به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: وحدت یکی از آرمان ها و اهداف اساسی جهان اسلام است که در قرآن و روایات به شدت و بارها بر آن تاکید شده است. علما نیز در طول تاریخ نسبت به این مساله توصیه و دغدغه مندی داشته اند چنانکه مقام معظم رهبری نیز بارها بر آن تاکید کرده و فرموده اند: «این وحدتی که امروز دنیای اسلام نیاز دارد، با تدبّر در آیات قرآن و با تأمّل در همین حقایق به راحتی به دست می‌آید اگر اهل فکر و اهل مبنا، این مسائل را دنبال کنند» (۱۳۹۵/۰۶/۳۰، در دیدار اقشار مختلف مردم به مناسبت عید غدیر).
با توجه به این ضرورت و به مناسبت پشت سر گذاشتن ایام هفته وحدت و میلاد باسعادت پیامبر ختمی مرتبت(ص) که وجود مقدس شان از مهمترین عوامل وحدت آفرین است با تنی چند از کارشناسان درباره عوامل اثرگذار در تحقق وحدت اسلامی به گفت وگو پرداخته ایم که مشروح آن به حضورتان تقدیم می شود:
حجت الاسلام حسن ضیاء توحیدی، استاد جامعه المصطفی(ص) العالمیه با تاکید بر این مساله که منظور از وحدت اسلامی عمدتا وحدت میان ملت های مسلمان است، گفت: دولت های ممالک اسلامی غالبا وابسته به قدرت های بزرگ جهانی هستند. آنها هرگز نمی آیند برخلاف اراده سران کشورهایی نظیر آمریکا و انگلیس عمل کنند و دست وحدت به سوی سرزمین های اسلامی دراز کنند.
وی ادامه داد: تلاش های بین المللی مسلمانان که در راستای ایجاد وحدت میان آحاد ملت اسلام ایجاد شده ستودنی است اما کافی نیست. ما در ایران تا حد زیادی موفق عمل کرده ایم و شاهد هستیم بسیاری از برخوردهای تند میان شیعه و سنی کنار گذاشته شده و جای آن را تعامل و ارتباطات بینابین گرفته است.
توحیدی با اشاره به اینکه نتیجه تلاش های جمهوری اسلامی ایران در مورد وحدت را می توان در کشورهایی نظیر عراق و روابط حسنه پیروان مذاهب اسلامی در این سرزمین مشاهده کرد، افزود: شیعه و سنی در عراق ارتباط خوبی با یکدیگر دارند و بر اساس همکارهایی که میان دو ملت وجود دارد این روابط گسترش پیدا کرده است. از سوی دیگر این اتحاد سبب شد تا داعش از عراق بیرون رانده و با شکست مواجه شود.
وی با اشاره به بعضی رفتارها و تندروی هایی که میان برخی پیروان مذاهب اسلامی دیده می شود، اظهار کرد: بهترین رفتار در قبال این افراد گفت گو است. این عده درصد بسیار پایینی در جوامع شیعه و سنی هستند. گاهی برخوردهای تندی دارند و این طبیعی است که به هرحال عده ای چه در میان شیعیان و چه در میان اهل سنت تعصبات کورکورانه داشته باشند و مسایل مربوط به وحدت را رعایت نکنند ولی قاعدتا اگر با آنها گفت وگو و استدلال صحیح ارایه شود می توان در مسیر تحقق آرمان وحدت پیش رفت.
استاد جامعه المصطفی(ص) العالمیه در مورد ثمرات تحقق وحدت اسلامی در میان مسلمانان جهان، گفت: ما می خواهیم مسلمانان جهان تبدیل به قدرتی شوند که بتوانند در کل مسائل جهانی اعم از اقتصادی، سیاسی و فرهنگی تاثیرگذار باشند، اگر حدود یک میلیارد و هفتصد میلیون مسلمان حرف شان واحد باشد طبیعتا هرگز در هیچ جا مورد ظلم و ستم قرار نمی گیرند.
هنوز تعریف درستی از وحدت ارائه نشده است
همچنین حجت الاسلام محمدعلی پوربدخشان، کارشناس فِرَق اسلامی و مدیر موسسه بیان معرفت نیز با بیان اینکه دیدگاه های مختلفی در مورد تحقق مساله وحدت اسلامی مطرح می شود، گفت: با این وجود وحدت به معنای واقعی کلمه به منصه ظهور نرسیده و شاید بتوان مشکل را از اینجا دانست که تعریف درستی از وحدت ارایه نشده است.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه تعریف درستی از وحدت ارایه نشده لذا عده ای در این مورد افراط و تفریط و تفسیر به رای می کنند. همین مساله منجر به اختلاف می شود. چیزی که مسلم است اینکه باید در عملکرد خود مطابق با سیره و سنت نبوی عمل کنیم.
