سلامت معنوی کودک و نوجوان، چالش‌ها و راهکارها

خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: نشست علمی «سلامت معنوی کودک و نوجوان، چالش‌ها و راهکارها»، چهارشنبه، 7 آذر ماه جاری به همت قطب علمی فلسفه دین پژوهشگاه و پژوهشکده باقرالعلوم(ع) و اداره آموزش و پرورش استان قم با حضور حجت‌الاسلام «ابوالفضل ساجدی»، مدیر قطب علمی فلسفه دین در سالن همایش‌های پژوهشکده باقرالعلوم(ع) برگزار شد.

 

ساجدی با اشاره به ضرورت مدیریت ورود دانش‌ها به ذهن اظهار داشت: نباید ذهن خود را انباری از دانش‌های غیر مفید کنیم، بلکه دانش‌اندوزی بایستی به صورت مدیریت و هدایت شده باشد و از هر دانشی بهترین آن را که مورد نیاز است، مورد بهره برداری قرار گیرد.

 

نیاز به مدیریت گسترده در کسب دانش‌ها

 

وی با بیان این‌که ما در زمانی زندگی می‌کنیم که آگاهانه یا ناخودآگاه در برابر سیل بنیان‌کن دانش‌ها و اندیشه‌ها قرار داریم، گفت: از این رو نیاز به مدیریت گسترده‌ای در این زمینه وجود دارد.

 

مدیر قطب علمی فلسفه دین پژوهشگاه بیان کرد: یکی از روش‌هایی که نیاز به پرداخت و برنامه‌ریزی دارد و متأسفانه زیاد به آن در فضای علمی پرداخته نشده، بحث سلامت معنوی است.

 

تلاش روانشناسان برای عرضه روش‌های تغییر رفتار

 

وی درباره نحوه پرداخت روانشناسان به سلامت روانی و معنوی مطرح کرد: به طور کلی روانشناسان در حوزه علمی خود به خاطر شناخت بیماران و راهکارهای درمان آن وارد کار شدند تا راه‌های تغییر رفتار را به مردم عرضه کند، به تدریج روانشناسی با رویکرد روانشناختی وارد عرصه سلامت شدند و بعد از آن، روانشناسی سلامت مورد توجه ویژه اندیشمندان قرار گرفت.

 

حجت‌الاسلام ساجدی ادامه داد: ابتدا بحث سلامت روان (mental health) بسیار مطرح بود و هنوز هم مطرح است که سلامت روان و انسانی با سلامتی شخصیت چگونه حاصل می‌شود، این حوزه گام نخست روانشناسی بود که به تدریج وارد فاز دیگری به نام سلامت معنوی(Spiritual Health) شد.

 

وی افزود: سلامت روان ناظر به ویژگی‌هایی است که در صورت وجود این ویژگی‌ها در انسان، او سالم خواهد بود، نخست این‌که سلامت روان بیشتر به دنبال نگاه مجموعی به بُعد روانشناختی انسان است که به ما کمک می‌کند که به عنوان انسانی که از روان برخوردار است، این روان در تعامل با جسم به تعادلی برسد که از سلامتی برخوردار باشد و در صورت برخورداری از سلامت، آثار و تبعاتی را به دنبال دارد.

 

مؤلفه‌های روانشناسان در سلامت روانی

 

وی با اشاره به مؤلفه‌های روانشناسان برای سلامت روان بیان کرد: روانشناسان فاکتورهایی را برای سلامت روان همچون تقویت بُعد اجتماعی انسان، توجه به نیازهای دیگر بشرها، خروج از نوعی خودخواهی‌هایی که امروز بشر به طور عمده و غرب به طور خاص با آن مواجه است، ذکر کرده‌اند.

 

ساجدی اضافه کرد: همچنین از جمله فاکتورهایی که برای سلامت روان ذکر می‌کنند، بحث کسب تجارب معنوی (experiences Spiritual) است، اندیشمندان متعددی که امروز در باب بهداشت روان سخن می‌گویند، غالبا بر وجود مؤلفه‌هایی در زمینه سلامت روان تأکید دارند که در صورت داشتن همه این فاکتورها، آن فرد سالم محسوب می‌شود.

