بررسی تطبیقی سخنان مسجدی رهبر انقلاب

خبرگزاری شبستان ـ گروه مسجد و کانون های مساجد: به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله خامنه ای؛ رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز (یکشنبه) در دیدار ائمه جماعات مساجد استان تهران، مساجد را پایگاه «اجتماع، مشورت، مقاومت، برنامه ریزی و حرکت اجتماعی و فرهنگی» خواندند و با اشاره به ضرورت تقویت ایمان دینی مردم به عنوان تکیه‌گاه اصلی انقلاب و نظام افزودند: برای تشخیص تکلیف در قبال مسائل جاری باید با نگاهی کلان و فرهنگی، روند کلی حرکت جامعه را تحلیل و جریان‌شناسی کرد.

 

فلسفه شکل گیری روز جهانی مسجد

رهبر انقلاب با یادآوری فلسفه تعیین روز جهانی مسجد، افزودند: این روزِ اساسا انقلابی، با پافشاری و مطالبه جمهوری اسلامی و به علت آتش زدن مسجدالاقصی به دست صهیونیست ها و با هدف مقابله امت اسلام با رژیم صهیونیستی، در سازمان کنفرانس اسلامی تصویب شد و باید با همین نگاه، آن را مورد توجه قرار داد.

 

حضرت آیت الله خامنه‌ای، تشکیل مسجد را از ابتکارات اسلام برای شکل دادن به اجتماعات و ارتباطات مردم بر محور «ذکر، نماز و توجه به خداوند» خواندند و افزودند: در تاریخ اسلام، مسجد، مرکزی برای مشورت، همکاری و تصمیم‌گیری در مسائل مهم اجتماعی، سیاسی و نظامی بوده است.

 

نماز بی ریا باشد

رهبر انقلاب از همین زاویه بر اهمیت مسئله نماز تأکید و خاطرنشان کردند: نماز باید با کیفیت و توجه عمیق به خداوند متعال، و به‌ دور از آفاتی همچون غفلت و ریا باشد و نقش ائمه جماعات در تبیین و ترویج عملی و زبانی مسئله نماز به عنوان حقیقتی جذاب و شوق‌انگیز بسیار مهم است.

 

ایشان، مسجد را پایگاهی برای همه کارهای نیک دانستند و گفتند: مسجد باید پایگاه «انسان‌سازی، عمران دل و دنیا، مقابله با دشمن، بصیرت‌افزایی و زمینه‌سازی برای ایجاد تمدن اسلامی» باشد، بنابراین وظیفه امام جماعت علاوه بر اقامه نماز، «اقامه حق و عدل، تبیین دین و ابلاغ احکام دینی» است.

 

ایشان سال های 84 و 90 ضمن تاکید بر آبادانی مسجد، خانه خدا را محل فعالیت های فرهنگی و شوق آفرین برای جوانان دانستند:

۱. باید با برنامه‌ریزی صحیح و استفاده از ابزارهای فرهنگی، هنری، عمران معنوی مساجد را تقویت کرد و از ظرفیت شوق‌آوری و شورآفرینی مساجد برای جذب قشرهای مختلف مردم و تبلیغ مفاهیم و معارف اسلامی، بهره‌گیری کامل کرد (30/5/84).

 

۲. تبدیل مسجد به پایگاه آموزش و حفظ قرآن و آموزه های وحی (19/7/90).

 

امام جماعت «محور مسجد» است

حضرت آیت الله خامنه‌ای، امام جماعت را «محور مسجد» خواندند و افزودند: امامت مسجد شغلی مهم و اساسی است و نباید با نگاهی حاشیه‌ای به این مأموریت مهم، در حق مسجد کم گذاشت، بلکه باید با «حضور منظم و با طمأنینه، ادای با کیفیتِ نماز، گفت‌وگو با مردم و تشکیل حلقه‌های معرفتی و پاسخ به سؤالات جوانان»، حق مسجد را ادا کرد.

