خبرگزاری شبستان – سرویس قرآن و معارف: "مشهور است که پیامبر (ص) دو بار یکی در سال 6 هجری و دیگری در سال 9 هجری بعد از غزوه تبوک نماز باران خواندند و در هر دو، نماز بارید به حدی که هفت شبانه روز باران می بارید و طوری شد که مردم آمدند نزد پیامبر اکرم و گفتند یا رسول الله! دعا کنید که باران قطع شود که نزدیک است سقف خانه های ما فرو بریزد و حضرت دعا کردند که خدایا این باران را به مناطق غیر مسکونی و به دشت ها بفرست."
آنچه در ادامه می آید بخش اول گفتگوی سرویس قرآن و معارف خبرگزاری شبستان با حجت الاسلام و المسلمین ابوالفضل جعفری پور، مدرس مرکز تخصصی نماز درباره پیشینه نماز باران از صدر اسلام تا دوره معاصر و آداب این نماز است.
همچنان که اطلاع دارید در چند سال اخیر اقلیم خشک ایران شاهد خشکسالی و کاهش نزولات آسمانی است و بخشی از مردم مومن و معتقد ما در برخی از استان های کشور به نماز باران متوسل شده اند. گاه در برخی از شبکه های اجتماعی موافقان و مخالفان صف آرایی می کنند و نسبت به تاثیر این حرکت ها تردید دارند و مثلا می گویند موضوع به گرمایش جهانی و مساله اقلیمی مربوط است و نمی توان با این شیوه ها کاری را از پیش برد در حالی که ما در باورهای خود معتقد به تاثیر نماز باران در بارش نزولات هستیم. می خواستم از حضرتعالی درباره پیشینه این موضوع بپرسم؟
نکته اولی که می خواهم عرض کنم این است که باریدن باران در اثر نماز، جلوه ای و نمونه ای از قدرت الهی است و ما نمونه های بسیاری در تاریخ چه در زمان پیامبر (ص) و معصومین علیهم السلام و چه حتی در دوره معاصر به عنوان شاهد و گواه می توانیم بیاوریم.
خب درخواست باران از طریق نماز یک درس توحیدی است. در خشکسالی و در بی آبی تنها خداوند است که با فرستادن باران، رحمت خود را بر سر بندگان می گستراند، همچنان که در قرآن می فرماید: "وَهُوَ الَّذِی أَرْسَلَ الرِّیَاحَ بُشْرًا بَیْنَ یَدَیْ رَحْمَتِهِ وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاء مَاء طَهُورًا - لِنُحْیِیَ بِهِ بَلْدَةً مَّیْتًا وَنُسْقِیَهُ مِمَّا خَلَقْنَا أَنْعَامًا وَأَنَاسِیَّ كَثِیرًا." توجه کنید که خداو ند می فرماید اوست که از آسمان این آب طهور و پاک را می فرستد. یا در آیه ای دیگر می فرماید: "ُقلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْرًا فَمَنْ يَأْتِيكُمْ بِمَاءٍ مَعِينٍ / بگو: چه تصوّر می‌کنید؟ اگر آب به زمین فرو رود. کیست که باز آب روان و گوارا برای شما پدید آرد؟"
نکته دوم پیش از آن که وارد سوال شما شویم آنچه در احادیث ما پررنگ است این است که اعمال انسان ها در بارش و نباریدن باران موثر است. البته از این حرف این برداشت صورت نگیرید که اگر باران نمی آید الزاما به این معناست که مردم گنهکار هستند اما در روایاتی از پیامبر (ص) داریم که اگر خداوند بخواهد غضب کند این غضب به واسطه نباریدن باران و گرانی و تسلط اشرار صورت می گیرد یعنی می بینید که تجار، تجارت می کنند اما سودی حاصل نمی شود و درخت ها از آب باران سیراب نمی شوند و نهرها پرآب نمی شود و اشرار بر آن قوم مسلط می شوند. این روایت نشان می دهد که مساله گناه با دریغ شدن رحمت خداوند بی ارتباط نیست.
