به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، ارائه خدمات بهداشتي و درماني كامل و با كيفيت مطلوب با همكاري مردم از طريق واحدهاي بهداشتي درماني (مراكز بهداشتي درماني، پايگاههاي بهداشتي، خانه هاي بهداشت و...) به تمامي اقشار جامعه با همكاري و مشاركت ارگان‌ها، سازمان‌هاي دولتي و غير دولتي مرتبط از جمله اقدامات م‍ؤثري است كه در ارتقای سلامت جامعه (توانمندسازي مردم در شناخت عوامل تاثير گذار بر سلامت فردي و اجتماعي و تصميم گيري در انتخاب رفتارهاي بهداشتي براي به دست آوردن زندگي سالم) نقش بسزايي دارد.
مركز بهداشت استان در پيكره عظيم دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي و درماني از جايگاه ويژه و منحصر به فردي برخوردار است. مركز بهداشت استان محل تلاقي تمام فعاليهاي بهداشي، پژوهشي، آموزشي و درماني دانشگاه (در سطح كل جامعه در شهر و روستا) به حساب مي‌آيد كه زير نظر مستقيم رياست دانشگاه و معاونت سلامت وزارت متبوع، مديريت و هدايت برنامههاي بهداشتي را در سطح استان بر عهده دارد و در راستاي دستيابي به هدف اصلي خود كه همانا تأمين، حفظ و ارتقای سطح سلامت تمام اقشار مردم در شهر و روستا است برنامههاي سلامتي را در ابعاد مختلف پشتيباني مي‌نمايد.
در راستای سیاست وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مبنی بر لزوم ایجاد تحول در ارائه خدمات اولیه سلامت، معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی قم همسو با سایر دانشگاه‌ها اقدام به طراحی و اجرای برنامه تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت کرد.
طرح تحول در حوزه بهداشت از ابتدا در سطح وزارت بهداشت برای مناطق حاشیه شهر و کم برخوردار برنامه‌ریزی شده بود لیکن با برنامه‌ریزی و برآوردهای دقیق کارشناسی، استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و جذب اعتبارات لازم از وزارت متبوع و تایید مقام عالی وزارت و معاون محترم بهداشتی وزارت متبوع، این معاونت موفق گردید این طرح عظیم را در کلانشهر قم برای کل جمعیت تحت پوشش اجرایی نماید.
استان قم از نظر وضعیت جغرافیایی، سیاسی و اجتماعی استان خاصی است و پوشش کامل طرح در استان اهمیت زیادی داشت. بنابراین جلسات متعددی با مسئولین شهر، استانداری، فرمانداری، بخشداری‌ها، سازمان‌ها، ادارات مرتبط، دانشگاه و واحدهای زیرمجموعه مرکز بهداشت، اعضای شورای شهر، صداوسیما و... برگزار و پس از هماهنگی و برنامه‌ریزیهای لازم، اجرای طرح با انجام سرشماری جمعیت کل شهر قم و تعیین تعداد واحدهای بهداشتی مورد نیاز جهت پوشش صد درصدی جمعیت کلانشهر قم و تصویب در وزارت متبوع، با استفاده از ظرفیت مجموعه دولتی و بخش خصوصی از طریق برونسپاری خدمات واحدهای مورد نیاز آغاز گردید.
در راستای تشریح فعالیت های این معاونت به سراغ دکتر باقری سرپرست معاونت بهداشتی و رئیس مرکز بهداشت استان رفته و در خصوص فعالیت های این معاونت جویا شدیم.
*آقای دکتر به عنوان سئوال اول لطفا نظر خود را در خصوص جایگاه معاونت مربوطه مطرح کرده و چه اقداماتی در راستای تحقق اهداف مورد نظر در چهارسال اخیر صورت گرفته است؟
حوزه معاونت بهداشتی به د لیل گستردگی سطح خدمات، که شامل کلانشهر قم و روستاهای تابعه می‌باشد و همچنین تنوع و تعداد بالای خدمات و همچنین حساسیت خاص برخی از حوزه‌های کاری (به د لیل حاکمیتی بودن بسیاری از فعالیت‌ها) از مهمترین حوزه‌های دانشگاه علوم پزشکی محسوب می‌گردد. در حوزه معاونت بهداشتی دو برنامه بزرگ پزشک خانواده (جهت روستاها و شهرهای زیر 20 هزار نفر) و طرح تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت (جهت کلانشهر قم) در حال اجراست که استقرار طرح تحول در شهر مقدس قم از مهمترین اقدامات در 2 سال گذشته بوده است.
