«سبزواری» عنصری جستجوگر بود

به گزارش خبرنگار شبستان، برنامه گرامیداشت هفته دفاع مقدس همراه با بزرگداشت مرحوم حمید سبزواری شاعر انقلاب و دفاع مقدس به همت معاونت فرهنگی و اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی امروز سوم مهر در سالن حکمت این پژوهشگاه برگزار شد.

دکتر عبدالجبار کاکایی در این مراسم گفت: در مورد استاد سبزواری به عنوان یکی از آفرینشگرهای ادبی باید برنامه های مختلف ترتیب داده شود که آثار ایشان معرفی و بررسی شود. پیرو فرمایشات آقای قبادی در این جلسه باید بگویم در دوران دفاع مقدس باورهای دینی بر باورهای ملی غلبه داشت این سوال هست که چرا فربهی شعر انقلاب خیلی زود افتاد، ستیزی بین عناصر ملی و مذهبی وجود داشت در شعرهایی که می گفتیم عناصر ملی حذف و عناصر مذهبی جایگزین می شد این ستیز بی حاصل و جاهلانه نتیجه مدیریت کم ارتفاع بود که هنوز در مراکز فرهنگی ما سیطره انداخته است.

دکتر کاکایی ادامه داد: ویکتور هوگو می گوید پیامد هر انقلاب اجتماعی یک انقلاب ادبی است. پیرو سخن های آقای قبادی باید بگویم باید بین مردم سالاری و عوام زدگی تفاوت قایل شویم. سازمان تبلیغات اسلامی تصور داشت که شاعران نقش مبلغ را ایفا کنند. نوعی عوام زدگی در این نگاه مستتر بود.

وی استاد سبزواری را یکی از موثرترین چهره های شعر دانست و افزود: متاسفانه در مورد آقای سبزواری کم کار شده است، ایشان به لحاظ سرودهایی که ساخت در مرکز توجه قرار گرفت. سخنوری استاد سبزواری بر خیال پردازی ایشان غلبه داشت.

این شاعر اظهار داشت: پس از سقوط رضاخان دوره وفور انجمن های ادبی بود، جامعه ایران با موضوعات جدید مواجه شده بود و برخی شاعران می خواستند این موضوعات جدید را وارد شعر بکنند. ملک الشعرای بهار گرایش به سرود و قالب های غیر قصیده را تجربه کرد. روش ملک الشعرای بهار و استاد سبزواری مثل هم بود هر دو سعی می کردند موضوعات روز را وارد سبک خراسانی کنند هرچند ملک الشعرای بهار به خاطر حوزه مطالعاتی نسبت به استاد سبزواری جامع الاطراف تر بود.

دکتر کاکایی با بیان اینکه ذات ادبیات رو به تکامل اما ناپیوسته است، گفت: در هر دوره تاریخی با اتفاقاتی که رخ می دهد زبان تحت تاثیر منظومه های فکری قرار می گیرد و مفاهیم جدیدی به وجود می آید به عنوان مثال کلمه شب در هر دوره نماد یک چیز می شود و وضعیت تازه ای به خود می گیرد.

وی بیان کرد: برای بررسی آثار استاد سبزواری دو کتاب ایشان با عناوین سرود درد و سرود سپید را مطالعه کردم. کتاب سرود درد شامل های شعرهای استاد از سال 1330 تا سال 1357 است. این کتاب شامل 4پاره، قصیده، غزل، مثنوی، دوبیتی و شعر نو است. شعرها در کتاب سرود درد بیشتر سمبولیک هستند. سیستم امنیتی اداری شاه استاد سبزواری را خیلی رصد می کرد، استاد مرتب تحت فشار بودند چون بسیار صریح و رک بودند.

وی با اشاره به کتاب سرود سپید بیان کرد: این کتاب مجموعه شعرهای استاد سبزواری از سال 57 تا سال 67 شامل شعرهای قصیده، چهارپاره، غزل، مثنوی و شعر نو است. شعرها در این کتاب اغلب سمبولیک هستند. استاد سبزواری نسبت به هم دوره گان خود خیلی زود نشانه ها و دلالت های فرهنگ انقلاب را وارد شعر خود کردند در حقیقت ایشان خیلی زود به شعر انقلاب ورود کردند.

این شاعر با بیان اینکه با استاد سبزواری سفرهای زیادی رفتم، اظهار داشت: من خاطرات زیادی از استاد سبزواری دارم، ایشان در اوایل جوانی با مجله مصائب ارتباط مکاتبه ای داشتند و به مسجد طالقانی و حسینیه ارشاد رفت و آمد داشتند. استاد سبزواری با فخرالدین حجازی و دکتر شریعتی ارتباط تنگاتنگی داشتند.

دکتر کاکایی خاطرنشان کرد: استاد سبزواری عنصر جستجوگری بود. ایشان گرایش های مختلفی پیدا کرد اما گمشده خود را در هیچ کدام پیدا نکرد. از همان آغاز تشنگی استاد را به حوزه های دینی احساس می کنیم، ایشان به انجمن حجتیه ها روی آوردند و سپس از آنها فاصله گرفتند و خیلی زود جذب مباحث اعتقادی و فرهنگی شدند. استاد سبزواری در بین دهه های 20، 30، 40 و 50 خودشان را باید در تاریخ ادبیات ایران ثبت می کردند. این دوره دست بر قضا چهره های قوی در کلاسیک همچون اخوان، مشفق، فرخ، حسین بیضایی، پژمان بختیاری و هوشنگ ابتهاج داشت.

وی با بیان اینکه کم کم آثار استاد سبزواری توسط مداحان خوانده شد، گفت: کم کم زبان فاخر خراسانی در اشعار استاد سبزواری به سبک عراقی نزدیک شد. در کتاب سرود سپید شاهد ظهور شاعری هستیم که بر نظام نشانه شناسی ایدئولوژیک انقلاب قالب شده است در همین کتاب قالب شعرهایی که سروده شده است غیر قصیده است. در کتاب سرود سپید چند عنصر محتوایی همچون ولایت پذیری در اشعار به چشم می خورد. ستودن صفاتی همچون آزادگی، تعصب دینی، غیرت و اخلاق مداری را در اشعار استاد سبزواری شاهد هستیم.