در روایتی از امام صادق (ع) آمده است که اگر زمامداران در داوری درست حکم نکنند و ظلم و ستم پیشه کنند باران آسمان قطع می شود. در این روایت، کفران نعمت و نپرداختن زکات و کم فروشی و ترک امر به معروف و نهی از منکر از عوامل و اسباب قطع باران معرفی شده اند.
اما درباره پیشینه نماز باران عرض می کنم که سنت خواندن نماز باران از زمان پیامبران گذشته رایج بوده که نزول باران به واسطه دعا یا نماز یا نیایش اتفاق می افتاده است. در روایتی از امام صادق علیه السلام داریم که حضرت سلیمان با اصحاب خود برای نماز به بیرون شهر می روند و در راه به مورچه ای برمی خورند که یکی از دستان خود را رو به آسمان کرده و دعا می کند که خدایا ما از مخلوقات ضعیف تو هستیم و به سبب گناهان انسان ها ما حیوانات را هلاک نکن. در واقع روایت می گوید که این طور نیست که فقط با دعا و خواست انسان ها نماز ببارد چه بسا بارش باران به واسطه دعا و درخواست موجودات دیگر از جمله حیوانات است که خداوند مرحمت می کند و باران ها را فرو می فرستد.
مساله دیگر که در روایات ما هست این که صرف دعا کردن مهم است ولو این که شخص گنهکار باشد و خود این که شخص بداند گنهکار است اما به حالت انابه و تضرع و توبه رو به خداوند کند دعای او مستجاب می شود. همچنان که داریم فرعون با این که بسیار گنهکار بود اما به خاطر این که در نزد خداوند اقرار کرد که خداوند تویی به سبب این اقرار به عجز خداوند باران رحمت خود را فرو فرستاد و رود نیل پر از آب شد.
درباره پیامبر (ص) و نمازهای باران حضرت در روایت ها و احادیث به چه مواردی اشاره شده است؟
مشهور است که پیامبر (ص) دو بار یکی در سال 6 هجری و دیگری در سال 9 هجری بعد از غزوه تبوک نماز باران خواندند و در هر دو، نماز بارید به حدی که هفت شبانه روز باران می بارید و طوری شد که مردم آمدند نزد پیامبر اکرم و گفتند یا رسول الله! دعا کنید که باران قطع شود که نزدیک است سقف خانه های ما فرو بریزد و حضرت دعا کردند که خدایا این باران را به مناطق غیر مسکونی و به دشت ها بفرست.
یا در زمانی که امیرالمومنین (ع) حاکم جامعه اسلامی بودند نماز باران خواندند و بعد از نماز، خطبه ای را خواندند که در واقع خطبه 105 نهج البلاغه است. می دانید که یکی از شرایط نماز باران این است که به جماعت خوانده شود و وقتی نمازی به جماعت خوانده می شود حتما باید خطبه ای در آن نماز خوانده شود. حضرت در این خطبه شرط ها و توصیفات متعددی می گذارند برای این که این باران سودمند باشد و می فرمانید: "اللَّهُمَّ سُقْیَا مِنْکَ مُحْیِیَةً مُرْوِیَةً، تَامَّةً عَامَّةً، طَیِّبَةً مُبَارَکَةً، هَنِیئَةً مَرِیعَةً، زَاکِیاً نَبْتُهَا، ثَامِراً فَرْعُهَا، نَاضِراً وَرَقُهَا، تُنْعِشُ بِهَا الضَّعِیفَ مِنْ عِبَادِک، وَتُحْیِی بِهَا الْمَیِّتَ مِنْ بَلاَدِکَ / بارالها ! بارانى حیات بخش، سیراب کننده، کامل، همگانى، پاکیزه، پربرکت، گوارا و خرّمى بخش از ناحیه خودت بر ما نازل فرما ! بارانى که گیاهانى پربرکت با شاخه هاى پر ثمر و برگهاى سرسبز و پرطراوات برویاند، آن گونه که بندگان ضعیفت را با آن توان بخشى و سرزمینهاى مرده را با آن زنده کنى."
نظر شما