دکتر معصومه هادی، مشاور خانواده، مدرس دانشگاه و نویسنده کتاب " آسیب های اجتماعی، راهبردها و تدبیرها " در پاسخ به این سوال که چگونه می توان به کودکان مراقبت از بدن را آموخت، به خبرنگار شبستان گفت: ما در روزگاری زندگی می کنیم که کودکان از سن خود فراتر می فهمند. امروزه بچه ها هنوز کودکی نکرده وارد نوجوانی می شوند و هنوز از نوجوانی عبور نکرده، وارد بزرگسالی می شوند. رشد تکنولوژی، افزایش رسانه و یه اصطلاح در و دیوار جامعه در این امر دخیل هستند. امروزه بسیاری از مسایل فرای مرزهای خانه است. تربیت جنسی و تعیین مرزهای کودک از دغدغه های والدین و همه علاقمندان به تربیت نسل بانشاط و سالم است.
هادی با اشاره به رفتارهای ناصحیح والدین و مربیان در زمینه تربیت جنسی کودکان بیان کرد: متاسفانه این رفتارهای نادرست اثرات مخربی بر روی بچه ها می گذارد. والدین و مربیان به خاطر ناآگاهی خود بسیاری از مسایل را تابو می دانند و نمی خواهند در مورد آنها با بچه ها صحبت کنند. در صورتی که باید مسئله جنسی را به عنوان یک واقعیت بپذیریم. کودک باید نسبت به خود و جسم خود شناخت داشته باشد. جسم از ابتدا با انسان است و انسان باید جسم خود را دوست داشته باشد و از آن مراقبت کند. این حق را به فرزندان خود بدهیم که آنها باید از بدنشان شناخت پیدا کنند. به عنوان کسانی که بچه ها را دوست داریم باید آگاهانه با آنها برخورد کنیم و آنها را نسبت به مسایل مختلف آگاه کنیم.
کودکان تمایلات جنسی ندارند
وی با بیان اینکه مهم است که چگونه به مسئله ورود پیدا کنیم، عنوان کرد: در سه تا پنج سالگی بچه ها کنجکاوی هایی در مورد آناتومی بدن خود دارند. بچه ها در این مقطع به طور طبیعی می خواهند بدنشان را کشف کنند. آنها در مورد برخی از قسمت های بدن اطلاعاتی ندارند و علاقه دارند آنها را کشف کنند. در این مقطع بچه ها دوست دارند تفاوت جنس خود با جنس مخالف را پیدا کنند. تمام این کنجکاوی ها در قالب پرسش از والدین بیان می شود. نحوه پاسخگویی تعیین کننده است که کودکان چه ارتباطی ،خوب یا بد، نسبت به خود و بدنشان پیدا کنند. نحوه پاسخگویی نشان می دهد که کودک در مرحله بعد تمایل داشته باشد مسئله ای در این خصوص بپرسد یا خیر. بر این اساس رفتار والدین و مربیان بسیار حایز اهمیت است.
این مشاور خانواده با اشاره به اینکه کودکان تمایلات جنسی ندارند، اظهار داشت: در مقطع سه تا پنج سالگی سوالات کودکان جنبه جنسی ندارد، بنابراین والدین از پرسش هایی که کودکان در مورد مسایل جنسی می پرسند، نگران نباشند. این پرسش ها مقتضای سن آنهاست. والدین و مربیان بدانند که سوال بچه ها جنبه جنسی ندارد. والدین باید به اینگونه سئوالات بچه ها پاسخ درست و شایسته بدهند، در این صورت آنها در بزرگسالی با مشکلات جنسی مواجه نمی شوند.
