به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، سال هاست از مساله تحول در علوم انسانی و ضرورت تحقق آن سخن می گوییم. نشست ها و همایش های متعددی با محوریت این مساله برگزار شده است و شاید یکی از اصلی ترین مواردی که طی این نشست ها به آن تاکید شده موضوع پژوهش و اهمیت پژوهش کاربردی است.
برخی معتقدند اگر امروز پژوهش آنچنان که باید در جامعه جا نیفتاده است ناشی از روش های تحقیق غیراصولی است. برخی معتقدند اتفاقا روش تحقیق درست است؛ آنچه که در دست نداریم بودجه کافی است. تمامی این موارد بهانه ای شد تا سراغ حجت الاسلام یحیی جهانگیری سهرودی برویم. وی از محققان و پژوهشگران بین المللی است که علاوه بر پژوهش در حوزه علوم انسانی و علوم عقلی، در کشورهای مختلف به تبلیغ می پردازد. متن ذیل مشروح گفت وگوی ما با این پژوهشگر است:
حجت الاسلام جهانگیری سهروردی، استاد جامعه المصطفی(ص) العالمیه با بیان اینکه مشکل ما ایستایی در متدولوژی ها ست، اظهار کرد: متاسفانه، وقتی به دانشجو متدولوژی را آموزش می دهیم چنان در آن می مانیم و متوقف می شویم که عاقبت دانشجو نمی تواند آنچه که به دنبالش است را بیاید و به درستی پژوهش کند.
وی ادامه داد: برای مثال دانشجو می رود و رشته فلسفه می خواند، طبیعتا وقتی فردی وارد این رشته شد از او انتظار می رود تا روش فکر کردن را بلد باشد و به بیان دیگر فلسفیدن را بداند در حالی که شرایط دیگری را شاهدیم، فرد می رود و فلسفه می خواند ولی نمی تواند حتی یک تئوری اضافه کند، فقط تاریخ فلسفه را می داند و می خواند.
این پژوهشگر در ادامه و در پاسخ به سوالی در این مورد که چرا رشته فلسفه در جامعه ما هنوز فلسفیدن را حتی به دانشجوی خود یاد نداده است و افراد هنوز تاریخ علم فلسفه را می خوانند، گفت: شاید یک دلیل مهم آن روش های تحقیق نادرست باشد. از نظر من روش تحقیق باید به گونه ای باشد که وقتی فرد فارغ التحصیل شد بتواند نظرات خود را در رشته تخصصی اش به ویژه رشته ای مثل فلسفه همراه با تحلیل ارایه کند.
وی ادامه داد: اما وضعیت فعلی به گونه ای است که باید بگویم هیچ گاه این روش ها نمی تواند دانشجو را محصول محور کند؛ یکی از چالش هایی مهم که به باید حل شود، این است که محقق احساس کند به تحقیقات او نیاز است، وقتی فردی پژوهش کند و این احساس را داشته باشد که هیچ گره ای به دست او باز نمی شود، در نتیجه تفننی تحقیق می کند.
استاد جامعه المصطفی(ص) العالمیه با بیان اینکه تحقیقات ناظر به نیاز و حاصل کنجکاوی پژوهشگر نتیجه می دهد، افزود: واقعیت آن است که اکنون حوزه پژوهشی ما تفننی شده است و نبود رابطه میان نیازهای جامعه و اتاق های فکر در پژوهش، ضربه جدی به بدنه جامعه علمی زده است و البته اجتماع نیز از این وضعیت ضربه خورده است، گویی این پژوهش ها نیازهای بیرون را تامین نمی کنند.
وی تصریح کرد: انباری از پایان نامه ها داریم که میلیون ها تومان برای چاپشان هزینه شده است اما گویی حتی ارزش چاپ نداشت در حالی که پایان نامه حاصل زحمت دانشجویی است که چندین سال درس خوانده تا گره ای را باز کند اما هرگز نتوانسته نقشی داشته باشد در حالی که در کشورهای دیگر چنین نیست و بحث صنعتی سازی دانش مطرح می شود تا دانش بر اساس نیازهای بازار تولید شود.
جهانگیری سهروردی با بیان اینکه یکی از مشکلات پیش روی پژوهش ها عدم دسترسی سریع به منابع دست اول است، تاکید کرد: عدم آشنایی کامل با زبان های دیگر نیز آسیب جدی وارد می کند، در کشورهای دیگر روش تحقیق صحیح را آموزش می دهند، کتاب معرفی می کنند و بسیاری از موارد و امکانات دیگر اما در کشور ما تکیه صرف بر محتواست در حالی که دوره دانشجویی دوره کارورزی است و از آنجایی که معمولا تکیه ما بر محتوا است در نتیجه عمدتا بی خبر هستیم که با مشکلات متعددی در حوزه منابع مواجهیم.
وی در بخش دیگری از مباحث خود با تاکید بر برگزاری دوره های دانش افزایی برای اساتید، گفت: استاد نباید در یک جا بماند و درجا بزند. نباید واحد درسی ترم های گذشته را سال ها تدریس کند و جابه جایی نداشته باشد. بسیار عجیب است که گاهی برخی اساتید بیش از حد واحد بر می دارند و تمام وقت هیات علمی را پر می کنند و جاهای دیگر هم تدریس می کنند، طبیعی است که چنین فردی به دلیل تلاش صرف برای تامین مسایل معیشتی توان ندارد که مطالعه اضافه داشته باشد و بیندیشد. اساتید از نظر مالی نباید درگیری ذهنی داشته باشند تا بتوانند زمان مناسبی را به پژوهش اختصاص دهند.
جهانگیری سهروردی در پایان خاطرنشان کرد: امروز دیگر باید به سمت ایده محوری حرکت کنیم، برای مثال امروز کشور ژاپن دیگر محصول تولید نمی کند بلکه ایده می فروشد. سوال من آن است که ما این حجم فراوان را در تولیدات حوزه علوم انسانی داشته ایم اما چه ثروتی را برای کشور تولید کرده ایم؟ علت این وضع عدم حرکت به سوی تجاری سازی این علوم است.
نظر شما