*موضوعات نظارتی از جمله وظایف مهم این معاونت در بخش‌های مختلف است، لطفا در این زمینه نیز اقدامات و برنامه‌ها را به صورت آماری توضیح دهید.
معاونت بهداشتی در چند حیطه اقدامات نظارتی در سطح استان انجام می‌دهد. از جمله مهمترین این نظارت‌ها در حیطه بهداشت محیط است که می‌توان به موارد نظارت بر مراکز عرضه، تولید و توزیع مواد غذایی، نظارت بر مراکز بین راهی و عمومی، نظارت بر عرضه مواد غذایی و رعایت موازین بهداشتی در هتل‌ها ، رستوران‌ها، مهمانپذیرها و...، نظارت بر بهداشت محیط مساجد، نظارت بر بهداشت استخرها و مراکز تفریحی، کلرسنجی و نمونه‌برداری از آب آشامیدنی، نظارت بر مراکز هسته‌ای و رادیولوژی و...، مدیریت پسماند، نظارت بر فعالیت و صدور مجوز مراکز مبارزه با حشرات و جانوران موزی، نظارت بر فعالیت آموزشگاه‌های اصناف، نظارت بر فعالیت آرایشگاه‌ها، پیگیری شکایات مردمی رسیده به سامانه کشوری 190 و.... اشاره کرد.
علاوه بر فعالیت‌های فوق که به‌صورت مستمر از سوی بازرسان بهداشت محیط انجام می‌شود نظارت بر مراکز عرضه، تولید و توزیع مواد غذایی در مناسبت‌های خاص از جمله تعطیلات نوروزی، نیمه شعبان، ایام ارتحال امام(ره)، ایام اعتکاف، ماه مبارک رمضان، مناسبت‌های محرم و صفر و ....تشدید شده و به‌صورت فوق العاده و شبانه روز با استقرار اکیپ‌هایی درسطح شهر به نظارت و بازرسی می‌پردازند.
به طور مثال در اجرای برنامه‌های نظارتی ویژه بسیج سلامت نوروزی که به‌طور همزمان در کل کشور از اول اسفندماه 95 لغایت 15 فروردین ماه 96 به اجرا درآمد، معاونت بهداشتی قم در بین دانشگاه‌های سطح کشور موفق به کسب رتبه‌های برتر در چند مورد از شاخص‌های نظارتی گردید.
معاونت بهداشتی قم با رسیدگی به 397 مورد شکایت مردمی ثبت شده در سامانه 190، حائز رتبه اول در تعداد اخبار و شکایات رسیدگی شده در بین دانشگاه‌های همتراز گردید.
بازرسان بهداشت محیط مرکز بهداشت قم با 304 مورد بازرسی از سامانه‌های آبرسانی، حائز رتبه اول کشوری در شاخص درصد پوشش بازدید سامانه آبرسانی و رتبه دوم در بین دانشگاه‌های همتراز گردید. لازم به ذکر است تعداد کل سامانه‌های آبرسانی استان قم 160 مورد می‌باشد که به طور متوسط هر سامانه تقریبا 2 بار بازرسی شده است.
مرکز بهداشت قم با 1211 مورد بازرسی از اماکن بین راهی موفق به کسب رتبه دوم کشوری در شاخص پوشش بازدید اماکن بین راهی گردید. تعداد کل امکنه بین راهی استان قم 321 مورد می‌باشد که با این تعداد بازرسی هر امکنه بین راهی به طور متوسط حدود 4 بار مورد بازرسی قرار گرفته است.
هر بازرس فعال در کشیک نوروزی در استان قم تقریبا 368 مورد بازدید انجام داده است که بدین ترتیب قم حائز رتبه سوم کشوری در شاخص بازدید انجام شده به ازای هر نفر بازرس و همچنین همچنین حائز رتبه سوم در کل فعالیت‌ها در بین دانشگاه‌های همتراز گردید.
