لرستان، مهد فرهنگ و تمدن بشري

خبرگزاری شبستان_ لرستان:

نسل هاي متعددي از انسان بر روي زمين زندگي كرده اند و آثار هنري آنها در مناطق گوناگون زمين به جاي مانده و توسط باستان شناسان و مكتشفان شناسايي و معرفي شده اند.

اما آخرين نسل انسان، كه انسان نسل آدم عليه السلام است و در زبان باستان شناسان، انسان هموساپينس یا هوشمند ناميده مي شود، آثار بي نظير و متفاوتي را از خود به جاي گذارده است.

نکته قابل توجه در اینجا این است که اولین بارقه های فرهنگی و تمدنی بشر امروزی، آنگونه که آثار به  جای مانده ازآنها نشان می دهد، از ایران و به صورت دقیق تر از کوهستانهای نقوش دره مير ملاس؛ انسان پسا آدم،10000 ق.م در منطقه کوهدشت لرستان یافت شده است.

البته مقایسه نقاشی های موسوم به پناهگاهی، که اولین آثارباقی مانده از بشر امروزین محسوب می شوند، درمناطق گوناگون جهان نشان می دهدکه نقاشی های لرستان، هم از قدمت  بیشتری برخوردارند و هم نمایانگر تمدن غنی تر و پیشرفته تري از سایر نقاط مشابه می باشند.

دکتر احمد حقی، مدرس دانشگاه و کارشناس فرهنگی، در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در لرستان گفت:اگر چه نقطه مشترک تمامی نقاشی های مورد نظر، که نشان دهنده تحول فکری بزرگی در آدمی نیز می باشد، ظهور انسان در نقاشی های اوست، وجود نداشته است. 

وی با اشاره به نقاشی پناهگاهی، انسان پسا آدمی؛ دره گاسولا (فرانسه)، افزود: در خصوص قدمت آثار مشابه نقاشی های پناهگاهی لرستان باید بگوئیم که قدیمی ترین نقاشی های پناهگاهی در اروپا که در درّه گاسولاي فرانسه کشف شده است که حدود هشت هزار الی سه هزار سال قبل از میلاد قدمت دارند.

حقی، اظهارداشت: در حالی که نقاشی های دره «میرملاس» کوهدشت قدمتی در حدود 10 هزار سال قبل از میلاد دارندیعنی دو هزار سال قدیمی تر از نمونه های اروپائی اند.

این مدرس دانشگاه، ادامه داد: در نقاشی های كوهدشت، انسانها سوار بر اسب بوده و سگهای شکاری نیز به دنبال آنها قابل مشاهده اند که نشان دهنده پیشی گرفتن مردم این منطقه در دامپروری و كشاورزی بر مردم سایر نقاط دنیا است.  

وی افزود: به احتمال قریب به یقین همین انسانها هستند که تمدن های باستانی را پی ریزی می کنند و با در هم آمیختن مذهب و هنر و طراحی معابد با شکوه، بنای یک نظام تربیتی، ارزشی و هنری را اما به نحوی مشرکانه ایجاد می نمایند.

دکتر حقی، ادامه داد: بسیاري از محققین، از جمله راس، لی، دان، اعتقاد دارند که عصر نو سنگی  با اختراع کشاورزی و اهلی کردن دام همراه بوده است و با کوچ مردم کشاورز از پناهگاههای کوهستانی به دشت ها وکنارة رودها، آرام آرام روستا نشینی و شهر نشینی برای اولین بار در کنار رودهای بزرگ خاورمیانه و کمی بعد در شرق آسیا بوجود آمدند.

 وی تصریح کرد: همين فرايند را در ايران و به صورت كلي، در شكل گيري تمدن هاي عيلام، سومر، بابل و ...، در اطراف رودخانه هاي بزرگ كرخه، كارون، دجله و فرات قابل رد يابي است.

این کارشناس بیان کرد: مناطق كوهستاني هرگز از سكنه دامدار خود خالي نمي شده و اين دامداران در طول تاريخ ديرينه خود رقاباي سخت كوشي براي همسايگان روستايي و شهري خود به شمار مي رفته اند، تا جايي كه با تشكيل شهر ها و روستا هاي كوهستاني، و دژها و باروهاي مستحكم در مسير دره هاي عميقي كه گاه تنها راه دست يابي به اين مناطق مرتفع به شمار مي رفتند، راه تسلط آنان را كه مدام در پي گسترش خوزه نفوذ و اقتدار خود بر اين مردم بودند را مي بستند.