پوربدخشان تصریح کرد: قرآن می فرماید: «وَلَا تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْوًا بِغَيْرِ عِلْمٍ كَذَلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ مَرْجِعُهُمْ فَيُنَبِّئُهُمْ بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ؛ و آنهايى را كه جز خدا مى خوانند دشنام مدهيد كه آنان از روى دشمنى [و] به نادانى خدا را دشنام خواهند داد اين گونه براى هر امتى كردارشان را آراستيم آنگاه بازگشت آنان به سوى پروردگارشان خواهد بود و ايشان را از آنچه انجام مى دادند آگاه خواهد ساخت»؛ مطابق این آیه حتی حق دشنام دادن به کسانی که مخالف دین هستند، وجود ندارد چرا که بسیاری از آنها از روی جهل این گونه اند.
این محقق گفت: در فتاوای مراجع نیز به همین کیفیت دشنام دادن و جسارت به مخالفان، اهل سنت و دیگران جایز نیست و حرام اعلام شده چراکه این مسئله به وحدت میان مسلمین ضربه وارد می کند.
«تعامل»، اصل اساسی در ایجاد وحدت
پوربدخشان اظهار کرد: آیت الله سیستانی فرمودند: «لا تقولوا اخواننا السنة، بل قولوا (أنفسنا أهل السنة)». این نشان از اهمیت تعامل و ارتباط میان شیعه و اهل سنت دارد. بنابراین، اگر بخواهیم جمع بندی نسبت به آنچه که در مضامین آیات و سیره اهل بیت(ع) آمده، داشته باشیم، «تعامل»، اصل اساسی در ایجاد وحدت است.
وی ادامه داد: بنابراین، برادران اهل سنت و پیروان سایر مذاهب اسلامی که مسلمان هستند و جان و مال و ناموس آنها محترم است. باید مورد احترام قرار گیرند؛ اما گاهی تعریف نادرست از وحدت ارائه می شود، چراکه برخی معتقدند زمانی که صحبت از «امت واحده» می شود، یعنی همه در اعتقادات یکی باشند در حالی که همین جاست که تعریف تمایز پیدا و موجب افراط و تفریط عده ای از افراد می شود. آنچه مشخص است اینکه ما اختلافات اعتقاداتی داریم که در جایگاه علمی قابل طرح و بررسی است. اگر سوالی از سوی سایر برادران مطرح شد، پاسخ می گوییم و بالعکس.
پوربدخشان اظهار کرد: اتفاقا بحث سر این نیست که در اعتقادات وحدت داشته باشیم. بحث این است که در ظواهر امور، جان و مال و ناموس و داد و ستد و رفت و آمدهایمان وحدت حاکم باشد. در کشور خودمان مناطقی هستند که شیعیان و اهل سنت با یکدیگر زندگی مسالمت آمیزی دارند، این رویکرد از جنس تعامل و وحدت است. بنابراین، دعوا سر اعتقادات صحیح نیست چون این تفاوت ها وجود دارد.
مدیر موسسه بیان معرفت با اشاره به اینکه برخی به اختلافات دامن می زنند یا شبهه ایجاد می کنند، گفت: همین امر از تحقق وحدت اسلامی جلوگیری می کند. وهابیت از راه می رسد و شیعه را تکفیر می کند و مسئله زیارت و توسل را زیر سوال می برد، در حالی که اهل سنت نیز این مسائل را قبول دارند، وهابیت مواردی این چنینی را زیر سوال می برد و در عین حال خود را زیر پرچم اهل سنت معرفی می کند.
این استاد حوزه با اشاره به سبک زندگیِ وحدت آفرین و راهکارهای تحقق چنین رویکردی در زیست انسان مسلمان، تاکید کرد: اگر به سیره و روش اهل بیت(ع) مراجعه کنیم کاملا این مطلب روشن و شفاف است. وقتی وجود مقدس پیامبر(ص) در جریان فتح مکه، با مرحمت با مخالفان برخورد می کند نشان از آن دارد که حتی با وجود اختلافات، افراد باید با یکدیگر مدارا و زندگی کنند.
پیامبر(ص) پیروان دیگر ادیان را نیز به وحدت فرا می خواندند
این گزارش می افزاید: حجت الاسلام عباس جعفری فراهانی، استاد حوزه و پژوهشگر فرق اسلامی و دبیر شورای کتاب مجمع جهانی اهل بیت(ع) نیز با بیان اینکه واقعیت آن است که وحدت اسلامی از دیدگاه مبانی دینی بسیار ارزش و اهمیت دارد، اظهار کرد: باید به این نکته توجه کنیم که وحدت میان مسلمانان مطلوب خداوند متعال است چنان که در آیات مختلفی به مساله وحدت اشاره شده است.
