حجت الاسلام و المسلمین علی الماسی، استاد سطح عالی حوزه علمیه قم در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در قم، با اشاره به لزوم پرداختن به احادیث و روایات معصومین (ع)، عنوان کرد: یکی از منابع اصلی و چهارگانه شیعیان، سنت است و غالب سنت منحصر به احادیث اهل بیت (ع) می‌شود.
کارشناس مطالعات اسلامی اظهار داشت: اگر ما بخواهیم روایات اهل بیت (ع) را دسته بندی و طبقه بندی کنیم، احادیث امام باقر (ع) و امام صادق (ع) از لحاظ تعداد در صدر روایات هستند و بیشترین احادیثی که ما در اختیار داریم، از این دو امام بزرگوار است.
حجت الاسلام و المسلمین الماسی افزود: اگر روایات و احادیث را در سطح دوم از لحاظ تعداد بررسی کنیم، امام رضا (ع) از نظر تعداد روایات و احادیث در رده دوم از ائمه معصومین (ع) هستند، یعنی تعداد روایات و احادیث امام رضا (ع) نه به زیادی تعداد روایات و احادیث امام صادق (ع) و امام باقر(ع) و نه به کمی برخی از ائمه اطهار (ع) است.
وی یادآور شد: برخی از ائمه معصومین (ع) در زمانی بودند که فشار زیادی از سوی حاکم جایر بود، برخی امامان معصوم (ع) محصور بودند و برخی ائمه عمر کمی داشتند و روایات زیادی از آنها به دست ما نرسیده است، اما امام رضا (ع) در زمانی واقع شدند که هنوز فشارها آنچنان زیاد نبود و به میزانی بسط ید داشتند که بتوانند هم شاگردان زیادی تربیت کنند و هم روایات زیادی صادر کنند.
کتاب های روایی و حدیثی منتسب به امام رضا (ع)
نویسنده کتاب «عرف از دیدگاه فقه و اصول» بیان داشت: کتاب‌های مهمی از امام رضا (ع) نقل شده است، یکی از مهم ترین کتاب‌هایی که از امام رضا (ع) نقل شده است، کتاب «عیون اخبار الرضا علیه السلام» نوشته شیخ صدوق است که شیخ صدوق این کتاب را به کتابخانه صاحب بن عباد هدیه داده بود.
حجت الاسلام و المسلمین الماسی گفت: کتاب «فقه الرضا» یکی دیگر از کتاب‌هایی است که منتسب به امام رضا (ع) است، اما در انتساب این کتاب به امام رضا (ع) شک ت وتردید وجود دارد و برخی از بزرگان و علما همانند شیخ حر عاملی انتساب این کتاب به امام رضا (ع) را نبپذیرفتند.
وی ادامه داد: شیخ حر عاملی در کتاب «وسایل الشیعه» هیچ یک از احادیث و روایات «فقه الرضا» را نیاورده است، اما محدث نوری، نویسنده کتاب «مستدرک الوسایل» این کتاب را می‌پذیرد و می‌توان روایات و احادیث کتاب «فقه الرضا» را در این کتاب پیدا کرد، البته محدث نوری در خاتمه کتاب «مستدرک الوسایل» بحث مفصلی در خصوص این مسأله دارد.
استاد سطح عالی حوزه علمیه قم تصریح کرد: به طور کلی کتاب «فقه الرضا» مورد توجه علما بوده است، اما امروز انتساب این کتاب به امام رضا (ع) بیشتر مورد تردید است و تحقیقات رجالی و حدیثی که صورت گرفته است، نشان می‌دهد که این کتاب منتسب به حضرت نیست و برخی نیز این کتاب را منتسب به شلمغانی می‌دانند.
حجت الاسلام و المسلمین الماسی اضافه کرد: یکی از کتاب‌های مهم دیگر که در زمان معاصر توسط عزیزالله عطاردی به رشته تحریر در آمده است، کتاب «مسند الرضا علیه السلام» است که شیخ عزیزالله عطاردی هر آنچه که در کتب قدیم از امام رضا (ع) روایت شده است، جمع آوری و دسته بندی کرده است.