 

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تأکید کرد: یکی از مهمترین فاکتورها، برخورداری از تجارب معنوی است، یعنی در صورت عدم برخورداری انسان از تجارب معنوی، از نظر روانشناسان سالم نبوده و روان او کاستی داشته و معیوب خواهد بود.

 

وی ابراز کرد: غفلت از این بُعد وجودی به رغم همه چالش‌های آن، به عنوان علامت بیماری انسان تلقی می‌شود که در سلامت روان پرداخته شده است، روانشناسان به تدریج و در گام‌های بعدی دریافتند که بخشی از وجود نقش بسیار مؤثری را در زندگی انسان ایفا می‌کند.

 

فاکتورهای سلامت روان

 

مدیر قطب علمی فلسفه دین ادامه داد: در فاکتورهای سلامت روان، مؤلفه‌های خاصی ذکر همچون آرامش، سلامت جسمی، روابط اجتماعی مناسب و عدم خودخواهی و اضطراب ذکر شده است.

 

وی افزود: البته این فاکتورها به صورت کامل برطرف کننده مشکلات نبوده و همه به یک اندازه اثرگذار نیست، این بُعد تجربه معنوی یا تجربه اوج بیش از دیگر فاکتورها اثرگذار است، از این رو، فاز جدیدی به نام سلامت معنوی برای آن باز کرده‌اند.

 

حجت‌الاسلام ساجدی اضافه کرد: در پزشکی نیز، استفاده کردن از کلمه “سلامت” سبب شد تا اندیشمندان رشته علوم پزشکی به این امر توجه بیشتری داشته باشند، چراکه رشته روانشناسی دولایه و دوسویه‌ای بوده است، یعنی هم روانشناسان و هم پزشکان برای درمان مشکلات بیماران با علم روانشناسی رابطه داشته‌اند.

 

وی با بیان این‌که تعاملی میان علم روانشناسی و طب برقرار بوده است و متخصصان علم طب به آن پرداخته‌اند، گفت: به همین دلیل متخصصان علوم تجربی، در فاز سلامت، امور جدیدی را مطرح کردند و خود را در این زمینه مسئول می‌دانند، چراکه رسالت خود را توجه به این مسأله دانسته و سلامت بشر را چند لایه می‌دانند، بنابراین توجه به ابعاد و لایه‌های دیگر آن را ضروری می‌دانند تا به هدف خاص مادی خود که سلامت و شادی متعارف انسان است دست پیدا کنند.

 

ساجدی ادامه داد: به همین خاطر بحث سلامت معنوی در دنیا در بحث علوم پزشکی برجسته شده و به خصوص این برجستگی و رشد این سلامت معنوی و گرایش به این مباحث در اواخر قرن بیستم بوده و همین امر به کشور ایران هم سرایت پیدا کرده است.

 

فعالیت‌های فرهنگستان علوم پزشکی در زمینه سلامت معنوی

 

وی با اشاره به فعالیت‌های فرهنگستان علوم پزشکی ایران در زمینه سلامت معنوی بیان کرد: فرهنگستان علوم پزشکی ایران که رسالت خود را توجه به وضعیت سلامت جامعه می‌داند، فازی را به نام بخش سلامت معنوی کلید زده است که در این بخش از نظر اندیشمندان مختلف اعم از پزشکان، روان پزشکان و روانشناسان استفاده می‌کند، اما خود را مسئول می‌داند، چراکه پیوند عمیقی میان سلامت معقول انسان با سلامت معنوی وجود دارد.

 

حجت‌الاسلام ساجدی درباره جایگاه سلامت معنوی در جامعه اظهار کرد: جایگاهی که امروزه سلامت معنوی در دنیا در علوم پزشکی پیدا کرده است گویای ضرورت توجه ویژه‌ به این امر در میان ما می‌باشد، به این دلیل که ما به بحث سلامت معنوی اعتقاد داشته و از این نظریه علمی دفاع می‌کنیم.

 

وی با تأکید بر تحقیق گسترده در روایات و آیات قرآن بیان کرد: بالاترین و برترین نظریه را باید از وحی بگیریم و اسلام در این زمینه، اندیشه‌ها و نظریات گسترده و متقنی را ارائه می‌دهد.

