به گزارش خبرنگار تئاتر شبستان، حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد مهدی بهداروند، درباره ی برگزاری دوازدهمین جشنواره ی تئاتر رضوی، یادداشتی را در اختیار شبستان قرار داده است. در این یادداشت آمده است:
«ویژگی اصلی و محوری تئاتر ارتباط با مخاطب است. بر این اساس چون نوع و فرم ارتباط تئاتر با مخاطبین آن اعم از تماشاچی و دیگران متفاوت است؛ بایستی چگونگی این ارتباط مورد پژوهش و شناسایی قرار گیرد تا بر اساس آن به ترغیب و تشویق مخاطبین برای حضور در این عرصه استفاده شایانی صورت گیرد.
بنابر این هنر تئاتر برانگیختن احساسات، اندیشیدن و لذت بردن مخاطبین است که هر کدام به صورت طولی در پشت سر یکدیگر قرار دارند. زیرا انگیزه و احساس عامل اصلی تفکر و اندیشیدن است و لذت خواهی و رفتار ادمی زاییده تفکر خواهد بود.
ازسوی دیگراز آن جا که هنر مقوله حساس و کاملاً فلسفی و فکری است می تواند و توانسته است فرهنگ سازی جامعه را برعهده گیرد. زیرا هنر به عنوان بخشی از فرهنگ می تواند در قالب ساختار و محتوی به شکل دهی فرهنگ در عرصه های قوانین، اخلاقیات، باور ها، آداب و رسوم و ... ایفای نقش نماید.
بر این اساس تئاتر رضوی در ایفای نقش اساسی خود در ابتدا نیاز مند شناخت فرهنگ رضوی است تا بتواند در پرتو ان به نمایش های متناسب با آن روی آورد.
تاثیر فرهنگ رضوی به مثابه فرهنگ دین بر نمایش نامه نویسی به مثابه هنر ونمایش نامه نویس به مثابه هنرمند در چارچوب نظری «هنر دینی» قابل طرح و تحلیل است. زیرا «هنر دینی»، نظریه ای است که هنر را با مضامین و محتوای دینی در آمیخته و آن را جلای قدسی و معنوی می دهد. پیام اصلی این نظریه این است که دین می تواند طریقت دینی و قدسی شدن را به هنر بیاموزد.
فرهنگ رضوی از حیث نماینده فرهنگ دین و شخص امام رضا (ع) به عنوان پرچمدار دین می توانند تاثیرات گسترده سطحی و عمقی بر نظام هنری به صورت عام و نمایش نامه نویسی به صورت خاصی برجای نهند. هرچند تاثیر فرهنگ رضوی به دلیل ابعاد و قابلیت های فراوانش بر نمایش نامه نویسی که این نیز زوایا و مؤلفه های فراوان دارد، می تواند بسیار پردامنه و گسترده باشد.
مهم ترین تاثیرات فرهنگ رضوی در این عرصه عبارتند از: «دین گرایی و حضور نمادهای دینی»، «معنویت گرایی»، «اخلاق گرایی و عفت افزایی»، «علم گرایی و خردورزی»، «اقتباس و تقلید»، «شخصیت پردازی و روایت سازی»، «تمرکز و جامع نگری»، «سمبل گرایی و تمثیلی».
هنر تئاتر رضوی می بایست رسیدن به جامعه آرمانی در پرتو سبک زندگی اسلامی برای رسیدن به جامعه ارمانی باشد که ضرورت آن امروزه به خوبی احساس می شود.
جامعه آرمانی جامعه ای است تحت ولایت الهی که هدف آن رشد معنوی و مادی بشر است و دائم در حال رشد و شکوفایی است. کرامت انسان ها در آن رعایت می شود، مردم به ولایت الهی و اطاعت از فرامین او تن می دهند و عدالت و تقوای الهی را در همه شئون آن به پا می دارند. در جامعه آرمانی از همه مواهب و نعمت های الهی به درستی و برای رشد فضائل و کمال نهایی بشر استفاده می شود.
بنابر این تأثیر فرهنگ رضوی بر تئاتر این جشنواره و نمایش های ارائه شونده باید مشهود و قابل لمس باشد، زیرا فرهنگ رضوی مجموعه آموزه های امام رضا (ع) و پدران پاک و معصومش تا پیامبر اکرم (ص) در حکمت نظری و عملی است. این تعالیم همتای آموزه های قرآن کریم، تبیین آیه ها و تجسم عینی و عملی آن است. از آنجا که ائمه نور واحدند، گفتار و رفتار امام رضا (ع) جدای از سایر معصومان نیست بنابراین، مجموعه آموزه های قرآن و عترت را با تأکید بر گفتار و رفتار امام رضا (ع) «فرهنگ رضوی» می نامیم؛ فرهنگی که امام رضا (ع) با حکمت و تدبیر از آن پاسداری کرد و در آن راه به شهادت رسید؛ فرهنگی که آدمی را در جاذبه هدف اعلای حیات به تکاپو وامی دارد و تمدن اصیل را برای بشریت به ارمغان می آورد.
