خبرگزاری شبستان - پریسا رهنما: بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان روز گذشته ۲۶ تیرماه میهمان خبرگزاری شبستان که در کنار بازدید از این خبرگزاری به سوالات خبرنگاران این رسانه به صورت مشروح پاسخ داد. مسائل منطقه، برجام، اقدامات مقابله جویانه برابر آمریکا، مذاکره نظامی با آمریکا، لغو روادید عراق برای ایام اربعین، پیگیری دیه قربانیان حادثه منا، ارایه لایحه به مجلس برای اعطای تابعیت به فرزندان زنان ایرانی که با خارجی ها ازدواج می کنند و تلاش های وزارت امور خارجه در حمایت از مراکز دینی و فرهنگی و احداث مساجد در سراسر جهان برای ترویج اسلام ناب محمدی موضوعاتی است که گفت و گوی وی با شبستان را تشکیل می دهد. مشروح این گفت و گو را در زیر می خوانید.
تکذیب خرید یک فرودگاه سوری از سوی ایران
* محافل اسراییلی خبری مبنی بر خرید یک فرودگاه نظامی در سوریه از سوی ایران برای استقرار نیروهای نظامی ایرانی در آن فرودگاه منتشر کرده اند که واکنش شما به عنوان سخنگوی دستگاه دیپلماسی نسبت به این چیست؟
عمدتا ادعاهایی که رژیم صهیونیستی دارد تجربه نشان داده که بیشتر یک شانتاژ خبری و جنگ رسانه ای است و با توجه به حضور مقتدرانه ایران در سوریه که با درخواست و تقاضای دولت سوریه اتفاق افتاده و پیروزی هایی که جبهه مقاومت در سوریه داشته است معادلات پیش بینی شده قبلی و تصورات برخی قدرت های بزرگ و قدرت های منطقه ای در مورد آینده سوریه داشته اند را بهم زده و بیان این نوع سخنان ایجاد تشویش در افکار عمومی منطقه و جهان اسلام از همان جنگ های روانی است که رژیم صهیونیستی داشته و خواهد داشت.
تکذیب ساخت موشک بالستیک در سوریه
* معارضین سوری نیز گفته اند که ایران، روسیه و کره شمالی در حال ساخت موشک های بالستیک در یک کارخانه ای در غرب سوریه هستند. در این مورد چه واکنشی دارید؟
این خبر درست نیست و نیازی هم به این کار نداریم، به هر حال آنچه که تا به حال در رابطه با سوریه در بحث های نظامی اتفاق افتاده نشان می دهد که سوریه نیازی به چنین سرمایه گذاری و پایگاهی ندارد و نیروهای مقاومت با توجه به توانی که دارند نیاز به موشک بالستیک در سوریه نخواهد بود و عقل سلیم این را نمی پذیرد.
آمادگی ایران برای بازسازی موصل
* برخی رسانه های غربی از جمله نیویورک تایمز اخباری مبنی بر کمک ایران به آزادسازی موصل منتشر کرده اند، آیا این خبر صحت دارد؟
نوع رابطه ما با عراق بعد از سقوط صدام همکاری های گسترده ای بوده که چه بین دولت ها و چه بین ملت ها صورت گرفته و با توجه به درخواست خود دولت عراق همکاری های وسیعی را ما در حوزه های مختلف داشتیم که از آن جمله کمک به دولت عراق در مبارزه با تروریسم بود زیرا عراق به مبدایی برای تولید تروریسم در منطقه تبدیل شده بود لذا ما همکاری های مستشاری با آنها داشتیم و تا حد زیادی هم مفید بود.
اما آنچه که در موصل اتفاق افتاد توسط نیروهای مسلح عراقی، نیروهای مردمی، همکاری قبایل و عشایر و نقش مرجعیت و اقدامات و سیاست های خود دولت مرکزی بود و ما باید به اینها تبریک بگوییم این تلاش و مبارزه و ریشه کنی تروریسم در عراق را که شکست سنگینی را برای تروریست ها رقم زدند و با توجه به وضعیتی که امروز موصل دارد و تخریبی که در آن انجام گرفته فکر می کنم در چهارچوب همکاری های جمعی باید چه در سطح منطقه و چه در جهانی باید برای بازسازی موصل اقدام کرد.