 

مدیر قطب علمی فلسفه دین حتی اگر به دنبال دنیا و آرامش نسبی در زندگی فردی و اجتماعی خود بوده و آخرت را هم فراموش کرده باشیم، باید بدانیم که راحتی، آسایش، نشاط و سلامت روانی در دنیا در سایه توجه به سلامت روان و معنوی در کنار سلامت جسمی حاصل می‌شود و صرف توجه به سلامت جسمی، سبب حاصل شدن آن نمی‌شود.

 

آثار سلامت معنوی

وی ادامه داد: اگر کسی دنبال آرامش و نشاط است و می خواهد اضطراب را از خود دور کند و خانواده مطلوب، پرنشاط و آرامی داشته باشد، باید گره‌های سلامت معنوی را به درستی در زندگی خود باز کرده و حقیقتا به این سلامت دست پیدا کند.

 

دکتر ساجدی با بیان این‌که امروزه سلامت معنوی به دلایل مختلفی مورد توجه است، گفت: اولا سلامت معنوی آثار جسمی، روانی، فردی و اجتماعی فراوانی دارد، [کافی است به کتاب‌هایی که در این زمینه نوشته شده و در میان این مباحث سلامت معنوی را به طور ویژه برجسته می‌کنند، توجه کنید]، همچنین در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که سلامت معنوی به شدت از درون و برون دچار موانع است.

 

وی ادامه داد: ما برای سلامت جسمی فرزندان خود خیلی ارزش قائل بوده، پیشگیری‌، درمان و کنترل داشته و در این زمینه بسیار گفتگو می‌کنیم، اما درباب سلامت معنوی این توجهات را نداشته و حتی در صورت توجه، به سادگی پاسخ مورد انتظار حاصل نمی‌شود، از این‌رو بسیار مورد غفلت بوده و با آسیب‌های فراوانی در این قسمت مواجه هستیم.

 

بدیل‌های کاذب در زندگی روزمره

 

مدیر قطب علمی فلسفه دین افزود: از طرفی بدیل‌های کاذبی در زندگی وجود دارد که اگر به درستی در حوزه سلامت معنوی حرکت نکنیم و جامعه، خانواده، خود و فرزندان را به صورت صحیح تغذیه و هدایت نکنیم، در دام بدیل‌های آن قرار می‌گیریم و فرزندان ما به سادگی جذب گروه‌هایی شده و در دام اندیشه‌هایی قرار می‌‌گیرند که به راحتی نمی توان آنها را نجات داد، چراکه انسان تشنه در صورت نبود آب زلال و سالم، حتی از آب‌های آلوده و هرچه که توانایی رفع تشنگی او را داشته باشد استفاده خواهد کرد.

 

وی مطرح کرد: ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که این امور بسیار بوده و جهت دهی معنوی به نحو کاذبی صورت می‌گیرد، فرزندان ما تشنه هستند و اگر آب تمیز برای او مهیا نشود، به نحو مسموم سیراب خواهد شد، بنابراین ما باید در فکر او باشیم.

 

ساجدی با تأکید بر ضرورت وجود فکر و اندیشه صحیح بیان کرد: انسان تشنه‌ای که در یک فضای آلوده‌ای قرار دارد و قطعا آن دقت‌های لازم را ندارد، یقینا در معرض خطرات فراوان و متعدد می‌باشد، از این جهت لازم است که مربیان ما دقت‌های گسترده‌، تدبیر شایسته و مدیریت قابل قبولی برای تحقق سلامت معنوی در زندگی خود و اطرافیان خود داشته باشند.

 

تاریخچه پرداخت پزشکان به سلامت معنوی

 

وی در ادامه به تاریخچه آغاز سلامت معنوی اشاره و مطرح کرد: از حدود سال 1960 این اندیشه در حوزه علوم سلامت در غرب وارد و به تدریج سبب نوشته شدن متونی در این زمینه شد و اندیشمندان مختلفی در این زمینه ورود پیدا کردند و باتوجه به این پیشینه به این موضوع می‌پردازیم.

