لزوم تدبیر برای قفل کم آبی/آب از سرمان گذشت

خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی؛ حسنی خبرنگار افتخار شبستان در یادداشتی اختصاصی نوشت: خشکسالی های 18 ساله اخیر امان مردم خراسان جنوبی را بریده است، 10 سالی می گذرد که مسئولان کشوری با سفر به خراسان جنوبی وعده انتقال آب از منابع آبی مختلف کشور را می دهند، اما تاکنون تمام وعده مسئولان در حد شعال باقی مانده و مردم تشنه خراسان جنوبی به کلید دولت تدبیر و امید برای بازگشایی قفل کم آبی استان چشم دوخته اند.

در دو سفر دولت نهم و دهم مردم خراسان جنوبی به خاطر دارند که رئیس جمهور وقت در سفرهای خود به استان فقط از اتمام دغدغه‌های آبی مردم استان سخن می گفت و قول داد مشکلات کمبود آب در استان را برطرف کند؛ از آن روزها بالغ بر 12 الی 14 سال می‌گذرد.

سفر محمود احمد نژاد رئیس جمهور سابق به خراسان جنوبی در خصوص وعده انتقال آب به استان از دریای عمان و خزر انتظار جديدي را براي مردم کويرنشين استان که با ضربات سنگین خشکسالی دست و پنجه نرم می کردند ایجاد کرد که بعد از گذشت سالها همچنان این وعده ها درحد شعار باقی مانده است.

طی چند سال گذشته موضوع تأمین و انتقال آب به خراسان جنوبی از سد دوستی و همچنین دریای خزر و کشور تاجیکستان همواره در نشست‌های مختلف از سوی مسئولان و نمایندگان مردم در مجلس اعلام شد، اما گزارش‌های رسمی ‌و میدانی نشان می‌دهد آینده معلومی هنوز پیش روی این طرح وجود ندارد.

پس از بسته شدن طرح ايران رود، همين سه سال پيش بود که مطالعات انجام شده برای انتقال آب از دريای خزر به فلات مرکزی ايران هم با حرف و حديث هايی روبرو و کار نيمه تمام رها شد.

 بعد از آن نيز طرح های انتقال آب از کشورهای پر آبی چون تاجيکستان و افغانستان به ميان آمد و حجت الاسلام حسین ابراهیمی نماینده اسبق مردم بیرجند و درمیان در مجلس آن را بهترین گزینه برای تامین آب خراسان جنوبی اعلام کرد.

اواخر سال 92 نیز مسئولان خراسان جنوبی انتقال آب از سد دوستی مشهد را بهترین گزینه برای انتقال آب به استان مطرح کردند و سهمیه سالانه 120 میلیون مترمکعبی آب برای استان مصوب شد.

در ابتدای پیگیری این طرح برخی از مسئولین استان خراسان جنوبی طرح انتقال آب از سد دوستی مشهد را مؤثرترین راه نجات بحران آبی این استان عنوان می کردند این در حالی بود که  کارشناسان بر این باور بودند به دلیل عدم واقع بینی و کارشناسی طرح، مشکل شدید کم آبی خراسان رضوی، اجرای طرح نه تنها مشکل خراسان جنوبی را حل نمی کند بلکه تنها هدر رفت هزینه است.

پس از گذشته دو سال تلاش بی وقفه مسئولان، اجرای شتابزده این طرح نیز به نتیجه ای نرسید و این طرح با هدرفت هزینه حدود 10 میلیارد ریال نیمه تمام رها شد.

مدیرعامل آب منطقه ای خراسان جنوبی در این باره به خبرنگاران گفت: سد دوستی مشهد با کمبود آب مواجه است انتقال آب از این سد فعلا امکان پذیر نیست و گزینه جدید انتقال آب از دریای عمان را به عنوان گزینه جدید مطرح کرد.

حسین امامی عنوان کرد: مطالعات فاز اول این طرح از محل اعتبارات ملی و توسط شرکت آب و فاضلاب کشور در حال انجام است.

وی با اشاره به اینکه طرح انتقال آب از سد دوستی مشهد نه مورد تائید و نه رد شده است، گفت: در آینده نزدیک جلسه برای تعیین تکلیف و بررسی دقیق این طرح برگزار خواهد شد.

وی اضافه کرد: اگر طرح انتقال سد دوستی مشهد توسط کارشناسان تایید شود مطالعات این طرح را ادامه خواهیم داد و در غیر این صورت این طرح رد خواهد شد.

گفتنی است شهرستان تشنه طبس نیز در اواخر سال 91 به خراسان جنوبی ملحق شد قبل از الحاق این شهرستان انتقال آب به این بزرگترین شهرستان خاورمیانه مقرر شده از از خط دوم یزد پیگیری شد که تاکنون اقدام عملی برای انتقال آب به این شهرستان که دارای بیشترین تنش آب در استان است، صورت نگرفته است.

