مازاد تراز تجاری ایران از ۳.۴ میلیارد دلار گذشت

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان،‌ گمرک جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد: صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی در چهار ماه نخست امسال 21.11 درصد افزایش داشت و در مدت یادشده 16 میلیارد و 308 میلیون دلار انواع کالای غیرنفتی به خارج از کشور صادر شد. بر این اساس، تراز تجاری کشور در این مدت مثبت بود.

بر پایه این گزارش، عمده ترین دلیل افزایش صادرات غیرنفتی در مدت یادشده به رشد چشمگیر صادرات پتروشیمی با 41.51 درصد و سایر کالاها با 20.71 درصد اختصاص داشت.

بنابراین مجموع صادرات غیرنفتی با احتساب میعانات گازی در چهار ماهه نخست امسال به 16 میلیارد و 308 میلیون دلار رسید. این رقم در چهار ماهه نخست پارسال با احتساب میعانات گازی 13 میلیارد و 465 میلیون دلار بود.

این گزارش در بررسی علت رشد صادرات در چهار ماه نخست امسال اعلام کرده، اقلام صادراتی کشور در این مدت به طور عمده با افزایش صادرات روبرو بوده است، به طوری که فقط 20 قلم نخست صادرات که بیش از 60 درصد از کل را به خود اختصاص داده با وجود کاهش قابل توجه کالاهایی همچون میعانات گازی، پلی اتیلن، متانول، اوره و... در مجموع رشد 34 درصدی در وزن و 25 درصدی در ارزش دلاری را به خود دیده است.

براساس آمار تجارت خارجی کشور، در این مدت در صادرات کالاهای پتروشیمی شاهد رکوردشکنی سهم این کالاها از کل صادرات بودیم، به طوری که با افزایش 41.51 درصدی صادرات این کالاها سهم این کالاها از کل صادرات غیرنفتی به 41.51 درصد افزایش یافت.

در این مدت 6 میلیارد و 769 میلیون دلار انواع کالای پتروشیمی به وزن 13 میلیون و 684 هزار تن از ایران به سایر کشورها صادر شد. سهم کالاهای پتروشیمی از کل صادرات کشور ما در چهار ماهه نخست پارسال 35.52 درصد بود.

همچنین در این مدت شاهد رشد صادرات سایر کالاها بودیم، به طوری که صادرات سایر کالاها از مرز 6 میلیارد و 627 میلیون دلار فراتر رفت و با افزایش 20.71 درصدی سهم 40.64 درصدی از کل ارزش صادرات غیرنفتی کشورمان را به خود اختصاص داد.

با وجود افزایش صادرات پتروشیمی و سایر کالاها، شاهد کاهش صادرات میعانات گازی در چهار ماهه نخست امسال بودیم، به طوری که در این مدت، صادرات میعانات گازی 8.77 درصد کاهش داشت و به مرز دو میلیارد و 912 میلیون دلار رسید و سهم میعانات گازی از کل صادرات کشور به 17.86 درصد کاهش یافت و جای خود را به محصولات پتروشیمی و سایر کالاها داد.

به گزارش شبستان،‌ تراز تجاری ایران در سال 94 مثبت ماند و در نهایت نیز کارنامه تجارت خارجی کشور در پایان این سال با 916 میلیون دلار مازاد تراز تجاری بسته شد و سال 94 با تراز مثبت تجاری به پایان رسید؛ اتفاقی که در تاريخ تجارت خارجی ایران سابقه نداشته است. آن طور که گمرک ایران گزارش داده، سال 94 معادل ۴۲ ميليارد و ۴۱۵ ميليون دلار انواع كالا صادر و ۴۱ ميليارد و ۴۹۹ ميليون دلار نيز وارد كشور شده و به این ترتیب ارزش صادرات كشورمان 16.11 درصد و واردات كشورمان 22.53 درصد نسبت به سال 93 كاهش داشته است.

از سوی ديگر اين آمار حاكی از آن است كه در سال 94 نسبت به سال 93 به ميزان ۱۲ ميليارد و ۷۰ ميليون دلار ارز كمتری صرف واردات شده است. همچنين در اين مدت حجم صادرات ایران به ۹۳ ميليون و ۵۲۰ هزار تن و حجم واردات ایران به ۳۵ ميليون و ۷۰ هزار تن رسيد كه در مقايسه با مدت مشابه سال قبل به ترتيب 7.18 درصد و 18.47 درصد كاهش داشته است.

گفتنی است،‌ تراز تجاری یا صادرات خالص، تمایز میان ارزش مالی صادرات و واردات طی یک بازه زمانی مشخص است. به عبارت دیگر مانده مثبت، نشان‌دهنده صادرات بیشتر و مانده منفی، نشان‌دهنده واردات بیشتر خواهد بود. به ‌طورکلی صادرات و واردات در حسابی به نام حساب جاری (CurrentAccount)  ثبت می‌شوند و به مانده این حساب، تراز تجاری یا موازنه تجاری گفته می‌شود. بر همین اساس تراز تجاری گاهی اوقات به ٢ بخش تراز کالاها و خدمات  تقسیم می‌شود.

دراین موازنه افزایش صادرات با افزایش تقاضا برای ارز در کشور صادرکننده، رابطه مستقیمی دارد. چراکه کشور واردکننده کالا و خدمات، باید پول رایج کشور صادرکننده را خریداری کند. بنابراین هر چه صادرات افزایش یابد، پول کشور صادرکننده تقویت می‌شود. همچنین گزارش تراز تجاری، تأثیر ناچیزی نیز روی بازار سهام دارد اما اگر در یک بازه زمانی ارزش کل واردات بیش از ارزش کل صادرات باشد، این یک تراز تجاری نامطلوب است اما تراز تجاری مطلوب نشان‌دهنده شرایط اقتصادی پررونق یک کشور است.

در مورد مازاد تجاری، به‌طور طبیعی کشورهای واردکننده کالا باید ارز خود را به ارز داخلی کشور صادرکننده تبدیل کنند. این اتفاق منجر به افزایش تقاضا برای پول داخلی کشور صادرکننده کالا و بنابراین موجب افزایش ارزش آن می‌شود. ولی درخصوص کسری تجاری، کشور واردکننده باید ارز خود را به ارز خارجی کشوری که از آن کالا می‌خرد، تبدیل کند. این اتفاق نیز منجر به افزایش عرضه پول داخلی در بازار و منجر به از دست دادن ارزش پول داخلی در مقابل ارزهای دیگر می‌شود. از طرف دیگر خالص صادرات به‌عنوان یکی از عوامل تشکیل‌دهنده درآمد ملی (یا تولید ملی) محسوب و مقادیر مثبت آن باعث افزایش درآمد سرانه مردم یک کشور می‌شود.

در این میان عواملی مانند هزینه‌های تولید (زمین، نیروی کار، سرمایه و ...)، هزینه در دسترس بودن مواد اولیه کالاهای واسطه و ورودی‌های دیگر، حرکات نرخ ارز، مالیات و محدودیت تجارت، موانع غیرتعرفه‌ای مانند محیط‌زیست، بهداشت و استانداردهای ایمنی، در دسترس بودن ارز خارجی کافی برای پرداخت واردات و میزان کالاهای تولید شده در کشور، روی تراز تجاری کشور تأثیر دارند.