به گزارش گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: وجود در فلسفه صدرایی، واقعیت اصیل در عالم و آدم است و فاصله گرفتن از این وجود و آگاه نبودن از آن به علم مرکب، انسان را به وادی پوچی سوق می دهد و این پوچ گرایی و از خودبیگانگی وجودی، نقطه عزیمت انسان به سمت و سوی پوچ گرایی اخلاقی است و در پی این دگردیسی وجودی با نام پوچ گرایی، شیوه اندیشیدن و سبک زندگی و تمامی شئون فردی و اجتماعی مرتبط با وجود انسان، دستخوش تغییر بنیادین می شود.
برغم احاطه علم و دیجیتالی شدن زندگی و نیز با وجود رشد و توسعه فناوری، انسان امروز به نفی باورها و ارزش هایش در جهان هستی گرایش یافته؛ به گونه ای که تصویری بی جان و بی هدف از جهان پیرامونی در ذهن اش ترسیم شده است.
فضای مجازی یکی از مولفه های جدی دنیای مدرن است که می تواند ما را از وجود و آگاهی نسبت بدان دور کند و در زمینی دیگر غیر از وجود سکنی دهد و در پی این سکونت جدید، هویت نویی را رقم زند و با ابژه ساختن ما به عنوان قطعاتی از پازل فضای مجازی، خودبیگانگی وجودی را برایمان به ارمغان بیاورد.
به عبارت دیگر، حضور جدی در این زیست بوم جدید، هویت جدیدی از انسان ارائه خواهد داد؛ به گونه ای که او را از هویت حقیقی اش دور می سازد و این دور شدن از دنیای واقعی بر تمامی لایه های زندگی فرد اثرگذار خواهد بود.
دور شدن انسان از ارزش ها و واقعیت حاکم بر جامعه و فرار از تابعیت آنها یعنی مسخ انسان معاصر و این مسخ اساسا نه برای انسان و نه مومنان و متدینان ارمغان نیکویی نیست، بلکه مخرب و خانمان سوز است. در این فضا واقعیت دنیای واقعی ما، آن جهان واقعی که برای ما حضور دارد، فرسنگ ها با جهان مجازی که برای ما حضور دارد و در آن نفس می کشیم، فاصله دارد و در این داستان، انسان را دچار مرگ تدریجی می کند.
این دوقطبی شدن میان جهان واقعی و جهان مجازی، انسان را گرفتار مخاطراتی جدی می سازد. پرسش پایه جستار حاضر این است که بنابر فلسفه صدرایی چگونه می توان از سهم فضای مجازی در پوچ گرایی سخن گفت؟ و دستاورد احتمالی این پژوهش آن است که: 1) اگر فضای مجازی بتواند ما را از وجود و ساحت تجردیمان دور سازد، می تواند بنیادی ترین آسیب را در پوچ گرایی، یعنی پوچ گرایی وجودی رقم زند که تبعات آن، تخریب همه جانبه شئون آدمی است. 2) جهان مجازی به مثابه ذهن انسان، پیچیده، پیشرفته و دستخوش نوسانات شدید و دیجیتالی و عددی است، اما در جهان واقعی به مثابه بدن انسان، تا حدودی آرام و یکنواخت و آنالوگی و ساده است و این بدن به علت فاصله نجومی با ذهن نمی تواند خواسته های ذهن را برآورده سازد و این حالت، جهان مان را از ما می گیرد و بی جهان شدن یعنی بی معنا شدن و مردن.3) با توجه به درون مایه های فکری ملاصدرا، انسان ها با اختیار خودشان و علم و عمل شان وارد این زیست نوع های متنوع می شوند، گاهی این زیست موقتی است و گاهی ماندگار و راسخ. به هر روی، فضای مجازی، مقدمات مسخ شدن انسان یعنی تنزل او به انواع پایین دست را فراهم می سازد.
پی نوشت:
چکیده مقاله دکتر عبدالله صلواتی و زهرا لطفی با موضوع «سهم فضای مجازی در پوچ گرایی با تاکید بر فلسفه صدرایی» در بیست و یکمین همایش بزرگداشت ملاصدرا با عنوان «فلسفه در مواجهه با فضای مجازی»
نظر شما