قطع شریان رسانه ای «بن سلمان»

خبرگزاری شبستان، گروه بین الملل: «ترکی الدخیل» رسانه ای معروف سمت خود به عنوان مدیر کل شبکه سعودی «العربیه» و «الحدث» را رها کرد و مدیریت آن را به تیم پیشین از جمله «عبدالرحمن الراشد» و «نبیل الخطیب» واگذار کرد. این اقدام نشانه روشنی بر فرسایش نفوذ «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان و ریزش بازوان حمایتی اش از سمت هایشان است که در نتیجه رسوایی در ترور«جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد عربستان در کنسولگری این کشور در استانبول رخ داده است.

درحالی الدخیل روز سه شنبه(11 دی 1397) مدیریت شبکه العربیه را کناره گیری کرد تا به عنوان سفیر عربستان در ابوظبی مشغول به کار شود که روزی تیم پیشین العربیه را برکنار کرد تا به تنهایی مدیریت این شبکه را براساس دستورها و رویکرد «محمد بن سلمان» شاهزاده سعودی که پس از بازداشت شیخ «ولید ابراهیم» رئیس شورای مدیریت العربیه در اواخر سال 2017 بر آن مسلط شد، برعهده بگیرد.

الدخیل یکی از دوستان نزدیک بن سلمان به شمار می آید و نقش مهمی در نزدیک سازی بین بن سلمان و «محمد بن زاید» ولیعهد امارات و برپایی روابط مستحکم با بن زاید قبل از رسیدن «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان و فرزندش به حکومت از سالها پیش داشت.

 خشم پادشاه بر رسانه ها

ابر سیاه انبوهی در نتیجه جنایت قتل جمال خاشقجی بر عربستان سایه افکند و رسانه های دولتی و خصوصی عربستان در مقابله با پیامدهای آن و کاهش فشار بین المللی بر این کشور و رهبرانش ناکام مانند و همین امر باعث شد تا ریاض به مسئولان رسانه ای تسویه حساب کند.

نخستین ترکش این تسویه حساب به «عواد العواد» وزیر رسانه عربستان اصابت کرد که با تصمیم پادشاه عربستان عزل شد و «ترکی شبانه» مدیر فنی شبکه های «روتانا» جایگزین وی شد. این خشم دامن «ترکی الدخیل» یکی از بازوهای رسانه ای محمد بن سلمان و مدیرکل شبکه های العربیه و الحدث را نیز گرفت.

منابع آگاه پیش از این به خلیج آنلاین گفته بودند که الدخیل به علت خشم دیوان پادشاهی کناره گیری خواهد داد، زیرا پوشش رسانه ای وی نسبت به حادثه ترور خاشقجی را پوشش«ضعیف و بد» عنوان کردند.

رسانه های عربستان در بخش دولتی و خصوصی نسبت به ارایه حقایقی که مقامات ترکیه هر روز فاش می کردند، ناتوان ظاهر شدند، تاجایی که رسانه های ترکیه ریاض را مسئول قتل و قطعه قطعه کردن جسد خاشقجی دانستند.

رسانه های سعودی روش تردید و شک را در قبال حقایقی واقعی که رسانه های عربی و بین المللی درباره مسئله خاشقجی منتشر می کردند، در پیش گرفتند و همین امر باعث شد تا اعتبار خود را دربرابر مردم داخل و خارج از عربستان از دست دهند تاجایی که در شبکه های ارتباط اجتماعی مایه تمسخر قرار گرفتند.

ناکامی های الدخیل

شبکه «العربیه» با مدیریت الدخیل در آن زمان میزبان شخصیت های سیاسی عربستان بود تا نشان دهد که عربستان مورد توطئه بین المللی قرار گرفته است و همچنین بدون استناد به دلایل موثق به روایت سازی هایی اقدام کرد که کشورهای دیگر از جمله را متهم به این توطئه می کرد.

رسانه عربستان در این زمان در آشفتگی بی سابقه ای در تاریخ خود به سر بردند، به طوری که از آغاز جنایت ترور به اجرای مصاحبه با افراد خانواده خاشقجی و گرفتن تایید کامل آنها برای محمد بن سلمان و تکذیب اتهامات وارده بر بن سلمان به عنوان مسئول جنایت  اقدام کردند.

همچنین این رسانه ها سخنان«خدیجه چنگیز» نامزد خاشقجی را تکذیب کردند و سخنان وی را ادعاهای بی اساس دانستند و وی را به جاسوسی برای یکی از کشورها متهم کردند.

اگرچه تفسیرهای رسانه ای الدخیل و العواد طول نکشید و همه روایت های ساختگی آنها فرو ریخت، چرا که عربستان مجبور شد تا به دست داشتن تیم ترور از اعضای دیوان پادشاهی در قتل خاشقجی اعتراف کند.

اعتراف رسمی عربستان، رسانه هایش را در موقعیت انکار و خجالت قرار داد، اما رسانه های عربستان به خصوص العربیه تلاش کرد تا افکار عمومی داخلی و جهانی را با انتشار روایت های غیردقیق درباره ترور خاشقجی منحرف کنند. حتی این رسانه ها از جمله العربیه «توران قشلاقچی» رئیس جمعیت خانه رسانه های عرب در ترکیه و مدافع حقوق روزنامه نگاران را که نقش زیادی در بررسی حادثه خاشقجی داشت، با اتهامات بی اساس هدف قرار دادند.