البته می دانیم که طرح انتقال آب به کویر خراسان جنوبی موضوع جدیدی نیست که مطرح می شود بلکه موضوعی است که هر ازچند گاهی در رسانه های استان عنوان می شود تا شاید مرهمی برلبان تشنه کویر این استان باشد.

به گفته‌ی حجت الاسلام عبادی نماینده مردم شهرستان های بیرجند، درمیان و خوسف مطالعات انتقال آب به استان دردی از مردم دوا نمی کند بلکه مردم به دنبال اقدام عملی در انتقال آب به استان هستند.

وی طرح سوال از وزیر نیرو را در مجلس نهم مطرح کرد که با وجود پافشاری زیاد نمایندگان مجلس، وزیر نیرو هم به قول های شعاری و تکراری خود به مردم استان بسنده کرد.

به نظر می رسد هنوز هم آینده روشنی برای طرح انتقال آب به استان وجود ندارد چرا که با توجه به فاصله هزار کیلومتری استان به آب های آزاد این طرح دارای هزینه های سنگینی است و به اذعان مسئولان نیازمند زمان طولانی است.

و از طرفی در سفر رئیس جمهور دولت یازدهم به استان خراسان جنوبی مردم این استان تنها وعده ای که از سوی رئیس جمهور انتظار شنیدن آن را داشتند مسئله انتقال آب به خراسان جنوبی بود این وعده در حالی از سوی رئیس جهور داده نشد که مظاهر بی آبی  هر روز در این استان کویری نمایان تر شده و میراثی از وعده های عمل نشده در این بخش از دولت گذشته نیز برجای مانده است.

براساس آمار اداره کل هواشناسی خراسان جنوبی در سال جاری بارندگی در این استان 40 درصد کاهش یافته که این نشان از تکرار سونامی خشکسالی در استان است. امسال هیجدهمین قسمت از سریال خشکسالی خراسان جنوبی با توجه به کاهش بارندگی اکران می شود و اضافه برداشت 170میلیون مترمکعبی از منابع آب زیرزمینی استان همچنان ادامه دارد.

در حال حاضر آب بسیاری از دشت های استان خراسان جنوبی شور و بی کیفیت شده و دشت شهرستان سرایان، اسفدن و فردوس به دلیل اضافه برداشت آب نشست و ترک کرده و این پدیده در دیگر دشت های استان نیز مشاهده شده است.

هم اکنون 85 الی90  درصد ظرفیت سدهای این استان خالی و 60 درصد دشت های آن ممنوعه و بحرانی است. در حال حاضر480 روستای خراسان جنوبی با جمعیت 16 هزار نفری چشم به راه تانکرهای آبرسانی هستند که گاه تاخیر تانکرهای آبرسانی علیرغم تلاش مسوولان ذیربط جان روستاییان این خطه را به لب می آورد البته در فصل تابستان مثل سنوات گذشته تعداد روستای آبرسانی سیار افزایش خواهد یافت.

طی سال‌های اخیر خشکسالی در کنار ایجاد تنش‌های جمعیتی، فقر و افزایش بیکاری به دغدغه اصلی مردم خراسان جنوبی تبدیل‌شده است.

بحران کم آبی در خراسان جنوبی مهاجرت روستاییان را در پی داشته بطوریکه که در حال حاضر بیش از یکهزار و 600 آبادی خراسان جنوبی خالی از سکنه شده و پیش بینی می شود با ادامه خشکسالی و عدم بارندگی در سال جاری موج جدیدی از خالی شدن روستاها و حضور روستاییان در شهرها در راه باشد.

با توجه به 460 کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان و عدم ارائه برنامه منسجمی برای توقف روند مهاجرت، خالی از سکنه شدن روستاهای استان امنیت شرق کشور را خدشه دار می کند و در آینده هزینه های کلانی برای دولت در بر خواهد داشت.

حال مردم کویر نشین خراسان جنوبی که 18 سال با ضربات سنگین خشکسالی دست و پنجه نرم می کنند برای انتقال آب به این استان به تصمیمات دولت یازدهم چشم دوخته اند و تنها از دولت تدبیر و امید، طلب آب دارند.

هم اکنون یکی ازعوامل مهاجرت در خراسان جنوبی کم آبی است که پیش بینی می شود با ادامه خشکسالی وعدم بارندگی در سال جاری موج جدیدی از خالی شدن روستاها از سکنه و حضور روستاییان در شهرها در راه باشد که باید مسئولان استانی قبل از رخ دادن این پدیده و برای حل مشکلات کم آبی دراستان اقدام موثری بردارند.