تلاش های ظریف برای ترمیم روابط کشورهای حوزه خلیج فارس/ ایران برجام را نقض نکرده است

به گزارش خبرنگار سیاست خارجی خبرگزاری شبستان، تلاش های ظریف برای ترمیم روابط کشورهای حوزه خلیج فارس، ایران برجام را نقض نکرده است، استقلال و مقابله با سلطه‌گری، مبنای اصلی سیاست خارجی از منظر امام‌(ره) برخی از سرتیترهای اخبار سیاست خارجی در هفته گذشته بود. ادامه اخبار و رویدادهای این حوزه را در گزارش زیر بخوانید:

تلاش های ظریف برای ترمیم روابط کشورهای حوزه خلیج فارس

از روزی که کشورهای عربی مختلف روابط خود را با قطر به جرم گسترش رابطه با ایران قطع کردند محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در تلاش است تا این روابط را به حالت قبل بازگرداند تا منطقه دچار آشفتگی جدید نشود.

بنابراین گزارش، محمد جواد ظریف روز دوشنبه در توییتی به تحولات اخیر منطقه و تصمیم تعدادی از کشورهای عربی برای قطع رابطه با قطر واکنش داد.

وزیر امور خارجه کشورمان در توییتر خود نوشت: همسایگان دائمی هستند و نمی‌توان جغرافیا را تغییر داد. فشار و تهدید هرگز راه‌حل نیست. گفت‌وگو ضروری است، به خصوص در ماه مبارک رمضان.

ظریف در ادامه برای ترمیم این روابط دست به اقدام عملی زد. محمد جواد ظریف و چاووش اوغلو،  وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و ترکیه امروز (دوشنبه)  در یک گفت‌وگوی تلفنی در خصوص آخرین تحولات منطقه رایزنی و تبادل نظر کردند.

سپس ظریف در روز دوشنبه در ادامه رایزنی ها و گفت وگوهایش پیرامون مسائل منطقه و مسائل دوجانبه با تعدادی دیگر از همتایانش در دیگر کشورها به صورت تلفنی گفت‌وگو کرد. در همین چارچوب وی با وزیر خارجه عراق، عمان و اندونزی رایزنی  کرد.

ظریف عصر روز دوشنبه در ادامه رایزنی‌های خود با همتایانش در دیگر کشورها به صورت تلفنی با وزرای امور خارجه تونس و مالزی در خصوص آخرین تحولات منطقه رایزنی و گفت‌وگو کرد.

همچنین وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با وزرای امور خارجه لبنان و الجزایر رایزنی کرد.

ظریف در تماس تلفنی با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا آخرین تحولات منطقه‌ای را مورد بحث و گفت‌وگو قرار داد.

ظریف همچنین در ادامه گفت‌وگوی‌های خود با همتایانش در دیگر کشورها، با وزیر خارجه کویت نیز به صورت تلفنی گفت‌وگو کرد.

در پایان نیز وزیر امور خارجه کشورمان شامگاه دوشنبه با وزیر امور خارجه قطر در خصوص وضعیت منطقه به صورت تلفنی گفت‌وگو و تبادل نظر کرد.

این در حالی است که بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان با اشاره به تنش‌های به وجود آمده میان برخی همسایگان جنوبی در خلیج فارس گفت: جمهوری اسلامی ایران با ابراز نگرانی از تحولات اخیر در روابط برخی کشورهای همسایه جنوبی خود در خلیج فارس و اظهار امیدواری نسبت به حل و فصل آن، بر نکات زیر به عنوان مواضع ثابت و اصولی خود تاکید می کند:

- افزایش تنش در روابط میان دولت‌های همجوار در شرائطی که منطقه و جهان همچنان از تبعات گسترده بحران تروریسم و افراط گرایی و تداوم اشغال فلسطین توسط رژیم صهیونیستی رنج می‌برد، به سود هیچ یک از دولت‌ها و ملت‌های منطقه نبوده و مصالح همگان را تهدید می‌کند. جمهوری اسلامی ایران از همه همسایگان درگیر در اختلافات جاری در جنوب خلیج فارس می‌خواهد با عبرت آموزی از تجارب تلخ منطقه، دوری از احساسات و رجوع به عقلانیت و تدبیر، ضمن حداکثر خویشتنداری، در جهت کاهش تنش و بازگشت به آرامش حرکت نمایند.

