به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، شب قدر به تصریح قرآن کریم برتر از هزار ماه است و براساس روایات و تفاسیر قرآنی در این شب است که تقدیر آینده انسان رقم می خورد. بنابراین مسلمان ها با عبادت در این شب و دعا از خداوند می خواهند بهترین تقدیرها را برایشان رقم بزند. اینکه تقدیر چگونه رقم می خورد و چگونه تغییر می کند موضوعی است که در گفت وگو با دکتر خسرو باقری، استاد دانشگاه تهران بررسی شده و مشروح آن از نظر شما می گذرد:
می گویند خداوند در هر سال تقدیری برای هر کسی در شب قدر رقم می زند، نحوه تقدیر خداوند چگونه است؟
دو نکته در مورد نحوه تقدیر خداوند جالب توجه است: نخست این که تقدیر بر اساس روند عملی گذشته فرد رقم می خورد. ادامه هر کسی در گذشته او نهفته است. دوم این که تقدیرهایی که چنین رقم می خورند مشروط باقی می مانند تا فرد در آینده چه قصد متفاوتی از روند پیشین داشته باشد.
لوح محو و اثبات ناظر به همین تقدیرهای اجمالی است که در معرض تغییرات آتی قرار دارد «يمحواللَّه ما يشاءُ و يُثبتُ». بر این اساس، در شب قدر به موازات همین دو حرکت خدا می توان به خود اندیشید. خوب است گاه آدمی بنشیند و درباره کل خودش بیندیشد و شب قدر زمان چنین کاری است. این اندیشه باید نگاهی انتقادی به روندی که فرد تاکنون پیموده است، داشته باشد و قوت‌ها و ضعف‌ها را مشخص کند. دوم این که عزمی جزم کند که مسیر آتی را بر روند قوت‌ها و قوت‌های نو ترسیم کند. این هماوایی با تقدیرگری خدا، زیباترین حرکت در شب قدر است و این که گفته اند یکی از مهم ترین کارها در شب قدر تفکر و مطالعه است مویدی بر این امر است. از خدا طلب توفیق آن داریم که قدر تامل بر خویشتن را در این شب های قدر به ما عنایت کند.
اینکه خوب است ما در شب های قدر به تامل درباره گذشته و رویاپردازی در مورد آینده خود روی آوریم، ممکن است این سوال به ذهن برسد: مگر ما از نحوه حساب و کتاب خدا باخبریم که بخواهیم با این گونه تامل ها و تصمیم ها بر تقدیر خود تاثیر بگذاریم؟
بله! ما از نحوه حساب و کتاب خدا باخبریم، زیرا خود از آن خبر داده است. حساب خدا با همان چرتکه ای که بیان شد انجام می شود: 1- روند گذشته اعمال فرد، 2- رؤیاهای آینده او.
وقتی خدا می گوید کسانی به سبب نوع اعمالی که در گذشته داشته اند هرگز مرگ را طلب نخواهند کرد، اشاره به عنصر اول دارد. «وَ لَنْ يَتَمَنَّوْهُ أَبَداً بِما قَدَّمَتْ أَيْديهِمْ»، اما عنصر دوم در تعبیر لوح محو و اثبات بیان شده است «يمحواللَّه ما يشاءُ و يُثبتُ».
این تعبیر ناظر به مشروط بودن تقدیرهای اولیه ای است که خدا برای انسان ها در نظر می گیرد و مشروط بودن آنها هم مربوط به رویاهای آینده نگر افراد است که اگر جهت گیری تازه ای در آنها باشد، تقدیرهای پیش بینی شده تغییر خواهند کرد.
اگر خدا در شب قدر به حساب و کتاب (قدر= اندازه) می پردازد، پس چرا از رزق بی حساب برای برخی سخن گفته است «یَرْزُقُ مَنْ یَشَآءُ بِغَیْرِ حِسَابٍ»؟!
بله! خداوند رزق بی حساب برای هر کس بخواهد فراهم می کند اما همه سوال در اینجاست که برای چه کسانی و چرا؟ خواست خدا به تبع خواست انسان حرکت می کند.
«وَمَنْ يُرِدْ ثَوَابَ الدُّنْيَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَمَنْ يُرِدْ ثَوَابَ الْآخِرَةِ نُؤْتِهِ مِنْهَا» به غیر حساب بودن اجر به سبب بغیر حساب بودن تلاش و جهاد آدمی در راه خداست. کسانی در رابطه با خدا حسابگرند و کسانی بی حساب با خدا عمل می کنند و خدا هم متقابلا چنین می کند.
عام بودن تعبیر بغیر حساب به این معناست که خدا هیچ حسابی را در پاداش و رزق برخی به کار نمی آورد اما این به سبب آن است که طرف او هم هیچ حسابی را با خدا در کار نیاورده است.
دامنه این بی حساب عمل کردن با خدا گسترده است چنان که در این آیه، در هشدار به حسابگران، به آن دامنه اشاره و گفته شده: «إِنْ کانَ آباؤُکُمْ وَ أَبْناؤُکُمْ وَ إِخْوانُکُمْ وَ أَزْواجُکُمْ وَ عَشيرَتُکُمْ وَ أَمْوالٌ اقْتَرَفْتُمُوها وَ تِجارَةٌ تَخْشَوْنَ کَسادَها وَ مَساکِنُ تَرْضَوْنَها أَحَبَّ إِلَيْکُمْ مِنَ اللَّهِ»، اما نکته جالب این است که این بی حسابی خود نوعی حساب است. خدا کارش اصولا با حساب است اما یکی از انواع حساب، بی حسابی است. یعنی بی حسابی در برابر بی حسابی، خود یک حساب است. مثل این که بگویید چون فلانی در رابطه با من هر کاری از دستش بیاید دریغ نمی کند من هم با او چنین می کنم.
نظر شما