تابش «شفافیت» بر فارابی

خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی- محمد پورعلم : این روزها «شفافیت» کلیدواژه سخنان مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. «سیدعباس صالحی» وقتی برای گفتگو درباره مدیریت یکساله خود به تلویزیون آمده بود، «شفافیت» را مهمترین دستاورد وزارت متبوعش دانست و گفت: در یک دیوار بتونی که چیزی از آن معلوم نیست نباید انتظار داشت مردم از حکومت دفاع کنند، اما وقتی همین دیوار شیشه‌ای می‌شود و اقدامات به صورت شفاف در اختیار مردم قرار می‌گیرد جامعه به سوی اعتماد می‌رود.

شفافیت؛ رویکرد وزیر ارشاد

سیاست «شفافیت» در یک سال و نیم گذشته همواره از سوی مسئولان وزارت ارشاد به دستگاه های زیرمجموعه ابلاغ شده است. به تازگی نیز «حسین انتظامی»، سرپرست سازمان سینمایی در توئیتی نوشته: «شفافیتی که در معاونت مطبوعاتی دولت یازدهم کلید زده شد با قدرت و جامعیت بیشتری در سازمان سینمایی ادامه می‌یابد. شفاف‌سازی از رویکردهای نه گانه وزیر است و بزودی خواهیم دید وزارت‌ فرهنگ، سرآمد خواهد شد»

سازمان سینمایی یکی از دستگاه های زیرمجموعه ارشاد است که خود زیر مجموعه هایی دارد. از بنیاد سینمایی فارابی تا معاونت ها و از انجمن سینمای جوان و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی هریک فعالیت های متنوعی را در دستور کار دارند.

از آن جا که حوزه سینما از بخش های پرمخاطب و حساس وزارتخانه محسوب می شود، «شفافیت» در عملکرد این سازمان راهگشای بسیاری از اختلافات، شبهات و نگرانی هاست.

فارابی؛ بازوی اجرایی سینمای پس از انقلاب

بنیاد سینمایی فارابی یکی از زیرمجموعه های سازمان سینمایی است. این مجموعه سینمایی در خردادماه سال 62 با ماموریت راه اندازی دوباره سینمای ایران پس از انقلاب و با بهره گیری از اساسنامه باشگاه فارابی -که پیش از انقلاب اسلامی با هدف گسترش فرهنگ سینمایی از طریق کلوب‌های نمایش فیلم تأسیس شده بود- فعالیت خود را آغاز کرد.

فارابی از همان ابتدا با تعریف مجموعه ای غیردولتی که زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، بازوی اجرایی معاونت سینمایی در مسیر تغییر ساختارهای سینمای ایران انقلابی شد. این مجموعه قرار بود با حمایت از تولیدات متناسب با فضای تازه، فراهم کردن خدمات و تجهیزات و تربیت نیروهای تازه برای سینمای انقلاب این امر را محقق کند. در سال های پس از آن با توجه به شرایط روز و تغییر سیاست دولت ها، بنیاد فارابی در هر دوره نقش و جایگاهی متفاوت پیدا کرد.

رویکرد تازه فارابی

در سال های اخیر اما عمده ترین مسئولیت اجرایی بنیاد فارابی حمایت از تولید آثار سینمایی است. آبان ماه سال گذشته بود که «علیرضا تابش» با اشاره به رویکرد تازه این بنیاد برای ارائه تسهیلات به فیلمسازان گفت: برای دستیابی به معنای درست تحول و کارآمدی باید شرایط را به‌طور مساوی برای همه سینمای ایران فراهم کرد و آنگاه است که می‌توان به سازوکار تازه، به‌عنوان راهکاری برای قدرتمند کردن بخش خصوصی و نظام استودیویی در سینمای ایران امیدوار بود.

او از راهکار تازه حمایتی مبتنی تخصیص وام به سینمای ایران توسط صندوق اعتباری هنر خبر داد و افزود: ذات فعالیت بنیاد حمایت است. در سال های گذشته گروهی از تهیه‌کنندگان از فارابی وام گرفته‌اند اما برخی آن را با توجیهات مختلف پس نداده‌اند. قطعاً سازوکاری تعریف شده که قرار است وام بانکی را حرفه‌ای‌تر از گذشته به سینمای ایران تزریق کند، این روند کمک حال سینماست و ما ناگزیریم این مسیر را برویم.