برهمین اساس، الدخیل در راس هرم رسانه ای عربستان در تعامل و برخورد حرفه ای با مسئله ترور خاشقجی شکست خورد، همین امر باعث شد تا الخطیب که پس از روی کار آمدن الدخیل در شبکه العربیه، امارات را به طور کامل ترک و به کانادا مهاجرت کند، دوباره به این رسانه برگردد؛ همچنین الراشد نیز پس از مدیریت الدخیل به لندن رفت و با همسرش«ریما مکتبی» در آنجا سکونت می کرد؛ دوباره به تیم پیشین العربیه ملحق شد تا این شبکه را هدایت کنند.

یک منبع رسانه ای داخل العربیه در گفتگو ویژه با «عربی 21» با اشاره به بازگشت الخطیب و الراشد به این شبکه گفته است که همه مدیریت پیشین پس از شکست مردان «محمد بن سلمان» در مدیریت العربیه دوباره بازگشتند.

این منبع تاکید کرده است که الدخیل به دلیل شکست در برخورد با بحران خاشقجی مورد انتقادهای گسترده قرار گرفته است و بن سلمان مجبور شد تا ترکی الدخیل را کنار بگذارد و از مدیریت پیشین که در برخورد با حوادث باهوش تر عمل می کردند، کمک بگیرد.

وی عنوان کرده است که نخستین پوشش العربیه درباره ترور خاشقجی در ساعت 4 روز نهم اکتبر 2018 یعنی یک هفته کامل پس از آغاز بحران انجام گرفت و در این پوشش، قطر را متهم کردند در پشت ماجرای ناپدیدشدن خاشقجی قرار دارند؛  این درحالی است که الدخلیل ناظر این پوشش رسانه ای بود و دستور مستقیم از وی صادر شد.

قطع شریان رسانه ای بن سلمان

منابع آگاه در عربستان به «خلیج آنلاین» تاکید کرده اند که ضعف در پوشش رسانه ای که پس از حادثه ترور خاشقجی بر این رسانه ها حاکم شده است، باعث خشم دیوان پادشاهی شد. به همین دلیل دیوان پادشاهی تصمیم خود را برای اجرای تغییرات کامل در رسانه های این کشور اتخاذ کرده است.

این منابع فاش کردند که ترکی الدخیل در راس این فهرست بوده است، اما وی قبل از هر اقدامی استعفای خود را ارایه داد، زیرا دیوان پادشاهی تهدید کرده بود که او و تعدادی مسئولان ارشد العربیه را به علت ضعف بسیار در پوشش رسانه ای عزل خواهد کرد.

در همین حال، برخی از تحلیلگران معتقدند که احتمال دارد که این اقدام سلمان بن عبدالعزیز، برای کاهش نفوذ محمد بن سلمان انجام گیرد، به همین دلیل برای عزل مهمترین مهره وی وارد عمل شد و این امر برای راضی کردن آمریکایی ها و پیشدستی دربرابر هرگونه تحرک کنگره ضد فرزندش پس از پایان تعطیلات سال نو انجام گرفته است.

برهمین اساس، این مسئله نشان می دهد که عربستان شاهد تغییرات اصلاحی است، همانگونه روزنامه «تایمز» از تلاش پادشاه عربستان برای کاهش نفوذ فرزندش خبر داده است.

یکی از بازوهای بن سلمان

الدخیل یکی از بازوهای رسانه ای مهم به شمار می آمد و شاید مهمترین آن برای بن سلمان. به طوری که در ژانویه 2015 میلادی وی را به عنوان مدیرکل شبکه العربیه منصوب کرد، اما پس از یک مدت کوتاه از ریاستش، بحث و جدل گسترده ای برانگیخته شد، به طوری که براساس اسناد منتشر شده از سوری رسانه ها اعلام شد که ثروت وی به سرعت موشک افزایش یافته است.

پایگاه «میدل ایست» در گزارشی که «سایمون هندرسون» در یکم دسامبر 2016 میلادی منتشر کرد، از تعدادی اسناد درباره ثروت الدخیل پرده برداشت که نخستین سرمایه گذار در «سرمایه گذاری کاپیتال» در تاریخ 15 فوریه 2015 بوده است.

براساس گزارش این پایگاه، ارزش سرمایه الدخیل نزدیک به 8.4 میلیون ریال سعودی می رسد.

اما سند دوم منتشر شده درباره سرمایه گذاری کاپیتال در 13 آگوست 2015  نشان می دهد که ارزش سرمایه گذار الدخیل به 94 میلیون ریال سعودی افزایش یافته است، یعنی تنها در شش ماه 11 برابر شده است.

ترکی الدخیل در ژانویه 2015  از سوی شیخ «ولید ابراهیم» رئیس شورای اداری مجموعه «ام.بی .سی» به عنوان مدیر شبکه خبری العربیه منصوب شد. الدخیل در آن زمان به عنوان رئیس تحقیقات و پژوهش های مرکز اماراتی «المسبار» بود که یکی از بازوهای رسانه ای امارات متحده عربی به شمار می آمد.

از این رو، می توان گفت که ترور خاشقجی عامل مهمی در عزل و نصب ها و استعفاهای امروز در میان مقامات عربستان است، چرا که نتوانستند با هیچ ترفند و حیله ای این لکه ننگ را که بر قامت مقامات سعودی به ویژه بن سلمان نشسته است، پاک کنند؛ پس باید با عزل مسئولان پایین دست از سمت هایشان و یا جابجایی آنها فرصت دیگری را برای تطهیر آل سعود بخرند.