ایشان، محوریت بخشیدن به مساجد را از جمله هنرهای بزرگ امام عظیم‌الشأن از همان روزهای اول انقلاب اسلامی برشمردند و افزودند: مسجد «پایگاه انواع فعالیتهای اجتماعی» است و در تقویت فکری و ترغیب مردم به فعالیتهای گوناگون اجتماعی نقش اساسی دارد.

 

ایشان سال های 76، 90 و 92 در دیدار با ائمه‌ جماعات، آنها را به فعالیت مستمر مساجد در حوزه های مختلف و گسترش ارتباط با نمازگزاران توصیه کردند:

 

۱. مساجد را از همیشه فعال‌تر کنند و آموزش ترجمه و مفهوم و روح نماز را به شکل نوین و جذاب، در برنامه‌های خود بگنجانند (7/7/76).

 

۲. مدیریت محتوایی و معنویِ مسجد که بر دوش روحانی مسجد است باید خردمندانه و مسئولانه، و حتی عاشقانه باشد (19/7/90).

 

۳. امام جماعت به تماس و رابطه با مأمومین بپردازد (13/6/92).

 

 

 

 

مساجد «هسته مقاومت فرهنگی» هستند

رهبر انقلاب مساجد را «هسته مقاومت» به‌ویژه مقاومت فرهنگی برشمردند و خاطرنشان کردند: اگر حصار و خاکریز فرهنگی نباشد، همه چیز از دست می رود.

ایشان، تلاش پیچیده و متنوع دشمنان برای نفوذ فرهنگی را گسترده تر از اوایل انقلاب دانستند و افزودند: آماج این حرکت مستمر و چند لایه، ایمان دینی مردم است، یعنی همان عاملی که عامل اصلی پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل جمهوری اسلامی بوده است.

 

ایشان سال 73 تقویت امید را یکی از ارکان مبارز فرهنگی دانستند که مساجد نقش مهمی در آن دارند:

 

۱. تقویت‌ امید در مردم‌ نسبت‌ به‌ آینده‌ نظام‌ اسلامی‌ (۱۳۷۳/۰۸/۰۴).

 

۲. حفظ سنگر مسجد در تمام زمینه ها و حوزه های فردی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی (۱۳۷۳/۸/۴).

 

انقلاب اسلامی زلزله ای شدید در ارکان نظام سلطه است

حضرت آیت الله خامنه ای، انقلاب اسلامی را زلزله ای شدید در ارکان نظام سلطه خواندند و افزودند: به برکت «اسلام انقلابی» و «انقلاب اسلامی» هدف اصلی زورگویان جهانی یعنی فرمانروایی بر منطقه ناکام مانده و امریکا در منطقه غرب آسیا عملاً زمین‌گیر شده است.

 

رهبر انقلاب خاطرنشان کردند: اگر ایمان و پایبندی ملت به اسلام نبود، ایران نیز همچون دیگران زیر چتر امریکا و غیرامریکا می رفت و به همین علت است که آنها با ایمان مردم، خصومتی عمیق و پایان ناپذیر دارند. ایشان، جوانان را در هدف گذاری های دشمنان برای نفوذ فرهنگی و تضعیف ایمان و اعتقادات مردم، یک هدف اصلی دانستند اما افزودند: با وجود همه طرح های فریبنده، خیلِ عظیم جوانان مؤمن به عنوان یکی از معجزات بزرگ انقلاب، نسل جوان امروز را پیشتازتر از جوانان اول انقلاب قرار داده است.

 

مسجد پایگاه بزرگ بسیج و حرکت فرهنگی است

حضرت آیت الله خامنه ای نقش مساجد را در افزایش مقاومت و تحکیم هنرمندانه حصار فرهنگی، مهم ارزیابی کردند و افزودند: مسجد پایگاه بزرگ بسیج و حرکت فرهنگی است. ایشان، ائمه جماعات را به استفاده هر چه بیشتر از شیوه های صحیح کار در مساجد توصیه و به عنوان یک مثال خاطرنشان کردند: جلسات رو در رو با مردم، از دیگر شیوه های تبلیغاتی در رسانه های مختلف، مؤثرتر است.