مسئله بازسازی موصل برمی گردد به نگاه دولت مرکزی عراق که چگونه می خواهد در مورد بازسازی موصل تصمیم بگیرد و برخوردی که جامعه جهانی نسبت به این موضوع خواهد داشت بخصوص با توجه به اقدام مثبتی که فقط به سرزمین و حاکمیت عراق مربوط نیست و عراق به نوعی به صلح و ثبات در منطقه کمک کرده است. ما این آمادگی را داریم در چهارچوب همکاری های قبلی و کمک هایی که داشتیم در صورتی که دولت عراق برنامه ریزی های لازم را انجام دهد و تا آنجایی که می توانیم با توجه به توانایی هایی که ایران دارد در حوزه صدور خدمات مهندسی و فنی و همچنین نزدیکی منطقه با ایران و ظرفیت های ساخت و ساز موجود در ایران حتی ما می توانیم به منشا و مبدایی تبدیل شویم که حتی کمک های جهانی را جذب کنیم و ابزار و وسایل مورد نیاز برای بازسازی در موصل را با قیمتی کمتر در ایران تهیه کنیم و در یک کار مشترک جمعی به بازسازی موصل کمک کنیم.
مذاکرات برای لغو روادید با عراق
* آیا در میان روابط خوبی که با عراق داریم و مذاکراتی که با مقامات آنها صورت می دهیم در خصوص لغو روادید حداقل برای مدت سفر زایران اربعین حسینی صحبت‌هایی شده است؟
این نوع مباحث، مباحث دوطرفه است و باید طرفین آمادگی برای این موضوع داشته باشند و بسترهای لازم در این مورد آماده شود. با دولت عراق این مذاکرات وجود داشته ولی ما به مرحله لغو روادید نرسیده ایم و سعی مان این است که در مواردی مثل اربعین و چنین ایامی با همکاری بیشتر بین ایران و عراق بتوانیم تسهیلاتی را برای شهروندان خودمان فراهم کنیم.
این علاقه‌مندی با توجه به میزان رفت و آمد و وجود اماکن متبرکه در عراق وجود دارد و امیدواریم این پروسه به عمل برسد.
* در مورد لغو روادید بین ایران، ارمنستان و آذربایجان آخرین اقداماتی که صورت گرفته چیست؟
بین ایران و ارمنستان چند ماهی است که لغو روادید اتفاق افتاده و با روسیه هم مذاکرات در این مورد ادامه دارد و لغو روادید نهایی در دستور کار است و با توجه به پیچیدگی هایی که لغو روادید دارد این مسئله پیچیده است اما مسئله ویزایی و تسهیلات در این مورد بین دو کشور به تفاهم رسیده که برای گروه های تروریستی لغو روادید صورت می گیرد و شبیه این تسهیلات را هم اخیرا با آذربایجان داشته ایم و باز مذاکرات برای لغو روادید نهایی با آذربایجان هم ادامه دارد که امیدواریم به نتیجه برسد.
تلاش ایران برای ممانعت از حضور خارجی ها در منطقه به بهانه حل بحران
* با توجه به مسایل به وجود آمده و بحران بین قطر و عربستان و سفرهای اخیر وزرای خارجه آمریکا و فرانسه به منطقه و همچنین سفر وزیر خارجه عمان به ایران، ایران برای شرکت در حل بحران به وجود آمده چه اقداماتی انجام داده و انجام خواهد داد؟
حل مناقشات دو کشور همسایه جنوبی ما ایران دیپلماسی بسیار مهمی را به کار گرفت و وزیر خارجه ایران بیش از 15 تماس تلفنی را با وزرای خارجه کشورهای مختلف برقرار کرد و از شمال آفریقا به کشورهای در آسیا و همچنین طرف های اروپایی که می توانستند در این امر موثر باشند تماس هایی را آقای ظریف با آنها برقرار کرد و این نگرانی برای ما وجود داشت که بعد از این بحران تنش در منطقه فزونی بیابد و تصور و تحلیل ما چنین است که منطقه با توجه به مسایلی که در دهه های گذشته تحمل کرده و به علت جنگ هایی که به خودش دیده است و بحث تروریسم و افراط گرایی و تنش هایی که بین کشورهایی که در منطقه وجود دارد و بحران سوریه وضعیت بغرنجی دارد و باید بتوانیم به این مسئله کمک کنیم که تنش را در منطقه کاهش دهیم و اجازه دهیم کشورهایی به بهانه تنش از مناطق دیگر در منطقه حضور بیابند.