بازرسان بهداشت محیط در دانشگاه علوم پزشکی قم با به‌کارگیری دستگاههای پرتابل در فعالیت‌های نظارتی در ایام نوروز و انجام 7635 مورد سنجش با این دستگاها، رتبه چهارم کشوری در شاخص سنجش از طریق دستگاههای پرتابل را کسب نمود.
از دیگر واحدهایی که نقش نظارتی در استان دارند می‌توان به واحد بهداشت حرفه‌ای اشاره نمود که اقداماتی از جمله بازرسی از کارگاه‌ها به منظور نظارت بر سلامت شغلی کارگران، انجام معاینات سلامت شغلی بدو استخدام و دوره‌ای کارگران بصورت سالیانه ( به استناد ماده 92 قانون کار)، نظارت بر شرکت‌های خدمات مهندسی بهداشت حرفه‌ای، نظارت بر انجام بهسازی محیط کار برای خروچ مشاغل از سخت و زیان آوری، رسیدگی به شکایات از وضعیت بهداشت محیط کار و... را انجام می دهد.
*اگر بخواهید در برنامه‌های مهم و عملیاتی حوزه معاونت مربوطه جمع‌بندی داشته باشید، این برنامه‌ها چه خواهد بود؟
مهمترین هدفی که در طرح تحول سلامت در حوزه بهداشت مورد انتظار بوده کنترل بمیاری‌های غیرواگیر و به‌ویژه بیماری‌هایی که بیشترین فراوانی مرگ و میر و ناتوانی را به خود اختصاص داده می‌باشد. جهت نیل به این هدف و افزایش و سهولت دسترسی به واحدهای ارائه خدمات که با اجرای طرح تحول عملیاتی شده، در استان قم بالغ بر 138 پایگاه سلامت، 41 مرکز خدمات جامع سلامت شهری، 14 مرکز روستایی و 58 خانه بهداشت وظیفه ارائه خدمات را بر عهده دارند. علاوه بر این مراقبت فعال مردم در شهر قم جزء اقدامات مهمی است که در کلانشهر قم در حال انجام است که اجرای برنامه پیشگیری ازبیماری‌های غیرواگیر شامل دیابت و سرطان جهت کاهش موارد مرگ در حال انجام است.
*یکی از اقدامات شما طرح تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت است، در خصوص دستاوردهای این طرح بفرمایید.
یکی از تغییرات بسیار مهمی که به‌عنوان تحول اساسی در طرح تحول مطرح است تشکیل پرونده الکترونیکی سلامت است. بعد از این اجرای طرح، زیرساخت‌های تشکیل پرونده الکترونیکی فراهم شد و قم به‌عنوان اولین استانی که به‌صورت کامل تحت پوشش کامل پرونده الکترونیک رفته است مطرح و در حال حاضر در ارائه خدمات ،کاملاً به‌صورت الکترونیک عمل می‌شود. کلیه اطلاعات افراد بعد از سرشماری طرح تحول در سامانه یکپارچه بهداشت (سیب) ثبت شده است. براساس اطلاعات این سامانه تاکنون حدود 1.316.921 نفر از ساکنان قم در سامانه ثبت شده و بیش از 655 هزار نفر خدمت دریافت نموده‌اند. طبق آمار وزارت بهداشت 100 درصد از جمعیت استان تحت پوشش پرونده الکترونیک قرار گرفته و برای 52 درصد ارائه خدمات صورت گرفته است به‌طوریکه در حال حاضر شهر مقدس قم به نسبت جمعیت تحت پوشش و خدمات ارائه شده در کشور و همچنین استفاده از سامانه یکپارچه بهداشت(سیب) حائز جایگاه برتر می‌باشد.
تشکیل پرونده الکترونیکی سلامت یکی از مهمترین دستاوردهای طرح تحول می‌باشد چرا که با مراجعه فرد در هر نقطه از کشور به مراکز بهداشتی یا درمانی با وارد کردن کد ملی در سامانه، تمام اطلاعات سلامتی فرد در دسترس قرار خواهد گرفت.
