خبرگزاری شبستان – سرویس قرآن و معارف: به‌خلاف روش معمول اين زمان كه خنده و مزاح را بهانه‌اي براي تحقير كردن ديگران و مسخره نمودن و گناه كردن قرار مي‌دهند رسول خدا در شوخي هم حرف حق را مي‌زده است به‌عنوان مثال روزي كه يكي از خويشان پيامبر كه پيرزني بود خدمت پيامبر آمد گفت يا رسول الله من بهشت مي‌روم حضرت فرمودند: پيرزن‌ها به بهشت نمي‌روند و آن زن خيلي ناراحت شد و شروع به گريه كرد ولي حضرت شروع به خنده كردند و چون حضرت مي‌ديد او باور كرده است فرمودند: «پيرزن‌ها جوان مي‌شوند و به بهشت مي‌روند».
«و عن عايشه كان رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ يضحك من غير قهقهة» عايشه مي‌گويد رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌خنديد ولي قهقهه نمي‌زد. و در خوبي خلق و نيكويي روش حضرت همان بس كه قرآن كريم ايشان را به «خلقٍ عظيمٍ» يعني داراي اخلاق عالي و بزرگوارانه، ستوده است.
آنچه در ادامه می آید بخش پایانی گفتگوی گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان با حجت الاسلام و المسلمین امیر علی حسنلو مدیر گروه تاریخ وسیره مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه های علمیه ومدرس حوزه علمیه قم درباره نسبت دین با شادی و چگونگی دستیابی به دینداری نشاط آفرین است.
شاید این یکی از سوال های مهم در ارزیابی شادی مومنانه باشد که به هر حال کلید ما در ارزیابی شادی توحیدی چیست؟ چه متر و میزانی در این باره داریم؟
ببینید آنچه واضح است این که معيار و ملاك شادي ها را باید شناخت و تبیین کرد که در برخی از گزاره های دینی آمده است :
اول: شادي در سايه اطاعت از خداوند: حضرت علي ـ عليه السّلام ـ مي فرمايد: «سرور المومن بطاعة ربّه و حزنه علي ذنبه؛» شادي مؤمن به طاعت پروردگار مي باشد و حزنش بر گناه و عصيان است.
دوم: شادي در پرتو پرهيز از گناه: از پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ سؤال شد: بهترين بندگان خدا چه كساني هستند؟ فرمود: آنهايي هستند كه وقتي از نيكي مي كنند خوشحال مي شوند و زماني كه بدي كردند ناراحت هستند و طلب استغفار مي كنند»
سوم: احياي ارزش ها: امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي فرمايد: « شادي به سه خصلت است: وفاداري، رعايت حقوق ديگران، ايستادگي در گرفتاري ها و مشكلات».
چهارم: احياي حق يا از بين بردن باطل: حضرت علي ـ عليه السّلام ـ در نامه اي به عبدالله بن عباس مي فرمايد: شادي تو به خاطر احياي حق يا نابودي باطل باشد.
همچنين در روايات شرايط و آداب شادي را بيان كردند براي مثال شادي همراه گناه و معصيت نباشد، همراه با اذيت و آزار نباشد، لهو نباشد و ... .شاد کردن مومن خود از مصادیق نشاط وشادی است؛ لذا نباید تصور شود شادی منحصر در خنده وخوشگذارانی است؛ بلکه خشنود نمودن دیگران نشاط وشادی فرح بسیار عمیق در دل انسان می آفریند؛ انسان می تواند دل مومن را با خندان شاد کند؛ با اطعام وهدیه شاد کند ؛ متقابلا نشاط به روح خود بر می گردد وخودش هم از مسرت وشادی دیگران شاد می شود ؛ دورهم جمع شدن وصله رحم نشاط روحی می آورد؛ لذا دین توصیه اکید می کند به این عمل ورفتار نیک با خویشان وهمسایگان همه مصداق شادی اند ؛ گستره شادی ها در دین فراوان است.