- راه حل اختلافات میان کشورهای منطقه و از جمله اختلاف فعلی میان سه دولت همسایه قطر با این کشور، تنها از طریق روش‌های سیاسی و مسالمت آمیز و  گفت‌وگوهای شفاف و صریح میان طرفین امکان پذیر است.

- استفاده ابزاری از تحریم در جهان به هم پیوسته کنونی ضمن ناکارآمدی، امری مذموم، مردود و غیر قابل پذیرش است.

- حفظ حاکمیت ملی و تمامیت ارضی دولت‌های مستقل و عدم مداخله در امور داخلی آنها و احترام به مرزهای شناخته شده بین المللی، اصول بنیادین و شناخته شده حقوق و روابط بین الملل است که می بایست توسط همه طرفها محترم شمرده شود.

ایران برجام را نقض نکرده است

آژانس بین المللی انرژی اتمی روز جمعه در گزارش فصلی خود تایید کرد که فعالیت‌های هسته‌ای ایران در چارچوب توافق هسته‌ای برنامه جامعه اقدام مشترک (برجام) بوده است.

بنابراین گزارش، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش فصلی محرمانه خود که روز جمعه به اعضای شورای حکام ارائه شد بار دیگر تأیید کرد که فعالیت‌های هسته‌ای ایران طبق چارچوب مشخص‌شده در توافق هسته‌ای این کشور با گروه 1+5 بوده است.

خبرگزاری رویترز با نقل بخشی از این گزارش ادعا کرده است که ایران بار دیگر به نقض محدوده مشخص شده درباره آب سنگین نزدیک شده است.

«یوکیا آمانو» مدیرکل آژانس در این گزارش که یک نسخه از آن در اختیار خبرگزاری ایرنا در وین قرار گرفت، پس از ذکر سابقه‌ای درباره برجام خاطر نشان کرد: آژانس از روز 16 ژانویه 2016 (روز اجرای برجام) اجرای تعهدات مرتبط با هسته‌ای ایران مطابق با شروط برجام را به شیوه بی طرفانه و عینی مطابق با رویه‌های استاندارد پادمانی آژانس، تحت راستی آزمایی و نظارت داشته است. این گزارش مربوط به فعالیت‌های آژانس از زمان انتشار گزارش فصلی قبلی است.

گزارش مدیرکل آژانس در ادامه در ارتباط با 'فعالیت‌های مرتبط با آب سنگین و بازفراوری' ادامه می‌دهد: ایران کار احداث رآکتور آب سنگین اراک (راکتور IR-40) را بر اساس طراحی اولیه آن دنبال نکرده است. ایران اقدام به تولید یا آزمایش قرص‌های (pellet) اورانیوم طبیعی، میله‌های سوخت یا مجتمع‌های سوخت با طراحی خاص حمایت از راکتور آی.آر-40 طبق طراحی اولیه نکرده و تمام قرص‌های موجود اورانیوم طبیعی و مجتمع‌های سوخت تحت نظارت مداوم آژانس بصورت انبار شده باقی مانده‌اند.

این گزارش می افزاید: ایران همچنان آژانس را درباره موجودی آب سنگین در ایران و تولید آب سنگین در کارخانه تولید آب سنگین آگاه کرده و به آژانس اجازه داده که بر کمیت ذخایر آب سنگین ایران و مقدار آب سنگین تولید شده نظارت کند.