 

مدیر قطب علمی فلسفه دین با بیان این‌که موضوع ما سلامت معنوی برای کودکان است، گفت: بدون روشن شدن معنا و مفهوم سلامت معنوی نمی‌توان مفهوم سلامت معنوی برای کودکان را روشن کرد، بنابراین ابتدا بایستی چیستی، ضرورت، جایگاه و اقدامات لازم در این مسیر را مشخص کرده و سپس به مفهوم سلامت معنوی برای کودکان پرداخته شود.

 

مفهوم شناسی سلامت معنوی

 

وی مطرح کرد: در باب تعریف سلامت معنوی، در کتاب‌های مختلف تعاریف متعددی وجود دارد، اما این تعاریف در منابع فارسی ما چندان وجود ندارد که مستقیما به این امر پرداخته باشند، البته خود محتوای سلامت معنوی در پیشینه اندیشه‌های اسلامی فراوان است، اما اصطلاح خاص سلامت معنوی که امروزه مطرح می‌باشد، کمتر مورد بحث قرار گرفته و چندان در مباحث منعکس نشده است.

 

حجت‌الاسلام ساجدی با اشاره به موضوع سلامت معنوی در روایات بیان کرد: در روایات ما بحث سلامت و صحت به‌کار رفته است، ابتدا باید توجه کنیم که روایات ما در باب سلامت معنوی چه مطلبی را مطرح کرده‌اند تا بیینیم چه تاریخچه‌ و اندیشه‌ای در این زمینه داریم و نسبت به آن غافل هستیم.

 

وی ادامه داد: از جمله دعاهایی که مفهوم سلامت در آن به‌کار رفته، می‌توان به فراز «اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِعَزَائِمِ مَغْفِرَتِکَ وَ مَوَاجِبِ رَحْمَتِکَ اَلسَّلاَمَهَ مِنْ کُلِّ إِثْمٍ» اشاره کرد، یعنی خدایا ما را از گناه حفظ کن، چراکه گناه انسان را بیمار می‌کند، باید توجه داشت که اسلام روی سلامت از بیماری‌ها تأکید ویژه‌ای دارد.

 

اهمیت معناشناسی سلامت، صحت و عافیت

 

مدیر قطب علمی فلسفه دین ابراز کرد: در روایات ما سه واژه سلامت، صحت و عافیت وجود دارد، رویکرد واژه سلامت عمدتا به سمت سلامت معنوی است، واژه صحت و عافیت هم بیشتر به سمت سلامت جسمی می‌باشند و این نشان دهنده مرز میان سلامت جسمی و معنوی است.

 

وی با بیان این‌که سلامت و صحت دو واژه متفاوت هستند، گفت: واژه صحت به سمت عافیه رفته و واژه سلامت بیشتر برای بُعد معنوی، دین و سلامت از خطرات اخلاقی به‌کار رفته است، همچنان که در روایات «السلامه من الذنوب و الخطایا» از خداوند حفاظت از گناه و خطا را درخواست می‌شود.

 

ساجدی افزود: در روایت و دعای دیگری «النجاه بعدی والسلامه من الفتن» داریم که سلامتی از فتنه‌ها درخواست شده است، به این معنی که جنگ نرم سلامت معنوی و دینی انسان را بیمار کرده و به خطر می‌اندازد و جنگ سخت سلامت جسمی را با خطر مواجه می‌کند.

 

وی ادامه داد: در زمان حاضر خطرات جنگ نرم را به صورت واضح مشاهده می‌کنیم که دشمن در جنگ نرم سلامت روانی و معنوی ما را هدف قرار داده و روی آن سرمایه گذاری می‌کند.

 

ساجدی اضافه کرد: همچنین در کلام حضرت امیر(ع) آمده است که «ذکرُ الله رأس مالِ کلِّ مؤمنٍ و رِبحُهُ السلامه مِنَ الشیطان» یاد خدا سرمایه هر مؤمنی است و سود آن سالم ماندن از گزند شیطان است.

 

توجه به سلامت معنوی در روایات

 

وی با تأکید بر بهره‌برداری بیشتر از روایات و آیات قرآن بیان کرد: در روایات ما به سلامت معنوی به طور ویژه توجه شده است و ما باید از روایات خود بهره‌برداری بیشتری کنیم و این را بدانیم که با مطرح کردن روایات اسلامی در قبال سایر اندیشه‌ها، این نکات برای آنها بسیار جذاب، ارزشمند، مؤثر و کارآمد است.