با توجه به آن چه گذشت وبا نگاهی به نمایش های ارائه شده در دوازدهمین جشنواره تئاتر رضوی به خوبی می توان به کار های ضعیف و کم محتوا اشاره نمود که ماحصل بسیاری از آن ها از فرهنگ رضوی چیزی به غیر از موضوع نذر و یا ارادت به امام رضا علیه السلام نبود. در صورتی که این جشنواره با ظرفیت و پتانسیل هایی که در هنرمندان جوان وجود دارد می تواند بستر مناسبی برای توسعه و ترویج فرهنگ رضوی قرار گیرد و به واسطه آن می توان سبک زندگی حضرت رضا و فرهنگ رضوی را در ابعاد متنوع زندگی به مخاطب القا نمود.
به نظر می رسد اگر جشنواره موجود که دوازدهمین سالگرد تولد خود را در مرداد 1396 پشت سر نهاد به شکل موجود پیش رود، به سبب عدم جذابیت های لازم برای مردم که نقش و حمایت های بی بدیل آن ها در این دوره از استمرار خوبی برخوردار نخواهد بود.
کاستی بزرگ در نمایش ها عدم پژوهش، مطالعه و بازخوانی فرهنگ غنی رضوی است. این کار در وهله اول بر عهده متن نویسان محترم و کارگردانان و در وهله دوم بر متولیان فرهنگ و هنر در وزارت و استانها و شهرستان ها می باشد.
اگر قرار بر این است که فرهنگ رضوی که نیاز و مطالبه جدی جامعه امروزی ماست در قالب هنر تئاتر هویت دینی جامعه را به نمایش بگذارد و از سوی دیگر فقدان کیفیت بخش و غنای در محتوای آثار جشنواره، خودنمایی نماید همه و همه در آینده ای نه چندان دور سبب ارائه کار های غیر فاخر، سطحی و زینتی خواهد گردید.
بنابر این برای دوری گزیدن از این تهدید و چالش بزرگ، می طلبد که متن نویسان نمایش نامه ها، کارگردانان، مدیران هنری استانی و کشوری، در اقدامی هماهنگ با همکاری، هم فکری و همدلی برای ارتقای جشنواره تئاتر رضوی اقدامی مناسب را در دستور کا رخود قرار دهند و تمامی دستگاه های متولی در حوزه فرهنگ و دین باید در برگزاری مطلوب جشنواره وارد میدان شوند. بی شک این جشنواره به لحاظ نقشی که در ایجاد فضای معنوی فرهنگی در جامعه دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است.
امید است تئاتر رضوی با پیشینه خوب خود در آینده بتواند نقش موثر تری در جریان سازی و مخاطب آفرینی خصوصاٌ نسل جوان ایفا نماید .زیرا شناسایی اندیشه ها و آموزه های رضوی در قالب نمایش، ترویج فرهنگ منور رضوی، گسترش فعالیت های فرهنگی مرتبط با زندگی معصومین، بارور ساختن اندیشه و اعتقادات مردمی با مضامین عالی فرهنگی و تاثیر فرهنگ رضوی در سبک زندگی فردی و اجتماعی از اهداف محوری جشنواره مذکور به شمار می رود.
امید است این جشنواره هر ساله نسبت به سال قبل از غنی، محتوا و کیفیت بهتر و قوی تری برخودار گردد و مایه جذب مخاطبین و علاقه مندان بیشتری در روی آوردن به تئاتر رضوی باشد.
در خاتمه برای پویایی و بالندگی جشنواره تئاتر رضوی پیشنهاداتی ارائه می گردد که امید است مایه قوت و رشد و گسترش قرار گیرد:
0 ـ پذیرش نمایش هایی که در خور شأن و عظمت امام رضا علیه السلام باشند
1ـ راه اندازی دبیر خانه دائمی جشنواره
2ـ تخصصی کار نمودن نمایش ها با محتوای علمی و متقن تاریخی
3ـ ایجاد فضایی برای نگاه جستجو گرانه و کارشناسانه در بررسی و ارزیابی نمایش ها
4ـ عبور از سیاست آزمون و خطا پس از دوازده سال، برای دستیابی به آینده ای روشن
5ـ سوق دادن جشنواره به سطح بین المللی با ارائه نمایش های فاخر
6ـ پرهیز از متون تحریف شده و سطحی در معرفی فرهنگ رضوی
7ـ استمرار نمایش ها در طول سال و عدم بسنده نمودن به سالگرد جشنواره در ارائه آن ها
8ـ پرهیز از عوام زدگی در ارائه نمایش ها
9ـ راه اندازی ورک شاپ ها و پژوهشهای جدی در حوزه فرهنگ رضوی
10ـ شناسایی چهره های جوان تئاتر در قالب جشنواره تئاتر رضوی
11ـ بررسی نقاط ضعف و قوت، فرصت و تهدیدات هر جشنواره و تأثیرگذاری آن در جشنواره های بعدی
12ـ رایزنی در راستای حضور اساتید برجسته تئاتر برای تربیت گروه های شهرستانی
01ـ حمایت همه جانبه از جشنواره برای تولید آثار فاخر در حوزه فرهنگ رضوی
02ـ جریان سازی قبل از برگزاری جشنواره با اجرا های نمایش های استانی و بهره گیری از آن
03ـ ادامه اجرای نمایش های جشنواره در طول سال و عدم تهیه و اجرای آنها به حضور در جشنواره
04ـ خروج اثار جشنواره از حالت مقطعی و حرکت به سمت اجراهای دائمی
امید است سال به سال شاهد جشنواره تئاتر رضوی در کمیت و کیفیت بسیار بالایی با ارائه نمایش های فاخر و در خور شأن فرهنگ رضوی باشیم.
محمد مهدی بهداروند
نظر شما