زندگى امام مهدی(ع) در سرداب غيبت

خبرگزاری شبستان: منابع حديثىِ شيعه تصريح مى كنند كه در دوران غيبت كبرا، عامّه مردم از محلّ اقامت امام عصر (عج) آگاهى ندارند، چنان كه از امام صادق(ع) روايت شده است: «قائم دو غيبت دارد: يكى كوتاه و ديگرى طولانى. در غيبت نخست، جز خواصّ شيعه، جاى او را نمى دانند و در غيبت ديگر، جز خواص و بستگانش جاى او را نمى دانند.»

لِلقائِمِ غَيبَتانِ: إحداهُما قَصيرَةٌ، وَ الاُخرى  طَويلَةٌ. الغَيبَةُ الاُولى  لا يَعلَمُ بِمَكانِهِ فيها إلّا خاصَّةُ شيعَتِهِ، وَ الاُخرى  لا يَعلَمُ بِمَكانِهِ فيها إلّا خاصَّةُ مَواليهِ. [۱]

«قائم دو غيبت دارد: يكى كوتاه و ديگرى طولانى. در غيبت نخست، جز خواصّ شيعه، جاى او را نمى دانند و در غيبت ديگر، جز خواص و بستگانش جاى او را نمى دانند.»

محقّق اربلى (م ۶۹۳ ق) در پاسخ به اين افترا مى نويسد: و الّذينَ يَقولون بِوجوده لا يَقولُون إنّه فى سرداب بَل يَقولون إنّه حَىّ موجود يَحلّ و يرتحل و يَطوف فى الأرض .[۲]

آنان كه معتقد به زنده بودن او هستند، نمى گويند كه وى در سرداب زندگى مى كند؛ بلكه عقيده دارند كه وى زنده است و در زمين رفت و آمد مى كند.

همچنين، در برخى احاديث آمده كه امام عصر (عج) در ميان مردم است؛ ولى آنان ايشان را نمى بينند و نمى شناسند.[۳] احتمالاً ريشه اين نسبت ناروا، سخن برخى از نويسندگان چون گنجى شافعى است كه به پندار خود در دفاع از عقيده به مهدويت، در پاسخ اين شبهه كه «چگونه امام مهدى(ع) سال ها در سرداب بدون آب و غذا زندگى مى كند؟»، زندگى آن امام (عج) را به زندگى عيسى(ع) تشبيه كرده اند .[۴]

امّا بايد توجّه داشت كه گنجى شافعى، پيرو مذهب اهل سنّت است و عدم آشنايى وى با فرهنگ و عقايد شيعه موجب گرديده كه اين افتراء را باور كند و به دليل احترامى كه براى عقايد اماميّه قائل است، از آن دفاع نمايد.

افتراى اجتماع همه شب شيعيان در اطراف در سرداب غيبت

از همه دروغ هاى گذشته خنده آورتر، سخن ابن خلدون است كه مى گويد: «شيعيان هر شب بعد از نماز مغرب بر درِ سرداب مى ايستند و مركبى را آماده مى كنند و امام را صدا مى زنند كه خارج شود، تا پاسى از شب بگذرد. سپس باز مى گردند تا شب ديگر» ،[۵]هر چند متأسّفانه برخى ديگر، اين اتّهام را تكرار كرده اند.

گفتنى است كه اكثر قريب به اتّفاق اهل سامرّا از آغاز تاكنون، اهل سنّت اند و به آسانى مى توان با پرس و جو از آنان به صحّت و سقم چنين دعوايى پى برد.[۶]

يادآور مى شويم كه ابن خلدون در اين نقل و نيز در جايى ديگر از كتاب خود، اين اقدام را به شيعيان حلّه نسبت داده است، در صورتى كه كسى جز او ، ادّعاى وجود سرداب غيبت در حلّه را ندارد.

پی نوشت ها:

[۱] ر. ك: ص ۱۲۶ ح ۵۲۷ .

[۲] كشف الغمة : ج ۳ ص ۲۸۳ .

[۳] الغيبة ، نعمانى : ص ۱۷۵ ح ۱۳ (در اين منبع ، به نقل از امام صادق(ع) آمده: "وفيه : يَفْتَقِدُ النّاس إماماً يَشهَدُ المَواسمَ يَراهُم وَ لا يَرَونَه ؛ مردم امام را نمى يابند كه در مراسم حج حضور دارد و آنان را مى بيند ؛ ولى آنان او را نمى بينند").

[۴] البيان فى أخبار صاحب الزمان (كفاية الطالب) : ص ۵۲۱ . نيز ، ر. ك : كشف الغمة : ج ۳ ص ۲۷۸ و ۲۸۳ .

[۵] تاريخ ابن خلدون: ج ۴ ص ۳۹.

[۶] صاحب كتاب أضواء على السنّة المحمّدية (ص ۲۳۶) از نويسندگان معاصر اهل سنّت ، از علّامه عسكرى نقل مى كند: «أمّا سرداب الغيبة الذى قيل عنه فى الحلّه أو سامرّاء فلم أسمع بشيعى يقول بغيبة المهدى فيه أو بوجوده فيه أو بخروجه منه ؛ امّا سرداب غيبتى كه گفته شده است در حلّه يا سامرّاست . من از هيچ شيعه اى نشنيدم كه مهدى(ع) در سرداب ، غيبت نموده يا در آن جا سكونت دارد و يا از آن جا ظهور مى كند» . با توجّه به تولّد و سكونت علّامه عسكرى در شهر سامرّا ، اين سخن ايشان ، بسيار روشنگر است.