آمانو می‌افزاید: آژانس در تاریخ 16 مه 2017 تایید کرد که کارخانه تولید آب سنگین ایران مطابق اعلام قبلی ایران برای کار تعمیر و نگهداری تعطیل شده و ذخایر آب سنگین ایران 128.2 تن است. در طول دوره گزارش، ایران بیش از 130 تن آب سنگین نداشته است.

ایران فعالیت‌های مرتبط با بازفراوری نیز در راکتور تحقیقاتی تهران یا دیگر تاسیسات اعلام شده به آژانس انجام نداده است.

این گزارش درباره 'فعالیت های مرتبط با غنی سازی و سوخت' نیز می‌افزاید: در کارخانه غنی سازی سوخت در نطنز، بیش از 5060 سانتریفیوژ IR-1 نبوده که این تعداد نیز در 30 آبشار نصب شده‌اند و ایران 48 رآکتور آی.آر-1 از انبار را برای جایگزین کردن سانتریفیوژهای خراب در کارخانه غنی سازی سوخت، برداشته است. ایران به غنی سازی هگزا فلوراید اورانیوم UF6 در کارخانه غنی سازی سوخت ادامه داده است اما اورانیوم را بیش از 3.67 درصد U-235 غنی سازی نکرده است.

گزارش جدید آژانس می افزاید: در طول دوره گزارش، کل ذخیره اورانیوم غنی شده ایران از 300 کیلوگرم هگزا فلوراید اورانیوم غنی شده تا حد 3.67 درصد U-235 (یا معادل آن به سایر اشکال شیمیایی) فراتر نرفته است. تا تاریخ 27 می 2017 مقدار اورانیوم غنی شده ایران تا سطح 3.67 درصد 79.8 کیلوگرم بر اساس برجام و تصمیمات کمیسیون مشترک بوده است.

گزارش فصلی آژانس در بخش مربوط به تحقیقات و توسعه، تولید و ذخایر سانتریفیوژ نیز می‌نویسد: هیچ اورانیوم غنی شده‌ای در ایران از طریق فعالیت های تحقیق و توسعه، تجمیع نشده و تحقیقات و توسعه ایران در زمینه غنی سازی با اورانیوم و بدون اورانیوم، با استفاده از سانتریفیوژهایی در محدوده تعریف شده در برجام انجام شده است.

این گزارش می‌افزاید: ایران اظهاریه‌هایی درباره تولید و ذخیره سازی روتورهای سانتریفیوژ در اختیار آژانس گذاشته و به آژانس اجازه راستی آزمایی اقلام ذخیره شده را داده است.

در بخش مربوط به 'اقدامات شفاف ساز' گزارش آمده است: ایران همچنان به آژانس اجازه استفاده از مانیتورهای غنی سازی روی خط (on-line) و مهر و موم‌های الکترونیک را داده است. ایران همچنین روادید بلندمدت برای بازرسان بنا بر درخواست آژانس صادر کرده است.

گزارش آژانس همچنین خاطرنشان می‌کند که ایران به اجرای موقت پروتکل الحاقی ادامه می‌دهد و آژانس مطابق پروتکل الحاقی دسترسی‌های تکمیلی به سایت‌ها و سایر اماکن در ایران داشته است.

استقلال و مقابله با سلطه‌گری، مبنای اصلی سیاست خارجی از منظر امام‌(ره)

بسیاری از مبانی و اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از یادگارهای امام خمینی (ره) و برگرفته از نگاه و بینش و منش دینی و انسان‌ساز بنیانگذار انقلاب اسلامی است که شماری از آنها در پیام‌های مردم ایران در انقلاب شکوهمند اسلامی ۱۳۵۷ طنین‌انداز بود.