 

حجت‌الاسلام ساجدی با بیان این‌که در روایات ما صحت بیشتر به سمت جسم و جسد به‌کار رفته است، اظهار کرد: در روایتی از امام صادق(ع) داریم که فرمودند: «و لا تعجب من نفسک فربما اغتررت بمالک و صحه جسمک».

 

وی ادامه داد: خداوند در روایت «قال الله: وعِزّتی لا أُخرج لی عبداً من الدنیا و أُرید عذابه إلاّ استوفیته کل حسنه له، إمّا بالسعه فی رزقه، أو بالصحّه فی جسده» صحت را درباره جسم به کار برده است، بحث عافیت هم همین‌گونه است که گاهی هر دو بُعد “جسم و روح” و “دنیا و آخرت” را در بر گرفته است.

 

ساجدی تأکید کرد: اگر اهل تحقیق و بررسی روایات باشیم، متوجه می‌شویم که روایات ما مملو از نکات شایسته‌ای برای استفاده خواهد بود، در مجموع می‌توان دریافت که مفهوم سلامت بر خلاف صحت و عافیت بیشتر در امور غیرمادی و معنوی استفاده می‌شود و واژه سلامت معنوی هرچند جدید التأسیس می‌باشد، اما در اندیشه اسلامی و آیات و روایات اسلامی به این امر توجه فراوانی شده است.

 

مؤلفه‌های سلامت معنوی

 

وی با اشاره به مؤلفه‌های سلامت معنوی بیان کرد: برای تعریف سلامت معنوی نسبت به سه مؤلفه باید توجه ویژه‌ای وجود داشته باشد، معنا یا معنویت، سلامت و مبانی دینی عقلی و سلامت معنوی.

 

ساجدی در ادامه ابراز کرد: اگر سلامت معنوی مهم است، ابتدا بایستی معنی آن و روش دستیابی به آن را دریافت کرد، سپس باید نسبت به بررسی مبانی عقلی و دینی سلامت معنوی و ارکان آن از نگاه اسلامی توجه کرد.

 

وی با بیان این‌که قبل از این‌که بحث سلامت معنوی در حوزه کودک و نوجوان را بفهمیم، باید فهم روشن و متقنی را از سلامت معنوی داشته باشیم، گفت: در حالت خلاصه و کلی، سلامت به معنای فقدان عیب و نقص و برخورداری از کارکردهای مورد انتظار است.

 

مدیر قطب علمی فلسفه دین پژوهشگاه ادامه داد: اگر چیزی چنین کارکردی داشت، آن را سالم می‌خوانند، همچنان که روشن شدن موبایل نشانه سالم بودن آن است، و برطرف شدن گرسنگی و تشنگی بعد از خوردن غذای متعارف و نوشیدن آب، نشانه سلامت جسمی است.

 

ریشه معنویت در غرب و اسلام

 

وی با اشاره به ریشه معنویت در زبان فارسی بیان کرد: معنویت( Spirituality) در فارسی از ریشه «معنا» است یعنی آنچه در مقابل پوسته و ظاهر باشد و به باطن و روح مربوط شود، امر معنوی به اموری اشاره دارد که در قالب ماده و مادی نیستند، یعنی آنچه به امور معنوی، پنهان و غیرآشکار برگردد.

 

حجت‌الاسلام ساجدی ادامه داد: لفظ ظاهر و معنا غیرظاهر است، معنا معمولا ناظر به باطن و امری غیرآشکار است، بنابراین در زبان انگلیسی و فارسی به باطن امور اشاره می‌کند.

 

وی افزود: معنای زندگی گاهی در مقابل هدف به‌کار می‌رود، یعنی سؤال از هدف و بحث معناداری زندگی، به تعبیر دیگر شاخص زندگی معنادار چیست.

 

ساجدی با بیان این‌که معنا به امر پنهانی که در ورای هدف وجود دارد، اشاره می‌کند، گفت: در باب جهان هم این امور گفته شده که از دو لایه تشکیل شده است، ظاهر و باطن یا ملک و ملکوت که از انسان آغاز شده و به جهان ختم می‌شود.

