه با سال پیش از آن داشتند. ونزوئلا در سال ٢٠١٣ میلادی ٣٧ دکل به ناوگان حفاری خود اضافه کرد تا تعداد دکل های فعالش به ١٨٦ برسد. در همین حال تعداد دکل های حفاری عمان نیز با افزایش ٢٢ عددی به ٦٥ دکل رسید."
بنابراین گزارش، صنعت حفاری ایران امروز جزو صنایعی است که می توان آن را در اختیار سایر کشورها قرار داد بر این اساس حمدرضا تاکایدی، قائم مقام مدیرعامل شرکت ملی حفاری در گفتگویی با ایرنا تاکید کرده است که: " مسیر حضور ایران در پروژه های حفاری خارج کشور در دوران پساتحریم باز شده است. اولویت اصلی ما در کشورهای همسایه است و بر این اساس قصد داریم در منطقه آسیای مرکزی و خلیج فارس حضور داشته باشیم. پروژه های متعددی را بررسی و در برخی مناقصه ها نیز شرکت خواهیم کرد و حتی برای حضور در قزاقستان نیز پیگیری هایی را انجام داده ایم. منتظریم تا اسناد مناقصه منتشر شود تا در طرح های نفتی این کشور مشارکت کنیم."
یادآور می شود: ایران تا پیش از تشدید تحریم ها حضوری فعال در طرح های حفاری چاه های نفت و گاز خارج از کشور داشت به گونه ای که شرکت های حفاری ایرانی، سابقه کار در اروپا را نیز درکارنامه خود ثبت کرده اند. ایران در میدان گازی «رهام» با انگیس در دریای شمال سهم دارد. این میدان گازی در نزدیکی شهر آبردین در سواحل اسکاتلند در دریای شمال قرار دارد؛ 50 درصد این میدان سهم ایران و 50 درصد دیگر در اختیار شرکت بریتیش پترولیوم است. دریای شمال در کناره اقیانوس اطلس و در شمال غربی قارهٔ اروپا واقع شده است و قسمت بزرگی از حوزهٔ آبریز اروپای شمالی و دریای بالتیک وارد دریای شمال می شود. همچنین شرکت های ایرانی پیش از شدت یافتن درگیری ها در لیبی، در این کشور نیز فعالیت می کردند که البته بیشتر مربوط به فعالیت های جنبی حفاری بوده است. رد پای حضور ایرانی ها به چاه های نفت و گاز ترکمنستان نیز می رسد به گونه ای که در این کشور نیز فعالیت های مربوط به اکتشاف و توسعه میدان های نفتی جریان داشته است. با توجه به لغو تحریم ها، شرکت های ایرانی عزم خود برای بازگشت به بازارهای جهانی را جزم کرده و مذاکره های اولیه را شروع کرده اند.
نظر شما