به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: اگرچه استفاده از فناوری ها و تکنولوژی های روز و همگام شدن با پدیده هایی که بواسطه آنها خلق شده اند، می تواند فرصتی برای ارتقای سبک زندگی و تغییر حال و هوای آن باشد اما این مهم زمانی محقق می شود که ما علم و شیوه مواجهه با فناوری ها و پدیده هایی که رهاورد آنها است را بدانیم نه آنکه با افراط و تفریط هامان این پدیده ها را به تهدید برای ارزش ها، سنت ها و فرهنگ دینی ملی مان تبدیل کنیم.
پدیده سلفی گیری که در سال های اخیر بسیار رایج شده از جمله همین موارد است، یعنی اگرچه می تواند به ثبت خاطرات و لحظات زندگی کمک و آلبوم خاطرات را قطورتر کند، اما متاسفانه به حدی در برخی افراد به شیوه افراطی رواج یافته که به اختلال شخصیتی از آن یاد شده، و این اختلال تا جایی در برخی ریشه دوانده که حتی حرمت مراسمی چون تشییع اموات که هم در آیین دینی و هم سنت ملی ما قداست و احترامی خاص دارد را رعایت نمی کنیم؛ چیزی که در تشییع چهره ها به شدت با آن مواجهیم و اخیرا در تشییع پیکر مرحوم ناصر ملک مطیعی، هنرمند فقید کشور به زشت ترین شکل خود را نشان داد!
از این رو و به دلیل بررسی چرایی درگیر شدن سبک زندگی ایرانی-اسلامی ما با چنین پدیده زشتی با حجت الاسلام محمد کُهوند، کارشناس مذهبی و پژوهشگر فضای مجازی به گفت وگو پرداخته ایم که مشروح آن به حضورتان تقدیم می شود:
از نظر شما به عنوان پژوهشگر فضای مجازی، چرا این روزها سلفی گرفتن ها در میان گروه های سنی مختلف کثرت پیدا کرده است و افراد به هر بهانه ای از خودشان عکس می گیرند و در اینترنت منتشر می کنند حتی اگر این عکس گرفتن همراه با شکستن حرمت ها و زیر پا گذاشتن ارزش های دینی ملی باشد؟
اساساً جهتگیری های کاربران شبکه های اجتماعی عوامل متعددی دارد که برخی از آنها به خود کاربر بازمی گردد و برخی به ساختار یک فناوری که از آن استفاده می کنیم. برخی افراد می خواهند با فعالیت در شبکه های اجتماعی خود را مطرح کنند و بیشترین شبکه ای که برای عرضه سلفی ها مورد استفاده کاربران قرار می گیرد، اینستاگرام است.
در مورد آنچه که به عنوان فضای مجازی با آن مواجهیم دو مساله مطرح است، یکی آنکه شبکه های مجازی را به عنوان فناوری بدانیم و طرف دیگر نقش مدیریت یک فناوری در جهت دادن به کاربران. پدیده سلفی گرفتن یعنی شخص از خودش عکس بگیرد. غرض نهایی سلفی گرفتن تایید شدن و لایک گرفتن بیشتر است. افراد برای رسیدن به این هدف همه چیز را قربانی می کنند حتی امری که باید محترم نگه داشته شود.
این کار ناشی از خودکم بینی و عقده های درونی است؛ ناشی از کسر محبت و توجه و نگاهی است که می توانست در خانه تامین شود اما نشد. پس وقتی فرد با بی توجهی در فضای واقعی مواجه می شود، به شبکه های مجازی روی آورده و در آن فضا خود را به نمایش می گذارد تا مورد توجه واقع شود.
همین چند روز قبل تشییع جنازه یکی از هنرمندان بود، شرایط به گونه ای پیش رفت که تخت حمل جسد کج شد و صحنه های دور از انتظاری رقم خورد، در چنین شرایطی بود که یک نفر داشت تلاش می کرد تا سلفی بگیرد، واقعا این مساله را چه طور می توان توجیه کرد آنهم با توجه به حرمت میت در سنت دینی ملی ما؟
نه تنها این جریان بلکه ما در حادثه های های دیگر هم شاهد حضور گسترده سلفی بگیران بوده ایم، در جریان پلاسکو در حالی که ساختمان منفجر شده بود یک شخص روی پشت بام خانه اش در حال سلفی گرفتن بود؛ طبیعتاً چنین اشخاصی در آن لحظات به این فکر نمی کنند که چه اتفاقی در حال رخ دادن است یا چه کسانی در معرض آسیب هستند یا در همین مجلس عزا صاحب عزا چه وضعیتی دارد، فقط به فکر این هستند که سلفی بگیرند و در شبکه مجازی منتشر کنند، لایک بگیرند و در نهایت معروف و دیده شوند.
این افراطی گرایی در سلفی گرفتن چقدر به عدم مواجهه صحیح با فناوری ها و عدم علم و سواد فناورانه افراد در استفاده از آنها باز می گردد؟
همان طور که اشاره کردم بازار سلفی گرفتن و انتشار آن در شبکه اینستاگرام بسیار داغ است. افراد شناخته می شوند اما نه به خاطر علم و وجاهت اخلاقی شان، بلکه بسیاری از کاربران معروف این شبکه مجازی به دلیل مسخره بازی ها، تابوشکنی های فرهنگی و اعتقادی شهرت می یابند و در این میان هیچ ارزیابی و نظارتی هم بر این شبکه وجود دارد. هرچه که این مصادیق پررنگ تر باشد لایکِ (تایید) بیشتری عاید کاربرانی با آن ویژگی ها که بیان کردم، می شود. حالا تصور کنید که فردی از خود و طبیعت بکر سلفی بگیرد، بازخورد و لایک گرفتن برای چنین عکس هایی به مراتب کمتر است. یعنی اگر فردی برود با یک سلبریتی سلفی بگیرد یا در یک اتفاق حضور داشته باشد و سلفی بگیرد، فالورهای بیشتری او را لایک می کنند تا وقتی که با یک اندیشمند سلفی بگیرد!!
اما اگر این فناوری مدیریت شود یا برای مدیر مهم باشد که چه عکس ها و مطالبی و چه افرادی در این شبکه معروف و مهم می شوند قطعا شرایط دیگری را شاهد خواهیم بود؛ برای مثال اگر یک مسلمان، مدیر اینستاگرام بود قطعاً اجازه پخش تصاویر مغایر با ارزش های اسلامی مثل سلفی با جسد اموات را نمی داد.
اما... اکنون برای مدیر شبکه اینستاگرام اصلا مهم نیست که چه محتواهایی در این شبکه بارگذاری می شود و چه بسا برایش محتواهای لایک خور(هر چه که باشد) اهمیت بیشتری دارد و این فضا را برای فعالیت کاربرانی با این ویژگی ها بازتر می گذارد. این چنین است که می بینیم افرادی با ویژگی های غیراخلاقی و غیرارزشی در این شبکه معروف می شوند.
در اینستاگرام بر اساس اراده مدیر است که محتوایی در سطح گسترده مطرح می شود. این وضعیت باعث می شود که اگر یک سری مسایل برای مردم این کشور تا سال ها محترم بود دیگر ارزش نداشته باشد و اگر فردی امروز با جنازه یک هنرمند سلفی می گیرد، فردا روز با جنازه والدین اش هم سلفی می گیرد.
متاسفانه، تمامی این مسائل از سوی دیگر به این باز می گردد که نتوانسته ایم ارزش ها را آن گونه که باید و شاید برای نسل جوان جامعه معرفی و فرهنگسازی کنیم.
نظر شما