از سئولات کودکان هراس نترسیم
هادی خاطرنشان کرد: والدین و مربیان باید یقین داشته باشند که صحبت بچه ها در مورد بدنشان در حقیقت نشان دهنده تمایلات جنسی آنها نیست زیرا کودک تمایلات جنسی ندارد. کودک فقط می خواهد بدن خود را کشف کند و جنس مخالف را بشناسد. بنابراین والدین و مربیان از سوالات کودکان هراس نداشته باشند و اینگونه سئوالات را بی ادبانه تلقی نکنند. دنیای بچه ها با دنیای بزرگترها فرق دارد. بچه ها دنیای صادقانه و صافی دارند. ما نباید به بچه ها برچسب بزنیم و کلیشه ای برخورد کنیم. کنجکاوی حد و مرز ندارد. بچه در مورد آسمان ، خدا، میوه ها ، حیوانات و درختان می پرسد. یک دسته از سئوالات بچه ها در مورد بدن است. می توانیم در قبال پرسش بچه ها پاسخی درست و کوتاه بدهیم و بعد ذهن او را به سمت مسایل دیگر ببریم.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه رفتار مادر در مواجهه با کودک و پرسش های او بسیار مهم است، گفت: کودک در ابتدا مسایل خود را با مادر در میان می گذارد. مادران باید عاقلانه، آگاهانه و مهربانانه جواب کودک را بدهند و کودک را بدون نزاکت و بی ادب فرض نکنند. والدین می توانند در پاسخ به پرسش کودک بگویند" چه جالب، چطور شد که این سوال برایت پیش آمد؟" سپس یک پاسخ واقعی و منطقی به کودک بدهند. این برخورد باعث می شود دفعه بعد که سوال بزرگتری برای کودک پیش آمد به مادرش مراجعه کند زیرا مادر را محرم راز می داند و به او اعتماد دارد. اگر مادر عکس العمل بد داشته باشد و کودک را به خاطر سوالاتش دعوا کند، بچه یاد می گیرد دیگر سوالات خود را در نزد مادر مطرح نکند. مادر باید عادی و طبیعی به سوالات کودک گوش دهد و او را راهنمایی کند.
پاسخ به سئوالات کودکان شایسته باشد
این نویسنده بیان کرد: تفاوت جنس مسئله ای نیست که قابل کتمان باشد همان جور که ویژگی های خلقی و رفتاری دو جنس با هم فرق دارد، بدن آنها نیز متفاوت است و طبیعی است کودک در این زمینه کنجکاوی هایی داشته باشد. والدین و مربیان باید یک پاسخ شایسته به کودک بدهند و برای اینکه کنجکاوی کودک بیش از حد برانگیخته نشود بگویند" بزرگتر که شدی بیشتر می فهمی و در این مورد بیشتر با هم حرف می زنیم" و سپس بحث را به موضوع دیگری سوق دهند.
هادی با اشاره به اهمیت آموزش غیرمستقیم به بچه ها تصریح کرد: در آموزش مستقیم ممکن است با مقاومت مواجه شویم. مسایلی همچون صیانت جنسی، آشناییی نسبت به بدن، حفاظت بچه ها از خود را می توان در قالب نمایش، فیلم، قصه و بازی به بچه ها یاد داد. ما در نمایش خلاق می توانیم به بچه ها بگوییم اگر کسی به سر تو دست زد چه می کنی؟ اگر فردی به چشم تو دست زد چه می کنی؟ و بدین ترتیب به سایر اندام ها اشاره کنیم و به بچه در قالب نمایش تفهیم کنیم که برخی اندام های او خصوصی است.
بچه های آگاه کمتر قربانی می شوند
وی با بیان اینکه دنیای پیچیده ای داریم، خاطرنشان کرد: امروزه عصر پیشرفت علم و تکنولوژی و گسترده شدن رسانه هاست.گاهی رسانه های ارتباطی نیز در ایجاد مشکلات و معضلات اجتماعی دخیل هستند. در شرایطی که جرم و جنایت در جامعه زیاد است، بچه ها ممکن است ناخواسته قربانی معضلات اجتماعی شوند. در چنین شرایطی بهتر است حتی اگر بچه ما سوالی از ما نکند پیشقدم شویم و در مورد برخی مسایل با او صحبت کنیم تا بچه آگاه شود و فریب نخورد. حتی باید به بچه آموزش دهیم اگر کسی وارد حریم خصوصی او شد و به بدنش دست زد از آن مکان دور شود یعنی باید به بچه آموزش دهیم اگر در معرض خطر قرار گرفت چه عکس العملی داشته باشد. به او آموزش دهیم که فریاد بکشد از آن مکان دور شود و بزرگترها را مطلع کند. متاسفانه کودک آزاران از حربه های مختلفی برای به دام انداختن کودکان استفاده می کنند.اگر بچه ها آگاه باشند، احتمال فریب خوردن آنها کاهش خواهد یافت.
گفتگو: مریم داوری
نظر شما