وی بیان کرد: به وجود آمدن مراكز فرهنگي و تمدني در مناطق كوهستاني، مانند تمدن كاسي ها و لولوبي ها كه موسوم به تمدن هاي عصر مفرغ نيز هستند، ناشي از همين رقابت ها و كشمكش هاي طولاني مدت است.

دکتر حقی، اذعان داشت: آثار به جاي مانده از اين تمدن هاي باستاني را مي توان در جاي جاي لرستان يافت و البته يافته ها نشان دهنده استمرار اين فعاليت تمدني و فرهنگي در تمامي طول تاريخ اين سرزمين كهن است.

وی ادامه داد: چنانكه اين تداوم در دوران پس از ورود آريايي ها و شكل گيري تمدن ماد و هخامنشي و تا زمان ساسانيان استمرار يافته و دره ها و دشت هاي اين سرزمين، پر است از آثار و بنا هاي تاريخي كه هنوز مايه افتخار و عظمت اين كهنه ديار اند.

این کارشناس، ادامه داد: به گونه اي كه قديمي ترين آثار و بنا هاي ساير نقاط ايران و جهان، در مقابل آثار لرستان آثاري كم قدمت به شمار مي روند.

و ی ابراز کرد: محققان، دوران مفرغ را که از هزاره سوم قبل از ميلاد آغاز شده است را، به عنوان يکي از درخشان ترين دوره هاي تمدن بشري درايران و حتي جهان مي شناسند.

دکتر حقی خاطرنشان کرد: دوره مفرغ را دوره طلايي وشکوفايي هنر و تمدن لرستان مي نامند، زيرا صنعت کاران مفرغ دراين منطقه با استفاده از ساده ترين شيوه هاي صنعت ريخته گري، قالب سازي و تراشکاري، آثار و اشياي بسيار ارزشمند و هنرمندانه اي از خود برجاي گذاردند. به طوري که اين آثار زينت بخش و ا فتخار موزه ها است.

وی ادامه داد: اقوامی که از آنان به عنوان قوم کاسي نام برده م يشود، در هنر خود از تمدن هاي همجوار مثل بابليان، سومريان، آشوريان و عيلام يها تأثير گرفته و اشکال بي نظيري از مفرغ، متأثر از زندگي اجتماعي، اقتصادي و باورهاي خود پديد آورده اند.

دکتر حقی، بیان کرد: همچنين آثار كشف شده از غار معروف كلما كره كه به اذعان پژوهش گران، بر نوع خود بي نظير اند نيز از همين تداوم جايگاه و اهميت اين مرز و بوم در شكل گيري تاريخ و تمدن ايران باستان خبر مي دهند.

وی با بیان اینکه آب پاش مقدس، با نقش شير و گاو از آثار یافت شده در كلما كره است، همانگونه كه آثار و بنا هاي جذاب و ديدني كه در زمان هاي بعد نيز شكل گرفته اند، مي توانند گواه پويايي و تلاش خستگي ناپذير مردم اين ديار در توليد شاخصه هاي فرهنگي و تمدني متناسب با زمان خود باشند.

این کارشناس ادامه داد: به عنوان نمونه، مجموعه پل هاي تاريخي لرستان، از جمله مرتفع ترين پل باستاني دنيا، موسوم به پل كشكان در كوهدشت با ارتفاع بيش از سي متر و پايه هايي به مساحت 200 متر مربع، يا تنها پل تمام سنگي جهان، موسوم به طاق پل شكسته واقع در جنوب شهر خرم آباد را مي توان نام برد.

وی افزود: همچنين، قديمي ترين مجموعه بناي تمام آجري جهان، يعني قلعه فك الافلاك در خرم آباد و چشمه محصور شده با بناي سنگي كه با نام گرداب سنگي شناخته مي شود، از ديگر نشانه هاي اعتبار و قدمت اين مرز و بوم سر بلند در طول تاريخ هستند.

آنچه كه در اين مجال مختصر، به صورت گذرا ارائه شد و آثار هنري و تاريخي به جاي مانده از تاريخ كهن دیار لرستان است که همه مي توانند به عنوان سرمايه هاي فرهنگي كه آينده فرهنگ و جايگاه كليدي مردم اين سرزمين را در شكل دهي تمدن نوين اسلامي- ايراني، تضمين كنند.

 لرستان، سرزميني است كه در تاريخ ايران پس از اسلام نيز نقش و اهميت خود را داشته و مردم آن در ارائه و ايجاد الگو هاي فرهنگي و تمدني اسلامي، بر پايه انديشه شيعي و علوي نقش بي بديلي داشته است.