با اجرای طرح تحول سلامت در حوزه بهداشت حدود 905 نفر مشغول به‌کار شده‌اند و در استان قم هیچ فارغ‌التحصیلی از دانشکده بهداشت، مامایی و پرستاری وجود ندارد که بیکار باشد. معاونت بهداشتی در حال حاضر نیاز به نیروی کار در رشته‌های مورد نیاز دارد که در این راستا اقدام به جذب نیرو از استان‌های دیگر نموده است.
از دیگر فعالیت‌ها، برنامه‌های مشارکتی است که با اجرای طرح تحول در سطح استان انجام شده است که می‌توان به موارد اجرای موفق طرح وارنیش فلوراید برای دانش آموزان مقطع ابتدایی در دو مرحله در هر سال تحصیلی (سالانه بیش از200 هزار دانش آموز) که کاری بی‌نظیر و بی‌سابقه است، اجرای برنامه‌های مشترک با دبیرخانه شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر درخصوص آموزش والدین دانش‌آموزان مقطع ابتدایی و راهنمایی درخصوص روش‌های پیشگیری از اعتیاد، برنامه آموزش و اطلاع‌رسانی به کلیه کارکنان دستگاههای اجرایی استان درخصوص اعتیاد، آسیبهای اجتماعی و روش‌های پیشگیری که به‌صورت همزمان سنجش سلامت کارکنان پشت میز کار همراه با تشکیل پرونده الکترونیک نیز انجام می‌پذیرد، اجرای برنامه مشترک با مؤسسه آل یاسین درخصوص آموزش تخصصی کارشناسان جهت ارتقاء سلامت معنوی جامعه، اجرای برنامه‌های مشترک با صداوسیما، نیروی انتظامی و آموزش و پرورش، مدیریت خدمات حوزه و... اشاره کرد.
* در پایان بسته‌های خدمتی طرح تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت را به صورت مختصر شرح دهید.
خدماتی که قبلاً ارائه می‌شد تقریباً 4بسته شامل: خدمات مادر باردار، کودک (در حد قد، وزن)، باروری سالم و واکسیناسیون بود که در هر پایگاه، هر خدمت توسط یک کارشناس انجام می‌شد و هیچ خدمتی برای مردان، گروه‌های سنی جوانان، نوجوانان، سالمندان، میانسالان و... ارائه نمی‌گردید.
با اجرای طرح تحول، 11 بسته خدمتی در دستور کار قرار گرفت. اولاً ارائه خدمات بر اساس گروه‌های سنی کودک، نوجوان، جوان، میانسال و سالمند برنامه‌ریزی گردید، ثانیاً کل جمعیت زن و مرد جهت ارائه خدمات تحت پوشش قرار گرفتند و فردی به نام مراقب سلامت کلیه خدمات را به یک خانواده که شامل پدر، مادر، کودک، نوجوان، میانسال و احتمالاً سالمندی که در آن خانواده هست ارائه می‌نماید.
یکی از مهمترین بسته‌هایی که در این طرح اضافه شده و ارائه می‌گردد پیشگیری از بیماری‌های واگیر و غیرواگیر است، از جمله بیماری‌های واگیر، واکسیناسیون، پیشگیری از بیماری‌های اسهالی منتقله از آب و غذا و... و بیماری‌های غیرواگیر شامل بیماری‌های قلبی عروقی، فشارخون، بیماری‌های کبدی، کلیوی، دیابت، چربی بالا و کم‌تحرکی که شامل اختلالات وزنی، چاقی و اضافه وزن می‌باشد.
از دیگر بسته‌های خدمتی که قبلاً وجود نداشت و با اجرای طرح تحول به همشهریان گرامی ارائه می‌گردد سلامت تغذیه و سلامت روان است که برای ارائه بهتر خدمات برای هر مرکز یک کارشناس تغذیه و یک کارشناس سلامت روان در نظر گرفته شده است. ارائه خدمات سلامت سالمندان هم یکی دیگر از بسته‌های خدمتی است که به خدمات طرح تحول افزوده شده است.
نظر شما