به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، پنبه گیاه بومی مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری سراسر جهان شامل قاره آمریکا، آفریقا، و هند است. بیشترین تنوع پنبه‌های وحشی نخست در مکزیک، و سپس در استرالیا و آفریقا یافت می‌شود. پنبه توسط ساکنان هر دو بر قدیم و بر جدید اهلی شد. بخش‌هایی از الیاف پنبه در کاوش‌های باستان‌شناسانه مربوط به ۵۰۰۰ پیش از میلاد در مکزیک و تمدن دره سند (پاکستان امروزی) پیدا شده‌اند.
این گیاه در تولید نخ و پارچه به کار برده می‌شود. برای این منظور، الیاف آن را به شکل گسترده و رشته‌رشته درآورده تا دراز و پیچیده در هم شوند. نخ پدید آمده سپس برای تولید پارچه به کار گرفته می‌شود. اگرچه این روش از دیرباز تاکنون مرسوم بوده است، این تنها اختراع دستگاه پنبه‌ریسی بود که هزینه تولید پارچه از این راه را پایین آورد و باعث بهره‌گیری گسترده از پنبه شد به گونه‌ای که امروزه پرکاربردترین الیاف به کار رفته در صنعت پوشاک است.
تخمین زده می‌شود که هم‌اکنون ۲۵ میلیون تن پنبه در هر سال تولید می‌شود. این میزان برابر با سطح زیر کشت ۲٫۵ درصد از زمین‌های کشاورزی روی زمین است. چین بزرگترین تولیدکننده پنبه در جهان است و بیشتر پنبه تولیدیش در داخل کشور به مصرف می‌رسد. ایالات متحده آمریکا برای سال‌های متمادی بزرگترین صادرکننده پنبه در جهان بوده است. کشورمان نیز در زمینه تولید پنبه پیشرفت هایی کرده است تا جایی که برنامه ریزی شده است تا افق 1404، 100 درصد نیاز پنبه کشور از تولیدات داخلی تامین شود.
تا پایان برنامه پنجساله ششم توسعه پنبه مورد نیاز کشور به میزان 292 هزارتن با عملکرد تولید 2 هزار و 894 کیلوگرم در هر هکتار، معادل 70 درصد در داخل تولید می شود. سطح زیر کشت پنبه در برنامه ششم توسعه به 100 هزار هکتار می رسد. در برنامه ششم توسعه از 100 هزار هکتار پیش بینی سطح زیر کشت پنبه، 40 هزار هکتار کشت نشایی و 60 هزار هکتار کشت مستقیم انجام می شود.
این در حالی است که وزارت جهاد کشاورزی بر اساس برنامه ششم توسعه مکلف به افزایش خوداتکایی و تولید محصولات راهبردی و اساسی است. طرح خوداتکایی ۸ محصول اساسی در راستای مطالبات رهبر معظم انقلاب از وزیر جهادکشاورزی و اجرای سیاست‌های اقتصادمقاومتی تدوین شده است. این ۸ محصول شامل برنج، جو، گندم، حبوبات، پنبه، چغندر قند، ذرت و دانه‌های روغنی هستند.
طرح خوداتکایی پنبه در ۱۷ استان کشور انجام می‌شود. در این طرح پیش‌بینی شده است که در افق ۱۴۰۴ سطح زیر کشت پنبه به ۱۱۰ هزار هکتار، تولید وش به ۴۰۵ هزارتن و میزان پنبه محلوج به ۱۷۵ هزار تن برسد. نیاز صنایع نساجی کشور به پنبه ۱۲۰ هزار تن است و با این طرح در سال ۱۴۰۴ به تولید حدود ۱۷۵هزار تن پنبه محلوج می‌رسیم.
حالا در راستای اقدامات انجام شده برای افزایش تولید پنبه در کشورمان رییس موسسه تحقیقات پنبه کشور اعلام رده است که با گسترش فعالیت های علمی و تحقیقاتی سال های گذشته، ایران نه تنها در تولید بذر پنبه خودکفا شده بلکه از توان صادرات آن نیز برخوردار است.
«قربانعلی روشنی» در این زمینه به ایرنا گفته است: «محققان و دانشمندان کشورمان 12 رقم پنبه قابل استفاده در مزارع را با مشارکت بخش خصوصی تجاری سازی کرده و برای کشت در اختیار پنبه کاران قرار می دهند. با تقویت بنیه علمی مراکز تحقیقاتی، هر هشت ماه یک رقم جدید پنبه تولید و عرضه می شود که با توجه به بومی سازی و سازگاری این گونه ها با آب و هوای هر استان، افزایش محصول و رونق مجدد این گیاه ارزشمند و موثر در تولید ثروت و اشتغال دور از انتظار نیست. پیش از این هر 4 سال یک رقم جدید پنبه در کشور تولید و معرفی می شد.»
استانهای خراسان رضوی، فارس و گلستان بیشترین میزان تولید پنبه کشور را بر عهده دارند و 11 استان دیگر نیز از قابلیت کشت این محصول برخوردارند. امسال 70 هزار هکتار زمین در کشور زیر کشت پنبه رفت.
یادآور می شود: دولت یازدهم طرحی به نام طرح نجات پنبه را تدوین کرده است تا علاوه بر در نظر گرفتن قیمتی تضمینی و منطقی برای پنبه، یارانه مشخصی نیز برای این محصول در نظر گرفته شود. طرح نجات پنبه که از تهیه آن هفت سال می گذرد، سال آینده در استان گلستان و با هدف افزایش سطح زیر کشت اجرا می شود. در این طرح و با استفاده بیشتر از حمایت دولت، رغبت کشاورزان برای کشت محصول پنبه افزایش می یابد.
اکنون در استان گلستان از 4 رقم پنبه با نام های گلستان، لطیف، سپید و ساجدی استفاده می شود که به دلیل بارندگی مطلوب و رطوبت مورد نیاز رشد این محصول، رتبه نخست تولید کشور را برای کشاورزان این دیار به ارمغان آورده است. استان گلستان در گذشته بواسطه زمین های مناسب زراعت پنبه به سرزمین طلای سفید معروف بود اما به تدریج میزان کشت و تولید آن کم شد که یکی از دلایل آن نداشتن توجیه اقتصادی برای کشاورزان و فقدان سیاست های حمایتی بوده است./
نظر شما