در سفرهای دیگری هم که وزیر امور خارجه داشته در مورد بحران منطقه بسیار صحبت شده است و با کشورهای منطقه نیز از طریق مقامات و چه از طریق سفرای خودمان و سفرای آنها در تهران در ارتباط بوده ایم و این روند را ادامه می دهیم و امیدواریم این مسئله بین دو کشور هرچه زودتر از طریق نشست، رایزنی و گفت و گو حل و فصل شود.
تلاش طرف های ثالث برای تیره شدن روابط ایران و تاجیکستان
* در ادامه سوالاتی که راجع به رابطه ایران با کشورهای منطقه وجود دارد می توان به خبر منتشر شده از تاجیکستان مبنی بر ممنوع شدن رساله حضرت امام خمینی (ره) و برخی از مراجع در این کشور سوال پرسید که وزارت امور خارجه کشورمان چه واکنشی نسبت به این اقدام داشته است؟
تاجیکستان به دلایل تاریخی و فرهنگی یکی از کشورهایی است که اشتراکات بسیاری با ما دارد و به دلیل همین اشتراکات و نزدیکی ها عناصر ثالثی سعی کردند در این رابطه به دلیل ضدیت با جمهوری اسلامی ایران در روابط ما با تاجیکستان مشکلاتی ایجاد کنند و اثرات منفی خودشان را در این رابطه بگذارند و متاسفانه در درون تاجیکستان هم به علت عدم یک نگاه عمیق و درازمدت تصمیماتی اتخاذ شد که می تواند به افراط گرایی در برخی جناح ها و گروه ها کمک کند. ما علاقه مند بودیم روابط مان با تاجیکستان را در عالی ترین سطح خودش ادامه دهیم و سوءتفاهماتی که در اینجا وجود دارد را حل و فصل کنیم و این آمادگی در ایران وجود دارد و ما علاقه مند هستیم نهایتا اگر ابهام، سوال و نگرانی وجود دارد را برایشان جبران کنیم و به آنها بگوییم ایران برای آنها خطری نیست و ایران شاید نزدیک ترین کشوری است که امروز می تواند نسبت به تاجیکستان وجود داشته باشد.
با هر تصمیم آمریکا علیه ایران اقدام متقابل انجام می دهیم
* هفته گذشته دو سال از امضای برجام گذشت و با توجه به اینکه وارد سومین سال امضای این معاهده شده ایم و با توجه به اظهارات اخیر وزیر امور خارجه کشورمان مبنی بر نقض روح و جسم برجام از سوی دولت آمریکا در اقدام مقابله جویانه ای که ایران با آمریکا در این رابطه خواهد داشت آیا با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری که ما با ملت آمریکا مشکل نداریم و با استکبار مخالفیم، منافع ملت آمریکا در نظر گرفته خواهد شد؟
در دنیای سیاست هر رفتاری یک پاسخی دارد و همان گونه که آنها تصمیم می گیرند به همان شکل ما هم اقدام متقابل خودمان را در همان حوزه خواهیم داشت. قطعا مدنظر ما هدف قرار دادن مردم آمریکا نیست و برای مردم آمریکا حتما احترام قایل هستیم به عنوان یک ملت اما تفاوت بسیاری بین ملت این کشور و حاکمیت آن وجود دارد و آنگونه که آنها رفتار کنند نهایتا ما هم باید پاسخگوی آن باشیم.
ایجاد کانال ارتباطی با پنتاگون و نیت و هدف نمایندگان آمریکا از مطرح کردن این طرح قابل بررسی است
* مجلس نمایندگان آمریکا اخیرا طرحی را برای ایجاد کانال ارتباطی و گفت و گو بین پنتاگون و ایران بر سر مسایل نظامی دو کشور در خلیج فارس مطرح کرده، واکنش ایران نسبت به این مسئله چیست؟
ما در مقابل هر اقدامی که بخواهد تعرضی به منافع ملی و حاکمیت ملی ما داشته باشد در زمان خودش با توجه به ظرفیت های زیادی که در ایران است اقدامات لازم را انجام خواهیم داد و چه قدرت های بزرگ و چه دیگران نسبت به این ظرفیت ها آگاه هستند و بعید می دانم که در یک موضع خردگرایانه بخواهند تصمیماتی بگیرند که نتیجه اش علیه آنها و به ضرر آنها باشد. قطعا مواضع ما نسبت به مسایل موشکی و دفاعی ما کاملا روشن است و ما به هیچکس اجازه نخواهیم داد در این حوزه برای ما دخالت، توضیح و یا توصیه ای داشته باشد و جنگ تحمیلی 8 ساله و رنج های آن به مردم ایران آموخت که باید برای خودشان و بر اساس توانمندی های خودشان سیستم دفاعی شان را چنان تقویت کنند که هیچ کشوری به خودش اجازه ندهد که بخواهد حتی فکر تجاوز و یا تعرض به ایران را داشته باشد.