شفافیت؛ بستر توسعه سینما

مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی با تاکید بر این که «باید به سمت شفافیت حرکت کنیم»، گفت: تا کی می‌توانیم بگوییم نتوانستیم وام‌ها را از سینماگران پس بگیریم؟ مدل‌های مالی جدید سینمای ایران شفاف‌سازی را ارتقا می‌دهند و دیگر نمی‌توان در فرآیند تولید موضوع و قراردادی را پنهان کرد ضمن آنکه چشم‌انداز این است که سود در تولید فیلم جای خود را به سود در اکران بدهد و نیازهای مخاطب و کیفیت سالن سینما به استانداردها نزدیک شود. از سویی فارابی مؤسسه‌ای است که حسابرسی می‌شود و افکار عمومی از آن انتظار پاسخ‌گویی دارد ضمن آنکه فناوری سینما دچار تحول شده و نسل نویی وارد سینما شده‌ و ما باید متناسب با نوسازی سینما و حرفه‌ای‌گرایی از شیوه‌های نوین مالی و اقتصادی شفاف کمک بگیریم.

شفافیت و عدالت فرهنگی

چندماه پس از آن تابش بار دیگر در تحلیل سی و ششمین جشنواره فیلم فجر به نقش «شفافیت در عدالت فرهنگی» پرداخت و گفت: باور ما بر این است که برای بسط عدالت فرهنگی، راهی جز پایبندی به اصول در مکانیزم‌های توزیعی و حرکت به سمت شفافیت نیست و تمام تلاش خود را در این زمینه به کار گرفته‌ایم. فاصله فرهنگی موجود، به هیچ وجه عادلانه نیست و در این موضوع باید در فکر ایجاد ساختارهای اساسی عادلانه بود.

حدود یک ماه پس از جشنواره فیلم فجر سال گذشته، مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی این بار به «شفافیت تصمیمات» در این بنیاد پرداخت و با اشاره به تغییر و تحولات پیش روی سیاست گذاری در سینمای ایران گفت: حرکت در بخش فرهنگ، ماهیتش ناگهانی نیست. آرام‌آرام و با گفت‌وگو، جلسات مشاوره و بررسی، اعلام شفاف سیاست‌ها حاصل می‌شود. اتفاقی که در این دوره افتاد این بود که تا آنجایی که می‌توانیم شفافیت بیشتری در حمایت‌های‌مان داشته باشیم. برای اولین‌بار از سال ٩٢ به بعد بنیاد سینمایی فارابی فهرست حمایت‌هایش را در سایت گذاشت و منتشر کرد.

ماجرای شفافیت در بنیاد فارابی در سال 97 هم ادامه یافت. وقتی تابش با انتقاد از تهیه کنندگانی که پس از سال ها بدهی خود به فارابی را بازنگردانده اند، از حذف آن ها در حمایت های پیش روی این نهاد خبر داد.

انتشار لیست کامل حمایت های سینمایی

او درباره انتشار آمار پروژه های مورد حمایت فارابی از سال 93 به بعد نیز گفت: ما در آغاز فعالیت‌مان یعنی در سال ۱۳۹۳ ابتدا آمار پروژه‌هایی مورد حمایت بنیاد را بدون ذکر رقم حمایت منتشر کردیم. در پایان سال ۹۶ با توجه به سیاست‌های عالی و اهدافی که به دنبال شفافیت در فضای تولید سینما هستیم تصمیم گرفتیم این گام تکمیلی را برداریم و فهرست حمایت‌هایی که طی سال‌های گذشته انجام شده در چند نوبت ارائه شود. این حمایت‌ها شامل حمایت بنیاد سینمایی فارابی از فیلم‌هاست که به صورت وام یا مشارکت یا هزینه صد در صد ساخت یک فیلم سینمایی و یا خرید حقوق سینمایی بوده است. اعداد و رقم همه حمایت‌ها هم در فهرست اسفندماه ۹۶ ذکر کردیم. ما تصمیم‌مان بر این است که یک فهرست تکمیلی هم منتشر کنیم که در آن نشان می‌دهد، کسانی که در ادوار مختلف حمایت شده‌اند آیا تسهیلات را پس داده‌اند و پرونده‌هایشان بسته شده و یا اینکه هنوز پرونده‌هایشان باز است.

ادامه دارد...