وی اظهار داشت: کتاب «مسند الرضا علیه السلام» از جمله کتاب‌های ارزشمند است که شامل موضوعات اعتقادی از جمله توحید، نبوت، امامت، مباحث اخلاقی، فروعات فقهی و تفاسیر امام رضا (ع) در باب قرآن کریم است.
ما با میراث گرانبهایی از روایات و احادیث امام رضا (ع) مواجه هستیم/حضور اصحاب اجماع در دوران امامت امام رضا (ع)
نویسنده کتاب «بررسی فقهی مسأله حق» عنوان کرد: وجود کتاب‌های متعدد درباره روایات و احادیث امام رضا (ع) نشان می‌دهد که ما در ابواب مختلف از جمله احکام فقهی، اخلاقی و اعتقادات با میراث گرانبهایی از روایات و احادیث امام رضا (ع) مواجه هستیم که باید مورد توجه قرار دهیم.
حجت الاسلام و المسلمین الماسی یادآور شد: در علم رجال، عده ای از ناقلین روایات به نام اصحاب اجماع خوانده می‌شوند، اصحاب اجماع اصحابی هستند که علما و بزرگان دین بر وثاقت آنها شکی ندارند و حتی اگر اصحاب اجماع در سندی ذکر شده باشند و آنها از کسی نقل کنند، دلیل بر وثاقت فرد و راوی بوده است.
وی افزود: اصحاب اجماع دارای دسته‌های مختلف هستند، طبقه اول اصحاب اجماع در زمان امام باقر (ع) و برخی امام صادق (ع) بودند، طبقه دوم اصحاب اجماع در زمان امام صادق (ع) و امام کاظم (ع) واقع بودند و طبقه سوم اصحاب اجماع، شاگردان امام رضا (ع) بودند.
استاد سطح عالی حوزه علمیه قم بیان کرد: امام رضا (ع) عده ای از شاگردان و علمای دین را به عنوان اصحاب اجماع و دارای وثاقت تربیت کردند، از جمله احمد ابن محمد بزنطی، علی ابن مهزیار، احمد بن محمد بن عیسی قمی (رئیس قمییون) و زکریا ابن آدم که در تاریخ شیعه بسیار مورد عنایت و توجه بودند و شاگرد و دست‌پرورده امام رضا (ع) بودند.
حجت الاسلام و المسلمین الماسی اضافه کرد: محمد ابن ابی عمیر، حسن بن محمود، عبدالله بن مغیره، یونس ابن عبدالرحمن و صفوان ابن عیسی از دیگر اصحاب اجماع در زمان امام رضا (ع) هستند که هر یک دریایی از علم بودند و از شاگردان حضرت محسوب می‌شدند.
بهره‌گیری از اساتید حدیث‌پژوه در همایش حدیث رضوی/حدیث‌پژوهی کاملی درباره امام رضا (ع) انجام شود
وی یادآور شد: امام رضا (ع) علاوه بر اصحاب اجماع، شاگردانی داشتند که در دربار و حاکمیت ظالم آن وقت ورود کردند و باعث شدند که خون شیعیان حفظ شود و از لطمات زیاد به شیعیان جلوگیری شود.
کارشناس مطالعات اسلامی تصریح کرد: گرچه پژوهشگران و علمایی همچون استاد عطاردی در گذشته به حدیث‌پژوهی امام رضا (ع) پرداخته اند، اما این موضوع همچنان جای کار دارد و لازم است که حدیث‌پژوهی مفصلی درباره امام رضا (ع) صورت بگیرد و یاران حضرت و وثاقت کتاب‌هایی که منتسب به حضرت است، مورد بررسی قرار گیرد.
وی با اشاره به این که امسال چهارمین همایش حدیث رضوی در قم برگزار می‌شود، گفت: در همایش‌های حدیث رضوی می‌توان به روایات و احادیثی که از امام رضا (ع) نقل شده است، را مورد بررسی قرار داد، همچنین می‌توان اساتید حدیث‌پژوه را برای مشارکت در همایش‌ها دعوت کرد تا به غنای این همایش‌ها افزوده شود.
نظر شما