در مجلس سنای آمریکا از این صحبت ها زیاد می شود و طرح ها و لوایحی تاکنون مطرح شده و خود آنها می دانند که اینها با منطق و واقعیت تطبیق ندارد و باید پرونده این مسایل را بعد از مدتی مختومه اعلام کنند و وضعیت جهان امروز و منطقه هم وضعیت گذشته نیست که آنها بخواهند برای دیگران فکر کنند، تصمیم بگیرند و توصیه کنند و آمریکا هم آمریکای گذشته نیست.
آمریکای امروز اگر از حداقل توانمندی های لازم برخوردار باشد باید به فکر بسیاری از حوزه هایی باشد که در این کشور تخریب شده و چه در حوزه سیاست خارجی در جهان و ارتباط با کشورهای اروپایی و چه در مورد مسایل داخلی که مشکلات زیادی وجود دارد و چالش های آنها زیاد است و من چنین توانایی را در حاکمیت امروزی آمریکا نمی بینم البته بحث حاکمیت با بحث مردم آمریکا را همواره ما از هم جدا کرده‌ایم و متمایز می دانیم.
الزاما تصمیماتی که آمریکایی ها می گیرند از سوی طرف مقابل نباید اجرا شود و البته این نکته قابل بررسی است که با چه هدفی و با چه مکانیزمی اینها این مسایل را مطرح می کنند البته یک کانال رسمی بین ایران و آمریکا برای گفت و گو بر سر مسایل مختلف وجود دارد و آن هم سفارت سوییس به عنوان حافظ منافع دو کشور است و ما دایما با سفیر سوییس در ارتباط هستیم و وی را به وزارت خارجه فرا می‌خوانیم و یادداشت یا اعتراض به او ارایه می دهیم و همیشه بعد از انقلاب سفارت سوییس به عنوان حافظ منافع هرگاه ما نکته ای یا پیامی داشتیم را از طریق آنها منتقل کرده ایم.
مجلس شورای اسلامی محق ارایه طرح مقابله با آمریکاست
* طرحی در مجلس شورای اسلامی این روزها در حال بررسی است که برای مقابله با اقدامات آمریکا مطرح شده، نظر وزارت خارجه آیا در مورد این طرح پرسیده شده و نظر شما راجع به این طرح چیست؟
این کشور یک کشور چندصدایی با مردم سالاری در چهارچوب یک نوع دموکراسی است و در آن تفکیک قوا وجود دارد که برای مجلس جایگاه خودش را قایل شده که مجزای از دولت است و در تصمیم گیری جایگاه والایی دارد و این حق مجلس است که در هر کجا احساس می کند چه مسایل داخلی و چه مسایل خارجی ورود کند و رابطه وزارت خارجه با مجلس رابطه بسیار خوبی است و تعاملات بسیار خوبی وجود دارد و اواخر هفته گذشته بر اساس سنتی که بین ما وجود دارد ما میزبان رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در وزارت خارجه بودیم و به صورت ریز همه مسایل مورد سوال آنها را پاسخ دادیم و این روابط و نشست ها با کمیسیون تخصصی مجلس در حوزه سیاست خارجی ادامه دارد.
در کمیسیون سیاست خارجی نیز مداما در رده های مختلف از وزیر خارجه تا سطوح دیگر حضور می یابیم و آنچه که در مجلس آمریکا مطرح بود می طلبید که مجلس ایران هم نسبت به سیاست های ایران نسبت به آمریکا طراحی ها و مباحث خودشان را داشته باشند و قرار شد طرح هایی را دنبال کند و ما می توانیم به عنوان مشاور در این طرح حضور یابیم و اطلاعات مورد نیازشان را در اختیار آنها بگذاریم لذا تعامل بسیار خوب و ارتباط تنگاتنگی با مجلس داریم و مجلس می تواند نظرات خودش را اعمال کند.