 

رهبر انقلاب، در تبیین نکته ای مهم، «فرهنگ و بصیرت فرهنگی» را مبنای کار حقیقی سیاسی خواندند و تأکید کردند: سیاست در معنای واقعی، طرفداری از این یا آن شخص نیست بلکه به معنای برخورداری از نگاه کلان و توان تحلیل حرکت عمومی جامعه است.

 

رهبر انقلاب افزودند: در نگاه سیاسیِ حقیقی، باید با بررسی حرکت عمومی جامعه، پاسخ چند سؤال اساسی روشن شود: سبک زندگی جاری ما را به کدام سمت و سو می کشاند و آیا در حال حرکت به سمت عدالت اجتماعی، استقلال واقعی و شکل دهی تمدن اسلامی هستیم یا به سمت وابستگی به امریکا و تأثیرپذیری از بافته ها و یافته های غربی حرکت می کنیم

ایشان افزودند: البته در خلال این نگاه کلان و جریان شناسی واقعی، تکلیف مسائل جاری و موضع‌گیری انسان در قبال اشخاص، احزاب و گروهها نیز مشخص می شود.

 

ایشان در این باره سال های 73 ، 84 و 91 نیز گفتند:

۱. مقابله‌ شدید با مظاهر شر و فساد (۷۳/۸/۴).

 

۲. باید با برنامه‌ریزی صحیح و استفاده از ابزارهای فرهنگی، هنری، عمران معنوی مساجد را تقویت کرد و از ظرفیت شوق‌آوری و شورآفرینی مساجد برای جذب قشرهای مختلف مردم و تبلیغ مفاهیم و معارف اسلامی، بهره‌گیری کامل کرد (30/5/84).

 

۳. دست‌اندرکاران اداره‌ی مساجد برای رونق بخشیدن روزبه‌روز به نماز، با کیفیت مطلوب، در میان مردم به‌ویژه جوانان و نوجوانان احساس مسئولیت کنند (15/6/91).

 

 

 

تذکر رهبری به یکی از سران فتنه

حضرت آیت الله خامنه ای در ذکر مثالی در تبیین اهمیت داشتن نگاه و تحلیل کلان گفتند: در اوایل فتنه به یکی از سران فتنه گفتم شما در ظاهر با نظام هستید و به گفته خودتان در حال اعتراض انتخاباتی هستید اما بدانید که مدیریت این جریان به دست بیگانگان می افتد و آنها با استفاده از کار شما، اصل نظام را هدف می گیرند.

 

رهبر انقلاب افزودند: آنها ـ البته اگر با نگاه خوشبینانه به ماجرا بنگریم ـ حرف اینجانب را نفهمیدند و وارد شدند و همه دیدند که چگونه انتخابات، بهانه ای برای حمله و نفی اصل نظام شد.

 

ایشان خاطرنشان کردند: برخی می گویند یک حرفی آن موقع زده شده، بگذریم؛ اما باید توجه داشت که اگر در طرفداری از کسی حرفی زده می شود که مخالف سخنان و مواضع اوست، آن شخص باید اعلام مخالفت کند وگرنه به حساب او گذاشته می شود.

 

اقامه نماز جماعت در هر سه وقت نماز

رهبر انقلاب اسلامی سخنان خود را در جمع ائمه جماعات استان تهران با بیان چند نکته دیگر ادامه دادند.

«اقامه نماز جماعت در هر سه وقت نماز» و «باز بودن مساجد برای مراجعه مردم و خواندن نماز در طول روز» از جمله این نکات بود.

 

ایشان سال 73 نیز در دیدار با ائمه جمعه بر این نکته تاکید کردند: اقامه سه‌ وعده‌ نماز جماعت‌ در مساجد (۷۳/۸/۴).