در اسلام به همة نيازهاي انسان توجّه شده است از جمله نيازهاي طبيعي انسان احتياج به تفريح و شادي و استراحت است كه رواياتي نيز در اين زمينه داريم از جمله اين‌كه حضرت فرمودند «مؤمن بايد ساعات خود را به سه بخش تقسيم كند... و يك بخش آن را در لذّت حلال و تفريح قرار دهد».رواياتي هست كه از كسالت بپرهيزيد و نگذاريد به شما نزديك شود و فرموده‌اند «ايّاك و الكسل والضّجرفانّهما يمنعاك عن حّظك من الدنيا و الاخرة». يعني از كسالت دوري كنيد زيرا آن از بهره دنيا و آخرت شما را باز مي‌دارد.
احاديثي نيز دربارة آموزش شنا، اسب‌سواري، تير‌اندازي وارد شده است اين‌ها علاوه براين‌كه در طول زندگي ممكن است انسان روزي محتاج به اين فنون شود ولي در اصل تفريح‌هاي سالم و ورزش‌هاي مختلف است كه شادي روح و روان انسان را در پي‌دارد و امروزه نيز جزء ورزش‌هاي مورد توجّه ملّت است. در بخش ديگر از روايات اسلامي به مزاح و خنده و خنداندن برادران ديني ذكر شده است. در سيرة رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ آمده است كه ايشان دايماً در حال تبسّم بودند ولي قهقهه و خنده‌هاي گناه‌كارانه نداشتند «هر كه برادر مؤمن خويش را خوشحال و شاد كند خدا دل او را در قيامت فرح و شادي كرامت فرمايد.»
به‌خلاف روش معمول اين زمان كه خنده و مزاح را بهانه‌اي براي تحقير كردن ديگران و مسخره نمودن و گناه كردن قرار مي‌دهند رسول خدا در شوخي هم حرف حق را مي‌زده است به‌عنوان مثال روزي كه يكي از خويشان پيامبر كه پيرزني بود خدمت پيامبر آمد گفت يا رسول الله من بهشت مي‌روم حضرت فرمودند: پيرزن‌ها به بهشت نمي‌روند و آن زن خيلي ناراحت شد و شروع به گريه كرد ولي حضرت شروع به خنده كردند و چون حضرت مي‌ديد او باور كرده است فرمودند: «پيرزن‌ها جوان مي‌شوند و به بهشت مي‌روند».
«و عن عايشه كان رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ يضحك من غير قهقهة» عايشه مي‌گويد رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌خنديد ولي قهقهه نمي‌زد. و در خوبي خلق و نيكويي روش حضرت همان بس كه قرآن كريم ايشان را به «خلقٍ عظيمٍ» يعني داراي اخلاق عالي و بزرگوارانه، ستوده است.
اسلام مي‌گويد همين خنده و مزاح‌ها را نيز براي عبادت و تقرب به‌خداوند انجام داد وتبدیل به فرصت نمود. از طرف ديگر دربارة رابطه با خداوند و ساختن خانة آخرت و توشة قبر و قيامت توصيه فرموده است كه بايد زاري و تضرع و گريه داشته باشد اگر مي‌خواهي داراي مقامات الهي و كرامت انساني شوي بايد به قول حافظ در اشك غسل كني و تفريح و تزكيه را پيشه سازي و شب‌زنده داري كني چنان كه علي ـ عليه السّلام ـ نيمه‌هاي شب بيدار مي‌شد و به آسمان نگاه كرد و با سوز دل مي‌فرمود: «آه آه من قلة الزاد و بعد المسير، آه از كمي توشه و طولاني بودن مسير آخرت» و يا چنان گريه مي‌كرد كه مانند چوب خشكي مي‌افتاد و ساعت‌ها بي‌هوش مي‌شد در حديث قدسي خطاب به حضرت عيسي ـ عليه السّلام ـ آمده است حبّ لي من عينك الدموع و فاخشع لي قلبك؛ اي عيسي، در تاريكي‌هاي شب گريه كن از ترس من و قلبت را برايم خاشع گردان و ...» درک این مسائل خود مسرت روحی دارد .گریه هایی که در اسلام وجود دارد همه مسرت بخش هستند؛ اصل این معرفت وعلم به نشاط است که نیاز فعلی جامعه ماست. حتی عزاداری برای امام حسین بسیاری از مشکلات را ازبین می برد ودر ذات خود نشاط بخش است؛ چون امام حسین برای حیات انسان ونجات او جان خود را هدیه کرد نه برای اینکه مردم عزاداری کنند بلکه مردم بیشتر بفهمند ومسیر تعالی را با فهم ومعرفت طی کنند.
نظر شما