۱- اصل بنیادین نه شرقی- نه غربی:

این اصل به عنوان یک اصل بنیادین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بوده و از این رو دارای اهمیت است که وقوع انقلاب اسلامی و پیروزی آن در بحبوحه دوران جنگ سرد و جهان دوقطبی و بدون حمایت و گرایش و کششی به هیچ یک از قطب‌های قدرت آن روز نظام بین‌الملل محقق شد و در ادامه آن انقلاب بزرگ بود که این اصل به عنوان سرلوحه دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران؛ از سوی حضرت امام خمینی (ره) مطرح شد که به معنای استقلال و عدم اتکا و وابستگی و گرایش ایران پس از انقلاب اسلامی به هیچ‌یک از بلوک‌بندی‌ها و مرزبندی‌های عقیدتی و ایدئولوژیک آن روز نظام بین‌الملل و نپیوستن به رقابت‌های جاه‌طلبانه قدرت‌های بزرگ و همسویی با آنان بود که تا امروز نیز این اصل مترقی با وجود گذشت زمان و تغییرات سیستمی در نظام بین‌الملل همچنان در سیاست خارجی ایران اسلامی دارای جایگاه برجسته‌ای است.

۲- اصل تعهد برادرانه با کشورهای اسلامی:

ضرورت داشتن رفتار دوستانه و تعهد برادرانه با همه کشورهای جهان اسلام از دیگر یادگارهای حضرت امام خمینی (ره) در حوزه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است که برگرفته از منظر نگاه قرآنی «امت واحده اسلامی» است و بر مبنای آن جمهوری اسلامی ایران مکلف به حمایت برادرانه و پشتیبانی از همه مسلمانان و دفاع از حقوق آنان است.

۳- اصل عدالت و استکبارستیزی و ظلم‌ستیزی:

اصل عدالت‌خواهی و مبارزه با استکبار و نفی هرگونه ستمگری و ظلم در عرصه نظام بین‌الملل بازتاب مفهوم اسلامی «قسط و عدل اسلامی» در حوزه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است که به معنای تلاش در راستای دادگستری و تقبیح هرگونه ستمگری در حوزه روابط خارجی ایران اسلامی است و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز این موضوع را به عنوان یک اصل مهم در حوزه سیاست خارجی جمهوری اسلامی در اصول دوم و سوم آشکارا بیان می‌کند.

۴- اصل حمایت از مستضعفین و مظلومین جهان:

این اصل که تکمیل‌کننده اصل عدالت و استکبارستیزی است و در اصل ۱۵۴ قانون اساسی نیز به آن اشاره شده است به معنای دفاع جمهوری اسلامی ایران از مبارزه حق‌طلبانه مستضعفان و مظلومین جهان و جنبش‌های آزادیبخش است که منظور از آن نیز حمایت دیپلماتیک و معنوی جمهوری اسلامی ایران از این جنبش‌ها و حرکت‌های آزادیبخش آنهاست و جمهوری اسلامی ایران نیز در عمل در طول حیات سی و هشت ساله خویش براساس شرایط و امکانات به همین شیوه عمل نموده است. البته این اصل از سوی برخی معاندین به ناروا و به علت عدم درک درست از این ایده و آرمان اسلامی به معنای دخالت جمهوری اسلامی ایران در امور داخلی دیگر کشورها تلقی و تعبیر شده است.

۵- اصل عزت اسلامی و نفی سلطه‌گری:

طرد هرگونه سلطه‌گری و سلطه‌پذیری و دوری از مناسبات و و روابط مبتنی بر سلطه در روابط بین‌المللی از دیگر ابتکارات امام خمینی (ره) در حوزه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است که در راستای ایجاد و افزایش عزت و احترام ملت ایران در عرصه نظام بین‌المللی تبیین و طراحی شده است. ریشه قرآنی اصل عزت اسلامی از آیه شریفه ۱۴۱ سوره نساء موسوم به آیه «نفی سبیل» است که در آن راه سلطه کافران بر مومنان بسته شده است و این تکلیف یک دولت اسلامی است که در حوزه قانونگذاری و سیاستگذاری و از جمله در حوزه سیاست خارجی به گونه‌ای عمل کند تا راه سلطه بیگانگان نسبت به مسلمانان بسته شود.