 

چگونگی شکل‌گیری شخصیت انسان

 

وی مطرح کرد: اگر بخواهیم مفهومی از سلامت معنوی ارائه دهیم، همانطور که گفته شد، سلامت به معنای کارکرد مورد انتظار از شی می‌باشد، حال اگر گفته شود منظور از سلامت معنوی چیست، همان وضعیتی می‌باشد که در آن بینش، گرایش و کنش فرد در راستای قرب و رضایت الهی قرار گیرد و علاوه بر سعادت اخروی، امید، نشاط، آرامش و رضایت از زندگی را برای انسان دربر داشته باشد.

 

حجت الاسلام ساجدی با بیان این‌که انسان بزرگسال در صورتی از نظر معنوی سالم است که تعامل ابعاد شناختی و گرایشی و افزوده شدن اراده، سبب صادر شدن رفتاری از انسان شود، گفت: همچون گلوله برفی که از ابتدای کوه شروع به چرخش و بزرگ شدن می‌کند، این چرخه شروع به حرکت کرده و شخصیت انسان سالم شکل می‌گیرد.

 

وی با اشاره به چگونگی شکل گیری شخصیت انسان بیان کرد: اگر از روانشناسی چگونگی شکل‌گیری شخصیت انسان پرسیده شود، گفته می‌شود که ویژگی‌های روانی اشخاص، زاییده نوع تعامل میان ابعاد بینشی، گرایشی و ارادی و اثرگذاری در رفتار فردی و اجتماعی است، البته عواملی سبب توقف و تغییر جهت این امور می‌شود.

 

ارتباط بعد معنوی و مادی سلامت

 

مدیر قطب علمی فلسفه دین ادامه داد: البته اینطور نیست که بُعد معنوی سلامت، ربطی به ابعاد مادی نداشته باشد، در این جهان این دو بُعد(مادی و معنوی) تا زمان مرگ انسان با یکدیگر ارتباط دارند و بعد از مرگ انسان ارتباط روح با جسم قطع می‌شود و در قیامت مجددا روح و جسم با یکدیگر مرتبط می‌شوند.

 

وی افزود: آنچه اصل و منبع فعالیت‌ها و حرکات است، همان بخش دومی است که خداوند تحت عنوان روح به ما عطا کرده است که این پیوند روح و جسم با یکدیگر روی کارها و شخصیت انسان اثرگذار است.

 

ساجدی تأکید کرد: ابتدا باید توجه کرد که انسانی مرکب از روح و جسم با انتظار برتری از او چیست و چگونه می‌توان کاری کرد که این موجود عملکرد صحیح داشته باشد، چراکه جسم هر شخصی ظرفیت مشخصی دارد و می‌تواند وزنه 200 کیلویی را تحمل کند یا این‌که با وزنه‌ای سبک کمردرد بگیرد.

 

وی بیان کرد: سلامت معنوی وضعیتی است که از این موجود بالاترین کارکرد ممکن صادر شود که آن کارکرد ممکن با کارکردهای پایین هم در تضاد نیست.

 

قرب الهی، کارکرد مورد انتظار از انسان

 

ساجدی مطرح کرد: اسلام می‌گوید، کارکردی که از انسان مورد انتظار است که باید برای او حاصل شود، همان قرب الهی می‌باشد، به این معنی که انسان با ظرفیت‌‌های متعدد می‌تواند خدایی شده و آثار الهی از او صادر شود و به مراتب وجودی بالایی برسد.

 

وی با بیان این‌که اگر این انسان ابعاد وجودی خود را به گونه‌ای مدیریت کند که قرب الهی برای حاصل شود، در حقیقت سلامت معنوی برای او حاصل شده است، گفت: در غیر این‌صورت سلامت معنوی از نظر اسلامی برای او حاصل نشده است، این سلامت معنوی، سعادت اخروی را در جهان دیگر به همراه خواهد داشت و در این دنیا نیز امید، نشاط، آرامش و رضایت از زندگی را مشاهده خواهد کرد.

 

ساجدی ادامه داد: این سلامت با زندگی اجتماعی، تدریس، ازدواج و همسرداری هیچ تقابلی ندارد، اصلا قرار است که در این دنیا با همین جسم و نیازهای مادی و غیرمادی روح خود را پرورش دهیم و به سطح و هدف غایی که سلامت معنوی است، دست پیدا کند.

