خبرگزاری شبستان، پریسا رهنما: سیاست خارجی ایران در چهل سال گذشته دچار فراز و نشیب های فراوانی شده است. دیپلمات های ایرانی به منظور دستیابی به توافق های متعددی با جهانیان مذاکراتی و اقدامات انقلابی انجام داده اند. تسخیر لانه جاسوسی و توافق الجزایر و جریان مک فارلین از جمله این اقدامات است. به منظور مروری بر این اتفاقات در چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی ایران به سراغ «منوچهر محمدی» اولین مجری توافق الجزایر رفته ایم. مشروح گفت و گوی این دیپلمات سابق کشورمان با خبرنگار سیاست خارجی خبرگزاری شبستان را در دو قسمت می توانید بخوانید که بخش دوم و نهایی آن در زیر آمده است:
سوال: ارزیابی شما از کلیات سیاست خارجی ایران در چهل سال گذشته چیست؟
در ارزیابی سیاست خارجی باید بین سیاست های نظام و سیاست های دولت ها تفکیک قائل شد. سیاست خارجی نظام در طول چهل سال گذشته کاملا اصولی و ثابت بوده و در دوران امام خمینی (ره) و رهبری آیت الله خامنه ای همان سیاست ها مد نظر بوده اند. متاسفانه دولت ها همگی از سیاست خارجی نظام عدول کرده اند. اما چون دوره زمانی خاصی داشتند نتوانستند اثر عمیقی بر روند حرکت سیاست خارجی کشور داشته باشند.
سیاست خارجی ما دارای دو وزیر است. یکی حاج قاسم سلیمانی و دیگری آقای ظریف. پروسه حرکت سیاست خارجی ما در تقابل و تعامل با آمریکا موفق بوده ایم. دشمنی آمریکا از روز اول با ما مشخص و ثابت بوده است. در همه توطئه هایی که علیه ایران داشته شکست خورده است. امروز که انقلاب چهل ساله شده می توانیم با قدرت بگوییم در مقابل همه توطئه های آمریکا پیروز شده ایم و آمریکا شکست خورده است. در ارزیابی نهایی می توانیم بگوییم که آمریکا نسبت به چهل سال گذشته ضعیف تر شده و جمهوری اسلامی قوی تر شده است. کارنامه سیاست خارجی نظام کارنامه موفقی بوده و امروز ما دنیا و ساختار نظام حاکم بر دنیا را به چالش کشانده ایم.
انقلاب اسلامی بر بسیاری از تحولات و جنبش ها تاثیرگذار بوده است. ما در ملت های جهان سوم و حتی در غربی ها نفوذ داشته ایم. جنبش وال استریت گفتند که از انقلاب اسلامی تاثیر پذیرفتیم و جلیقه زردها در فرانسه هم می گویند از انقلاب ایران الگو گرفته اند. در مجموع می توانیم بگوییم که ما صدها فرسنگ در خاک آمریکا نفوذ کرده ایم و آمریکا نتوانسته علیرغم همه امکانات مادی به موفقیت دست یابد.
مروری که بر چهل سال گذشته انجام می دهیم می بینیم که موفق بوده ایم همواره و موفق هم هستیم. سه عنصر ولایت فقیه، حضور مردم در صحنه و تکیه بر مکتب اسلام ما را تا بحال سالم و پویا نگه داشته است.
سوال: در خصوص ارتباط با کشورهای منطقه به خصوص کشورهای حوزه خلیج فارس، سیاست خارجی ایران در چهل سال گذشته موفق عمل کرده است؟
عربستان سعودی یا امارات ابزاری در دست آمریکا هستند و حیات و ممات خود را در دست آمریکا می دانند. این دولت ها مانند شاه پیشتیبانی مردم را ندارند و به آمریکا وابسته هستند. این ها بازیگر مستقلی نیستند و نباید آن ها را مستقل دانست. ما هم نمی توانستیم که این کشورها را به خودمان جذب کنیم. سیاست خارجی درست در قبال این کشورها تنش زدایی است تا این ها ابزاری برای ایجاد تقابل آمریکا باشد.
در طول این چهل سال همواره تلاش شده در برابر کشورهای حوزه خلیج فارس سیاست تنش زدایی حفظ شود. از آنجایی که سیاست خارجی جمهوری اسلامی جذب ملت ها به جای دولت ها بوده در زمینه مواجهه با کشورهای این چنینی تلاش زیادی برای جذب دولت ها نداشته است. در حال حاضر ملت های عربستان، یمن، عراق، لبنان و سوریه هواخواه ایران هستند. این ها قرار نیست دست از دشمنی شان بردارند پس ما با آن ها آشتی نمی کنیم اما تنش هم ایجاد نمی کنیم.