۶- اصل عدم مداخله در امور داخلی دیگر کشورها:

این اصل که از مفهوم قرآنی «اعتزال» به معنای عدم مداخله و بی‌طرفی برگرفته شده به معنای عدم مداخله و احترام متقابل در روابط و رفتارهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. حضرت امام خمینی (ره) در فرازی از سخنانشان می‌فرمایند: «امیدواریم که صلح جهانی بر پایه استقلال ملت‌ها و عدم مداخله در امور یکدیگر بنا گردد.» و در جای دیگری اظهار داشته‌اند: «ما آن طور نیستیم که وقتی زور پیدا کردیم با قلدری بخواهیم در یک کشور دیگر دخالت کنیم.» این گونه سخنان امام خمینی (ره) نشان‌دهنده ماهیت مسالمت‌آمیز سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در برخورد با دیگر کشورهاست.

۷- اصل صلح‌طلبی و همزیستی با همه ملل و تمدن‌ها:

صلح‌طلبی و صلح‌جویی و رفتار مسالمت‌آمیز با همه کشورها و ملت‌های دیگر از حوزه‌های تمدنی گوناگون صرف‌نظر از اسلامی یا غیراسلامی بودن آنها و تعامل جمهوری اسلامی با آنها و تلاش برای برقراری ثبات و صلح منطقه‌ای و بین‌المللی از دیگر ارکان و اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است که همواره نیز در طول حیات جمهوری اسلامی ایران سعی شده است در روابط و رفتارهای آن با دیگران بر مبنای همین صلح‌طلبی عمل شود و در عمل نیز جمهوری اسلامی ایران نشان داده است که همواره در پی برقراری روابط مبتنی بر احترام متقابل با همه بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی بوده و هرگز و هیچگاه در هیچ اقدام تجاوزکارانه و توسعه طلبانه‌ای علیه دولت‌های دیگر مشارکتی نداشته است.

واکنش سخنگوی وزارت امور خارجه به تحولات اخیر در روابط همسایگان جنوبی در خلیج فارس

بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان با اشاره به تنش های بوجود آمده میان برخی همسایگان جنوبی در خلیج فارس گفت: جمهوری اسلامی ایران با ابراز نگرانی از تحولات اخیر در روابط برخی کشورهای همسایه جنوبی خود در خلیج فارس و اظهار امیدواری نسبت به حل و فصل آن، بر نکات زیر بعنوان مواضع ثابت و اصولی خود تاکید می کند:

- افزایش تنش در روابط میان دولتهای همجوار در شرائطی که منطقه و جهان همچنان از تبعات گسترده بحران تروریسم و افراط گرایی و تداوم اشغال فلسطین توسط رژیم صهیونیستی رنج می برد، به سود هیچ یک از دولت ها و ملت های منطقه نبوده و مصالح همگان را تهدید می کند. جمهوری اسلامی ایران از همه همسایگان درگیر در اختلافات جاری در جنوب خلیج فارس می خواهد با عبرت آموزی از تجارب تلخ منطقه، دوری از احساسات و رجوع به عقلانیت و تدبیر، ضمن حداکثر خویشتنداری، در جهت کاهش تنش و بازگشت به آرامش حرکت نمایند.

- راه حل اختلافات میان کشورهای منطقه و از جمله اختلاف فعلی میان سه دولت همسایه قطر با این کشور، تنها از طریق روش های سیاسی و مسالمت آمیز و  گفتگوهای شفاف و صریح میان طرفین امکان پذیر است.

- استفاده ابزاری از تحریم در جهان بهم پیوسته کنونی ضمن ناکارآمدی، امری مذموم، مردود و غیر قابل پذیرش است.

- حفظ حاکمیت ملی و تمامیت ارضی دولتهای مستقل و عدم مداخله در امور داخلی آنها و احترام به مرزهای شناخته شده بین المللی، اصول بنیادین و شناخته شده حقوق و روابط بین الملل است که می بایست توسط همه طرفها محترم شمرده شود.