گروه سیاست خارجی- پریسا رهنما: ایران و مصر دو وجه مشترک را هیچ گاه نمی توانند نادیده بگیرند و آن هم قدمت تاریخی دو سرزمین است که ایران باستان و مصر باستان را در تاریخ شان دارند اما در عصر معاصر پس از آن که در ایران سیاست دست خوش تغییرات خود جوش ملی شد، مصر هم اخیرا دو سه باری چنان دست خوش تغییر شده که هنوز هم نمی توان یک حکومت ثابت برای قاهره در نظر گرفت به همین دلیل در سال های گذشته روابط دو کشور حالتی با ثبات نداشته است.
پس از آن که مرسی، مبارک را پائین کشاند و بر تخت حکومت تکیه زد نیم روزی هم سفری به تهران داشت و اگر چه اظهارات متناقضی از او منتشر شد اما با دیداری که رهبر معظم انقلاب اسلامی داشت نشان داد که علاقه مند به ادامه روابط با تهران است اما این علاقه مندی طولی نداشت زیرا به زودی السیسی کودتا را طراحی و اجرایی کرد و مرسی هم افق روشن روابط خود با تهران را نتوانست اجرایی کند.
حکومت السیسی در مصر هم حاشیه های زیادی داشت تا حدی که او هم راهی مانند مبارک را در پیش گرفت و تلاش کرد تا تمام ابرقدرت ها را با خود همراه سازد. از سویی دستورات آمریکا را در تلاش است که اجرایی کند و از سوی دیگر پول تو جیبی خود را از عربستان تامین می کند و از طرفی دیگر در صحرای سینا برای پیاده کردن نظامی ها نیازمند اجازه رژیم صهیونیستی است.
این وضعیت السیسی تا دو سالی به او کمک کرد که بتواند جای پایش را در حکومت محکم کند اما پس از مدتی مقام اول قاهره به این نتیجه رسید که جهان از حالت تک قطبی در حال در آمدن است و برای بقا نیازمند تمایل و حرکت به سمت استقلال است بنابر همین دلیل شروع به ارسال پالس های مثبت به کشورهای مستقل جهان از جمله جمهوری اسلامی ایران شد و این پالس های مثبت تا جایی ادامه داشت که در نیویورک به دیدار بین وزرای خارجه ایران و مصر انجامید.
جمهوری اسلامی ایران نیز در خصوص این دیدار توضیحات خاصی ارایه نداد و اعلام کرد که دیدار وزرای خارجه ایران و مصر مانند دیدارهای دیگر وزیر خارجه کشورمان با کشورهای مختلف جهان است و ایران هر دستی را که به دوستی به سمتش دراز شود می فشارد.
حالا اما اخباری هم در خصوص تاکید ایران برای حضور مصر در جلسه لوزان به صورت رسمی منتشر شده است.
روز گذشته روزنامه گاردین چاپ انگلیس در گزارشی نوشت: «محمد جواد ظریف،» وزیر امور خارجه ایران، شخصا خواستار حضور مصر در مذاکرات مهم آخر هفته گذشته در ارتباط با سوریه شد، اقدامی که سبب بروز نگرانی‌هایی در این باره شد که قاهره در حال فاصله گرفتن از موضع سنتی خود در حمایت از غرب در منطقه است.
روزنامه گاردین در جریان ایمیل هایی قرار گرفته است که نشان می دهد ظریف از کری خواست تیم قاهره نیز در مذاکرات لوزان حضور داشته باشند. زمانی که وزیر امور خارجه آمریکا پیشنهاد مذاکرات با حضور شش کشور را مطرح کرد تا «ببیند آیا یک منطق جدید می تواند» در ارتباط با سوریه کمک کننده باشد، ظریف پاسخ داد: «چرا مصر نتواند در این روند حضور باشد؟»
در ادامه گزارش آمده است: ایران تنها زمانی با حضور در نشست لوزان موافقت کرد که حضور وزرای امور خارجه مصر و عراق نیز در آن گفتگوها قطعی شد. هر دو کشور از موضع ایران در پشتیبانی از اسد حمایت می کنند، اما موضع مصر در این میان مهم است زیرا این کشور پرجمعیت ترین کشور عربی سنی در غرب آسیا محسوب می شود.
اعمال نفوذ برای حضور مقامات مصری در مذاکرات لوزان چند روز قبل از آن آغاز شد که مصر با رأی دادن در حمایت از روسیه در رد پیش نویس قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد در ارتباط با سوریه سبب شوکه شدن عربستان سعودی -حمایت کننده مالی‌اش- شد. در سازمان ملل متحد، نماینده عربستان سعودی تصمیم مصر را «دردناک» توصیف کرد. یک روز پس از آن، ریاض ارائه کمک های نفتی خود را به مصر به حالت تعلیق در آورد؛ کمک‌هایی که حجم ماهانه آن هفت‌صد هزار تن فرآورده‌های نفتی تخمین زده می‌شود.
نگارنده گزارش در ادامه می‌افزاید: این نخستین مناقشه آشکار بین مصر و عربستان سعودی از زمانی محسوب می‌شود که «عبدالفتاح السیسی،» رئیس جمهور مصر، در سال دو هزار و سیزده محمد مرسی از اخوان المسلمین را برکنار کرد. از آن زمان، عربستان سعودی میلیاردها دلار در اختیار مصر قرار داد که به سر پا نگه داشته شدن اقتصاد شکننده این کشور کمک کرده است.
از نظر تهران، مصر یکی از قطب های فرهنگی جهان عرب محسوب می شود. بیش از یک چهارم جمعیت عرب در این کشور زندگی می کنند. قاهره می‌تواند یک عامل توازن در مقابل خصومت عربستان سعودی در دیپلماسی پر خطر بر سر وضعیت سوریه در آینده باشد.
با این حال، مصر و ایران بر سر حمایت از نظام اسد در سوریه و استقبال از همکاری های نظامی با روسیه به یکدیگر نزدیک‌تر شده اند.
برخی کارشناسان سیاسی معتقدند اقدامات مصر کاملا ماهیت تاکتیکی دارند. «اچ ای هلیِر،» کارشناس شورای آتلانتیک و موسسه خدمات واحد سلطنتی لندن، در این خصوص گفت: «مصر چشم انداز خاص خود را درباره سوریه دارد که با رویکرد ایران هم گرایی دارد.»
مصر خواهان وجود یک سوریه باثبات است و همچنین درباره گروه‌های تروریستی و تندروها ابراز نگرانی می کند که نگرانی بجایی است. از سوی دیگر، مصر اغلب به روس‌ها نزدیک می شود و به نظر می‌رسد قاهره می‌خواهد به غرب نشان دهد گزینه‌هایی برای خود دارد.
این ها همه تحلیل هایی است که در محافل رسانه ای وجود دارد و اصلی که در سیاست نمی توان به فراموشی سپرد غیرقابل پیش بودن این عرصه است که باید منتظر بمانیم و ببینیم قاهره از این فرصت برای گسترش روابط خود با تهران چگونه بهره برداری خواهد کرد.
نظر شما