* پس وزارت امور خارجه از این طرح استقبال خواهد کرد؟
ما مجلس را محق می دانیم که در هر حوزه ای در مسایل مهم کشور ورود کند و آن را به بحث بگذارد و نهایتا به هر تصمیمی که برسد ما هم از آن تبعیت خواهیم کرد.
بحث کارشناسی برای ارایه لایحه اعطای تابعیت به فرزندان زنان ایرانی که با خارجی ها ازدواج می کنند
* مرگ مریم میرزاخانی بار دیگر مسئله لزوم تابعیت به جوانان ایرانی که با مردان خارجی ازدواج می کنند، مطرح کرد و نمایندگانی هم از وزارت امور خارجه خواسته اند که به فرزند خانم میرزاخانی تابعیت ایرانی اعطا کند. آیا وزارت خارجه تلاشی در این خصوص خواهد داشت که تابعیت به این فرزندان ارایه شود و یا خاصه برای فرزند خانم میرزاخانی؟
این مسئله، مسئله ای است که باید در مورد آن اقدام کرد و البته قوانین ما مشخص است و چنین اقدامی تا به حال امکان پذیر نبوده است مگر اینکه نمایندگان مجلس پیگیر اصلاح این قانون باشند به هر حال در حوزه مسایل کنسولی ما با قوانینی روبرو هستیم که از گذشته تصویب شده و لازم الاجراست برای ما و در گذشته هم برای ما برخی نکات را توانسته ایم با تبصره ها و یا گرفتن مجوز از مجلس تا تسهیلاتی را برای ایرانیان بیشتر کنیم اما نهایتا این نوع مسایل نیاز به یک کار جدی تر و فراگیر دارد که باید در سطوح و لایه های مختلف کشور و دستگاه ها بررسی شود.
* آیا فکر می کنید برای اصلاح این قانون دولت باید لایحه بدهد یا نمایندگان با طرح‌شان می توانند به اصلاح این قانون بپردازند؟
نهایتا اگر مستلزم لایحه ای برای این موضوع باشد دولت وزارت امور خارجه را متولی این امر خواهد کرد و این یک موضوع روزی است که مبتلابه جامعه ما و جامعه ایرانیان خارج از کشور است و مباحث زیادی پیرامون آن مطرح بود که رفته رفته پررنگ تر شده و چون نیاز به تصویب پارلمان دارد این قوانین باید برای آن راهکار اساسی پیدا کرد.
البته مباحث کارشناسی در مورد آن مطرح شده و در حال پیگیری است اما به هر حال قانونی که در حال اجراست قانون تصویب شده است.
پیگیر دیه قربانیان حادثه منا هستیم
* دادستان کل کشور اخیرا در گفت و گو با شبستان مشکلات به وجود آمده در روابط دیپلماتیک بین ایران و عربستان را مانعی برای پیگیری حقوقی قربانیان حادثه منا از سوی ایران عنوان کرد. نظر شما در این مورد چیست؟
بعد از فاجعه منا کمیته جدی در کشور ایجاد شد و بخش های مختلف وزارت خارجه و سایر ارگان ها در آن عضو بودند که بعد از آن با قطع رابطه با عربستان مواجه شدیم و کانال های ارتباطی ما با این دولت قطع شد و ادامه پیگیری ها و کار کردن بر روی این موضوع تا حدی ناممکن شد و تلاش های زیادی از طریق سیستم قضایی و وکلای خارجی هم صورت گرفت و مذاکرات زیادی هم با وکلای مستقل انجام شد اما کار آنگونه که باید جلو نرفت و دلیل عمده آن نبود روابط سیاسی و کانال های سیاسی بین دو کشور بود تا اینکه به مذاکرات سازمان حج و زیارت با طرف های ذیربط در عربستان رسیدیم که نهایتا تفاهماتی حاصل شد و تا حدود زیادی در توافقاتی که داشتند برای اجرای حج امسال موفق شدند و مسایل را بر روی کاغذ آوردند و بخش هایی را اجرا کردند و بخش هایی مانند دیه هم در دستور کارشان است.