سوال: در ارتباط با کشورهای اروپایی در چهل سال گذشته چگونه عمل کرده ایم؟
اروپایی ها از ما بیش از آمریکایی ها ترس دارند. به دلیل آنکه از آمریکا به ما نزدیک تر هستند و مسلمانان هم در این قاره نفوذ ویژه ای دارند. اروپایی ها از این وحشت دارند که اگر این انقلاب بتواند بر مسلمانان آن ها به صورت کامل نفوذ کند، دولت هایشان دچار مشکل شود. همچنین نباید فراموش کنیم که اصالت فرهنگ غربی از اروپاست. این ها بی تعارف دشمنی و خصومتشان کمتر از آمریکا با ایران نیست.
اروپایی ها با آمریکا روابط اقتصادی قوی دارد و شرکت های آمریکایی نفوذ بسیاری در اروپا دارند. اروپایی ها نمی توانند از آمریکا جدا شوند و تلاش ما برای ایجاد این جدایی بیهوده است. ما نباید در این کویر سرمایه گذاری کنیم و باید پتانسیل کشورهای دیگر را برای روابط با ایران درک کنیم.
سوال: در خصوص رابطه با کشورهای آسیایی آیا توانسته ایم در سیاست خارجی آنگونه که انتظار می رود، موفق عمل کنیم؟
در رابطه با کشورهای آسیایی نتوانستیم آنگونه که انتظار میرفت در سیاست خارجی موفق عمل کنیم. امروز همه کشورهای آسیا به هم احتیاج دارند. روسیه چین ایران و هند به هم احتیاج دارند. جالب این است که ایران در داشتن یک مزیت نسبت به آن ها متفاوت است. ایران دارای ایدئولوژی در حکومتمان هستیم. این امر باعث شده که قدرت ما هم زیاد باشد. هند و چین از نظر ذخایر اقتصادی قابل تامل هستند و پتانسیل های خوبی برای تعامل ما به حساب می آیند. اما متاسفانه در این حوزه در سیاست خارجی ما کم کاری بسیاری شده است.
سوال: ایران در چند سال اخیر روابط خود با روسیه را بیش از پیش قوت بخشیده. برخی ها معتقدند که این نزدیکی روابط شعار «نه شرقی، نه غربی» انقلاب را خدشه دار می کند. نظر شما چیست؟
ما زمانی این مساله را مطرح کردیم که شوروی به عنوان دشمن ما از نظر فکری، نظامی و توسعه طلبی در مقابل ما بود. اما روسیه امروز متفاوت است. آقای پوتین به دیدار رهبر انقلاب می آید و ایشان را مقتدای روسیه می نامد. منافع ما در تقابل با روسیه نیست. در سوریه هم توانستیم با روسیه همکاری خوبی داشته باشیم.
سوال: اما یک مقام روسی اخیرا اعلام کرده که با ایران متحد نیست و در برابر حفظ امنیت اسرائیل در سوریه متعهد است. این نظر درست است؟
روسیه یک زمانی برای این که از شر یهودی های خودش خلاص شود در ایجاد اسرائیل نقش داشته است اما لابی صهیونیست در روسیه قوی نیست. اگر قرار باشد انتخاب کند ایران را انتخاب می کند. رابطه مسکو با سازمان های آزادی بخش فلسطین خوب است. اما هنوز مسکو تقابل با اسرائیل را زود می دانند. بلا تردید روسی ها قبول دارند که در منطقه ایران باید حرف اول را بزند.
روسیه برای محافظت از اسرائیل در سوریه حضور نیافت بلکه برای بازگرداندن قدرت خود به این کشور آمد. تنها جایی که این فرصت را برای روسیه فراهم می کرد سوریه بود. برای همین آمدند و پایگاه های لاذقیه و طرطوس را هم گرفتند.
سوال: ما اخیرا به مذاکره با طالبان حالت رسانه ای بخشیده ایم. طالبان یک گروه شبه نظامی است و اقدامات تروریستی بسیاری انجام داده. آیا فکر نمی کنید این ارتباط ما با طالبان اصول جمهوری اسلامی مخالفت داشته باشد؟
ما به طالبانی ها برای کشتن و اعدامشان پناه دادیم. حتی می گفتند که فرزند بن لادن هم در ایران بوده است. از طرفی امروز نصف افغانستان در تصرف افغانستان است. این مساله نشان می دهد که امکان حذف طالبان در افغانستان وجود ندارد. بنابراین ایجاد یک نوع آشتی میان دولت رسمی و طالبان در افغانستان ضروری نیست. آمریکا یک زمانی این مذاکرات را انجام داد اما نتوانست بی طرفی خود را به اثبات برساند.
مذاکرات ایران با طالبان با اطلاع دولت رسمی است و آمریکا از این منطقه خواهد رفت. ما بیش از 800 کیلومتر مرز مشترک با افغانستان داریم و آرام بودن این منطقه و این کشور به نفع ماست. ورود ما به این ماجرا هم خواست خود آن ها بود و هم منافع ملی ما هم ایجاب می کرد که وارد این مذاکرات شویم. ما در تاجیکستان و آذربایجان و ارمنستان میان قومیت ها آشتی داده ایم و در افغانستان هم می کوشیم این کار را انجام دهیم./
نظر شما