وی ادامه داد: برای مثال در آیه 103 سوره مبارکه آل عمران آمده است: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ؛ همگى به ريسمان خدا چنگ زنيد و پراكنده نشويد و نعمت خدا را بر خود ياد كنيد آنگاه كه دشمنان يكديگر بوديد پس ميان دلهاى شما الفت انداخت تا به لطف او برادران هم شديد و بر كنار پرتگاه آتش بوديد كه شما را از آن رهانيد اين گونه خداوند نشانه هاى خود را براى شما روشن مى كند باشد كه شما راه يابيد.»
جعفری فراهانی افزود: یکی از مهم ترین مسائلی که پیامبر اسلام (ص) در پی تحقق آن بودند ایجاد وحدت میان مردم فارغ از رنگ و نژاد و حتی عقیده آنها بود. حضرت(ص) به اندازه ای نسبت به مسئله وحدت توجه داشتند که حتی یهود و نصارا را دعوت به اتحاد در جامعه می کردند.
وی گفت: اگر با تمام حرف هایی که نسبت به اهمیت وحدت زده می شود باز هم شاهد تحقق آن نیستیم علت را باید در موضوعات مختلفی جست و جو کرد. یکی از علل عدم تحقق این مهم از جنبه اخلاق قابلیت بررسی دارد. مردم مسلمان از ملت ها، مناطق و کشورهای مختلف هستند و نگاه های متفاوتی دارند، بنابراین، تفاوت در سلیقه ها و رفتارهای آنها به اختلافات دامن می زند؛ برای مثال یک قبیله و طایفه نظر خودش را دارد و معتقد است که ریاست باید با فرد خاصی باشد در حالی که طبق آموزه های اسلامی ریاست باید با شخص کامل و جامعی باشد که مسائل را فراتر از قبیله و طایفه را ببیند. مسئله دیگر در عدم تحقق وحدت، دنیاپرستی و هواپرستی است، حسادت ها و تکبرها که به بخشی از مانع اتحاد تبدیل شده اند.
دبیر شورای کتاب مجمع جهانی اهل بیت(ع) تصریح کرد: عامل دیگر در عدم تحقق وحدت این است که مسلمانان نتوانستند برای خود یک رهبر واحد انتخاب کنند. پیامبر بزرگوار اسلام (ص) به عنوان رهبر جامعه اسلامی با همه صحبت و قبایل مختلف را مدیریت می کردند ولی بعد از رحلت آن حضرت(ص)، اختلافات زیادی رخ داد. در جهان مسیحیت می بینیم که پاپ رهبر کل جهان مسیحیت است و حرف اول را در میان تمامی فرقه های مسیحی می زند اما در میان مسلمانان چنین نیست.
وی گفت: مساله دیگر در عدم تحقق وحدت، عامل فرهنگی است، چراکه مسلمانان در فهم از مسائل قرآن و دین دچار مشکلاتی هستند و آگاهی و اطلاعات آنها از مسایل دینی یکسان نیست. برداشت ها متفاوت است و به یک معنا مسلمانان با علم و آگاهی صحیحی به مسایل دین نگاه نمی کنند. از سوی دیگر برخی مسلمانان دچار بی اطلاعی و غفلت هستند، غیرت دینی ندارند و به مسائل توجهی نمی کنند.
جعفری فراهانی در مورد آثار تحقق وحدت اسلامی افزود: اولین مسئله اینکه صلح و صفا و آرامش در میان مسلمانان برقرار می شود. وقتی وحدت تحقق یافت، مسلمانان با امنیت خاصی به مسائل مذهبی می پردازند و بوی اتحاد و یکدلی فراگیر می شود؛ چنانکه خداوند در سوره مبارکه انفال آیه 46 می فرماید: «وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ ۖ وَاصْبِرُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ؛ و از خدا و رسولش اطاعت نمایید و نزاع نکنید،چون سست و مضطرب می شوید و نیرویتان تحلیل می رود و صبر کنید که هماناخدا با صابران است».
وی خاطرنشان کرد: اختلاف که نباشد مدینه فاضله دینی تحقق یافته است. سخنان متفرقه از سوی علمای دینی مطرح نمی شود. مردم می توانند در امنیت ذهنی و روحی به دستورات دینی عمل کنند، به کارهای روزمره زندگی خود در ابعاد مختلف برسند و به وظایف دینی خود عمل کنند. از سوی دیگر اگر وحدت محقق شود دشمنان در خوف و هراس واقع می شوند و دیگر نمی توانند توطئه ها و نقشه های شیطانی خود را اجرایی کنند و اساساً دشمن نمی تواند وارد چنین جامعه ای شود. هر کسی بخواهد به عنوان جاسوس مطالبی را مطرح کند و حزب و دسته درست کند رهبران دینی و مردم جامعه بزرگ اسلامی به او اجازه نمی دهند چون مطیع رهبرشان هستند.
نظر شما