 

ایشان با انتقاد از دیدگاهی که پیشنمازی مساجد را فقط در خواندن نماز خلاصه می کند، افزودند: این نگاه جفاآمیز در واقع همان نگاه سکولار است که دین را در عمل شخصی منحصر می کند و از ورود به مسائل اجتماعی ـ سیاسی باز می دارد.

 

حضرت آیت الله خامنه ای در همین زمینه، خاطرنشان کردند: «اسلام سکولار و محصور در عبادات چه فردی و چه دسته‌جمعی» حتی اگر طرفداران فراوانی داشته باشد، مورد خصومت سلطه‌گران نیست، آنچه زورگویان جهانی با آن دشمنی دارند، «اسلام مقتدر» است که نظام سیاسی ـ اجتماعی تشکیل می دهد و ملتها را به سمت سعادت حقیقی دنیا و آخرت هدایت می کند.

 

ایشان در این ارتباط، سال 80 گفته بودند: امام جماعت، غمگساری و راهنمایی و همدلی را در کنار اقامه‌ی نماز، در آن مهبط رحمت و هدایت الهی (مسجد) به نمازگزاران هدیه کند (15/6/80).

 

توجه خاص به جوانان در فعالیت های مسجد

«توجه خاص به جوانان و قائل بودن جایگاهی خاص برای نسل جوان» نکته دیگری بود که رهبر انقلاب به ائمه جماعات توصیه کردند. ایشان افزودند: دل جوانان را با ایجاد جاذبه صحیح یعنی «سخن و اقدام آمیخته با معنویت و عرفان واقعی» جذب مساجد کنید تا کشور و جامعه از برکات فراوان حضور نسل جوان در مساجد بهره مند شود.

 

ایشان سال های 89 و 91 نیز مسجدی ها را به توجه ویژه به جوانان توصیه کردند:

 

۱. زمزمه‌ محبت متولیان، مدیران و امنای مساجد، باید دل‌های پاک جوانان را مجذوب و مشتاق کند (18/7/89).

 

۲. حضور جوانان و روحیه‌های بسیجی باید محیط مسجد را زنده و پرنشاط و آینده‌پو و لبریز از امید سازد (18/7/89).

 

۳. دست‌اندرکاران اداره‌ی مساجد برای رونق بخشیدن روزبه‌روز به نماز، با کیفیت مطلوب،  در میان مردم به‌ویژه جوانان و نوجوانان احساس مسئولیت کنند (15/6/91).

 

 

 

نتیجه‌گیری

مسجد براساس آموزه‌های قرآنی، مهم‌ترین کانون عبادی، فرهنگی، آموزشی، اجتماعی و سیاسی است و تمام کارکردهای آن در روزگار حضرت محمد (ص)، عینیت یافتند. هرچند با گذشت زمان به دلایل مختلف از جمله غفلت اهالی مسجد و دسیسه‌های دشمن، این کارکردها کم رنگ یا به دست فراموشی سپرده شدند. بنابراین بازخوانی مطالبات امام خمینی و حضرت آیت‌الله خامنه ای به عنوان عالمان دین و رهبران نظام اسلامی، می‌تواند احیاگر و تلنگری به ائمه جماعات و سایر دست‌اندرکاران مساجد باشد.

 

امام و رهبری بارها بر حفظ جایگاه مسجد به عنوان سنگر و کانون تمام فعالیت‌های عبادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و تربیتی تاکید کردند؛ بنابراین امام جماعت ـ مدیر مسجد ـ باید با همکاری و مشارکت کانون فرهنگی هنری مساجد، پایگاه مقاومت بسیج، مکتب القرآن و سایر نهادهای مسجدی، خانه خدا را به محور برنامه‌ها و فعالیت‌های جامعه و محله تبدیل کنند. موضوعی که تحقق حداکثری آن به ویژه با حضور فعال نوجوانان و جوانان، نویدبخش آبنده درخشان برای ایران و زمینه‌سازی برای شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی است.