همکاری وزارت امور خارجه با مراکز دینی برای گسترش اسلام ناب در خارج از کشور
* برخی کشورها به ویژه عربستان برای گسترش نفوذشان و اسلام داعشی و وهابیت مساجدی را در خارج از کشور ایجاد می کنند. وزارت امور خارجه آیا همکاری‌هایی با مجمع تقریب مذاهب یا مجمع جهانی اهل بیت برای گسترش اسلام ناب محمدی در کشورهای خارجی از طریق مساجد دارد؟
یکی از کارهای ما ارتباط با کانال های مذهبی و دینی در سطح کشور است و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ارتباط روزمره با ما هم در تهران و هم در کشورهایی که رایزنی فرهنگی دارد، برقرار کرده اند و سفارت های ما کمک حال آنها در کشورهای خارجی هستند و در داخل هم ما با دفاتر مراجع محترم و جامعه المصطفی ارتباط های مفیدی داریم و آنچه که در مورد وهابیت وجود دارد عربستان عمق نگاهش به اسلام بحث وهابیت است که منجر به تفکرات افراطی شده است و تفکراتی مثل طالبان، القاعده و داعش که آثارشان را امروز در جهان می بینیم ریشه های عمیق در تفکرات و مکتب سعودی دارند.
اما وضعیت عربستان مانند گذشته در جهان اسلام نیست یک دوره ای در چند دهه گذشته و به خصوص بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و خطایی که جهان و آمریکایی داشتند نسبت به انقلاب اسلامی و وحشتی که ایجاد کردند و عدم شناخت کافی از انقلاب اسلامی به عربستان میدان دادند تا به ترویج تفکر مذهبی خودشان بپردازند و در بعضی از کشورها امکانات را در اختیار آنها گذاشتند که مساجدی را ایجاد کنند اما امروز حوادث جهان و سیر تحولات و اتفاقاتی که در تکمیل اندیشه ای که در مورد سعودی بود، غرب، اروپا و دیگران را آگاه کرد که این مراکز می تواند به مراکزی تبدیل شود که عناصری مانند داعش را تربیت کند و این اسلام نیست و مسجد محلی متعلق به یک دین متعالی است که در مورد آن شناخت وجود دارد و این دین، دین صلح است و آنها با این موضوع آشنا شدند و نگاهشان را بین وهابیت و نگاه های افراطی و مسایل اسلام متفاوت می بینند.
اصل لایتغیر جمهوری اسلامی در حمایت از مردم فلسطین
* تحولاتی در مسجدالاقصی رخ داده و آیا وزارت خارجه برای حمایت از وضعیت قبله اول مسلمانان تدابیری را مدنظر دارد؟
سیاست ما کاملا روشن است و جمهوری اسلامی اولین کشوری است که در قانون اساسی آن بر لزوم حمایت از فلسطین اشغالی تاکید شده و برای این موضوع هم تاکنون بهای سنگینی پرداخت کرده ایم و از اصولی است که لایتغیر است و با تجاوز و اشغالگری آن رژیم کماکان با قدرت تمام نسبت به حقوق مردم فلسطین اقدام خواهیم کرد.
مساجد پایگاه کمک های معنوی و مادی در دفاع مقدس بود
* در آستانه 27 تیر سالروز پذیرش قطعنامه 598 هستیم، نگاه شخصی شما نسبت به مساجد و این خانه ها در دفاع مقدس چیست؟
مسجد از ابتدا جایگاه خودش را همیشه در تعیین مسیر جامعه و زندگی مردم ما داشته، در مقاطعی به دلایلی ممکن است آن نقش مثبت و سازنده را کاهش بدهند و آن را تخریب دهند و در مقاطعی که توانسته نقش اصلی خودش را پیدا کند، ایفای نقش کرده و در سالیان بعد از انقلاب توانستند مساجد ارتقا یابند و مردم بیشتری را در خودشان جای بدهند و نقش بسیار مهمی در پیروزی انقلاب و در دوران دفاع مقدس هم بسیار نقش بارزی داشتند.
نقش معنوی نقش لجستیکی و کمک کننده به میادین جنگی در برهه جنگ نشان داده که مساجد چگونه می توانند در مسیر زندگی یک جامعه و سرنوشت یک کشور نقش و تاثیر داشته باشند و امیدواریم که مساجد این نقش را در حد بالا باز هم داشته باشند و ما تنها به ساختن مساجد و یا تکثیر آنها اکتفا نکنیم و در کنار داشتن مساجد و ساختن مساجد زیبا بتوانیم کیفیت را در مساجد با یک تلاش جمعی از سوی دولت، مراجع و آحاد مردم این جایگاه را افزایش دهیم و اگر این اتفاق بیفتد می توانیم شاهد اتفاقات مثبت تر معنوی و مادی باشیم.
نظر شما