 

وی با تأکید بر این‌که قوه الهی برکات فراوانی دارد، گفت: ذره‌ای و شعاع کوچکی از این قوه در دنیای مادی منتشر می‌شود و مانند وزنه‌ای است که ذره‌‌ای از آن را از روی آب می‌بینیم و بعد از مرگ است که حجم عظیمی از آن را مشاهده و درک خواهیم کرد، این همان تعریف اجمالی از سلامت معنوی مورد نظر است.

 

راهکارهایی برای حرکت در مسیر سلامت معنوی

 

ساجدی ابراز کرد: اگر بینش، گرایش و کنش فرد در راستای اراده و رضایت الهی قرار گیرد، دو شاخصه برای انسان بزرگسال دارد، نخست در بُعد بینشی، خداوند برای انسانی که دارای سلامت معنوی خوبی است، اهم امور می‌باشد، در مناجات شعبانیه هم داریم که «وَ لا تَجْعَلِ الدُّنْیَا أَکْبَرَ هَمِّنَا، یعنی خدایا دنیا را اکبر هم ما قرار مده».

 

وی با بیان این‌که محوریت امور انسان مؤمن در بُعد دینی، خداوند است، گفت: اساسا معنی «الله اکبر» همین است، شاخصه چنین فردی این است که احب امور او در بُعد گرایشی یعنی محبوب‌ترین برای او خداوند است.

 

حجت‌الاسلام ساجدی بیان کرد: اگر توانستیم راهکارهایی را طی کنیم که به قدر وسع خود در مسیر اهم و احب سازی خداوند حرکت کنیم، در حقیقت در مسیر سلامت معنوی حرکت کرده‌ایم.

 

وی با اشاره به موانع موجود در جامعه نسبت به تحقق سلامت معنوی، بیان کرد: چالش‌هایی که امروزه برای رسیدن به سلامت معنوی داریم، به دلایل و عوامل مختلفی در جامعه و خانواده‌ها این سیر به صورت عکس انجام می‌شود، به صورتی که خداوند نه تنها مهم نیست که غیر اهم بوده و از محبوب بودن به منفور تبدیل می‌شود.

 

ضرورت تغییر در سیر علمی جامعه

وی با تأکید بر ضرورت تغییر در سیر علمی جامعه گفت: چالش‌هایی که ما با آن روبرو هستیم این است که اگر بخواهیم خداوند مهم شود، باید در سیر علمی روند آن تغییر ایجاد شود که چه ریشه‌هایی برای خانواده سبب غیر مهم شدن خداوند و اصول ما می‌شود و برای تبدیل غیرمهم به مهم و مهم به اهم، بایستی راهکار آن را به دست آورده و چالش‌های درونی و بیرونی آن شناسایی شود.

 

وی ادامه داد: ما باید به فکر راهکارهای علمی باشیم که این چرخه را تغییر دهد، یعنی خانواده باید در مسیری حرکت کند که بتواند خداوند را از غیرمهم بودن به مهم و از منفور بودن به محبوب تبدیل کند، این اصل کار است که در صورت حصول آن، رفتار متعادل خود به خود از او صادر خواهد شد.

 

حجت‌الاسلام ساجدی در پایان خاطرنشان کرد: لازم نیست که از روز نخست، خداوند اهم و احب باشد؛ زیرا صرف حرکت در این مسیر، در حقیقت حرکت به سمت سلامت معنوی بوده است، بنابراین نباید در این مسیر دچار یأس شویم، بلکه با برداشتن گام‌های علمی و بررسی چالش‌های آن، راهکار متناسب ارائه داده و در خانواده، جامعه، زندگی اجتماعی و در برخورد با مترقیان پیاده کنیم.

 

نشست علمی سلامت معنوی کودک و نوجوان، چالش‌ها و راهکارها، چهارشنبه، 7 آذر ماه جاری به همت قطب علمی فلسفه دین پژوهشگاه و پژوهشکده باقرالعلوم(ع) و اداره آموزش و پرورش استان قم با حضور حجت‌الاسلام دکتر ابوالفضل ساجدی مدیر قطب علمی فلسفه دین در سالن همایش‌های پژوهشکده باقرالعلوم(ع) برگزار شد.