آداب عزاداری مردم لرستان در تاسوعای حسینی/ آماده سازی حوضچه های گل در لرستان

خبرگزاری شبستان _ خرم آباد؛

دسته دسته جوانان محله های مختلف در شهر خرم آباد، راهی دامان طبیعت شده و از مناطق خاص، خاک رس را جهت برگزاری آیین گل مالی تهیه می کنند.

جوانان، خاک را از دامن کوه های زاگرس تهیه و در محلی مناسب جایگاه های عزاداری ریخته می شود، جمعی دیگر از جوانان مومن و عزادار محل، چند نوبت خاک رس نرم را الک می کنند و سنگ ها ریز خاک هم گرفته می شود.

جمعی دیگر از جوانان هم در گوشه ای دیگر حوضچه های مخصوص گل را آماده می کنند، برای تهیه این حوضچه ها هر جایگاه خود حوضچه ای از آهن آماده شده دارد و در  زیر این حوضچه در ابتدا پوششی از پلاستیک قرار می گیرد که و بار دیگر خاک نرم و الک شده، از الکی ریز می گذرد و به این حوضچه می ریزد.

هیئت های های عزاداری به میزان لازم گلاب را برای تهیه گل خریداری می کنند و به شیوه ای خاص این گلاب ها روی خاک چیده می شود تا پس از اقامه نماز صبح توسط عزداران به گل عزا تبدیل شود.

مردم هر محله نیز گلاب های نذری خود را بر روی دیگر گلاب های می گذرانند و به این ترتیب خاک و گلاب برای  آیین گل مالی عزادارن حسینی آماده می شود.

در کنار هر حوحضچه گل، تپه ای هیزم خشک آماده می شود، که این چوب های خشک با مشارکت منابع طبیعی در اختیار هیئت های مذهبی قرار می گیرد.

عزاداران خرم آبادی، پس از اقامه نماز صبح به بوق عزا دمیده و صدای چمریونه( چمرانه، موسیقی مردم لرستان در عزاداری جوانان) آیین عزاداری و گل مالی شروع می شود.

نوای چمریونه با طبل و سرنا نواخته می شود و با نواختن آن شوری خاص مراسم عزاداری را در بر می گیرد.

عزاداران هیئت های سینه زنی و رنجیرزنی به ترتیب در حوضچه گل خود را به گل عزا آغشته کرده و کنار آتش تپه های هیزم موجود در جایگاه ایستاد تا خشک شوند و در این مدت نوحه های لری توسط عزاداران خوانده می شود.

در آییین گل مالی زن و مردم، جوان و پیر، ثروتمند و بی بضاعت فرقی ندارد،  افراد باسواد و بیسواد در کنار هم این آیین سنتی را به جا آورده و در روز عاشورا با نگاهی به چهره افراد دیده می شود که کسی متفاوت از دیگران نیست  و به این آیین قدیمی با افتخار یاد می شود.

بسیاری از مردم از جمله سالمندان، زنان و کودکان نیز که امکان غلطیدن کامل آنها در حوضچه گل وجود ندارد، هریک با بر دست داشتن کاسه ای کوچک، در کنار حوضچه حاضر می شوند و از گل باقی مانده برای اهل خانواده به خانه می برند تا به سرو صورت و شانه ها بزنند.

با روشن شدن هوا، هیئت های مذهبی سینه زنی و زنجیرزنی در سطح شهر حرکت می کنند و با عزاداری در جایگاه های عزداری مناطق مختلف به سمت گلزار شهدا حرکت می کنند و تا اذان ظهر آیین عزداری مردم ادامه داد و با اقامه نماز جماعت ظهر عاشورا عزاداری روز عاشورای مردم خرم آباد به پایان می رسد و پایان عزاداری را با عنوان طوق اشکش به پایان می رشد.

بعد از ظهر عاشورا که در گویش محلی به آن «طوق اشگس» گفته می‌شود، مراسم عزاداری به پایان می‌رسد و عزاداران برای اقامه نماز ظهر عاشورا به قبرستان معروف این شهر (قبرستان خضر) می‌روند و نماز ظهر عاشورا را به جا می‌آورند که بدین گونه مراسم سوگواری دهه محرم به پایان می‌رسد.

مردم لرستان بویژه در شهر خرم آباد، با مذهب شیعه، عشق اراده خاصی به امام حسین (علیه السلام) بویژه حضرت ابوالفضل (علیه السلام) دارند.

روز تاسوعا، که منتسب به حضرت عباس (علیه السلام) است، در نزد مردم استان لرستان بویژه مردم خرم آباد جایگاه والایی دارد.

در این روز  با دمیده شدن طلوع آفتاب، دسته های سینه زنی و زنجیر زنی در سطح شهر حرکت می کنند و به عزاداری می پردازند، در حالی که از شب نخست محرم تا روز تاسوعا هیئت های مذهبی تنها در شب ها به عزاداری می پردازند.

زنان لرستانی نیز در روز تاسوعا با برگزاری آیین چهل منبری،  به سوگ می نشیند، برخی نیز با پختن غذای نذری و برگزاری روضه های زنانه در منازل خود به عزاداری می پردازند.

 جوانان خرم آبادی در هیئت های مذهبی از صبح روز تاسوعا تا عصر روز عاشورا مشغول عزاداری هستند و اکثر شب را نمی خوابند و تا صبح به عزاداری می پردازند.

چهل منبری یک از آیین های بانوان لرستان در تاسوعای حسینی

مراسم چهل منبر نیز یکی از رسوم خاص و منحصر به‌فرد خرم‌آباد و بروجرد است که در این مراسم که در روز تاسوعای حسینی برگزار می‌شود، با پای برهنه و با نقابی بر صورت، زنان به یاد اسارت حضرت زینب (س)، ۴۰ شم‍‍ع به نیت در ۴۰ منبر یا مجلس عزاداری امام حسین (ع) روشن می‌کنند تا از این طریق با راز و نیاز با معبود یکتای خود، نیازها و حاجت خود را برآورده کنند.

در این سنت دینی زنان از ابتدا تا انتهای این آیین با نیت‌های درونی خود مهر سکوت بر لب می‌زنند و تنها با زمزمه و ذکر کلمه الله و یا فرستادن صلوات بر محمد (ص) و خاندان پاکش مسیر حرکت خود را ادامه می‌دهند.

 آیین به گل افتادن، آیینی سنتی است، که از ایران باستان و پیشینیان قوم لر، به یادگار مانده است، آیین عزاداری ویژ مردم خرم آباد درغم سرور و سالار شهیدان به شماره 53 به ثبت ملی رسیده است.