به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، طبق اصل 43 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تامین شرایط و امکانات کار برای همه و قرار دادن وسائل کار در اختیار همه افرادی که قادر به کار هستند اما وسایل کار را ندارند موید اهمیت و جایگاه ویژه اشتغال در قوانین کشور ما است.
ایران دارای پتانسیل فراوانی از نیروی جوان است که می تواند از آن در عرصه های مختلف اقتصادی بهره بگیرد. از سوی دیگر برای دوری از وابستگی اقتصاد به درآمدهای نفتی نیاز است بخش های دیگر درآمدزا در کشور مورد توجه قرار گیرد از این رو باید شرایط ایجاد اشتغال در عرصه های مختلف فراهم شود. بر اساس تحقیقات سازمان دیدهبان جهانی، کارآفرینی در سال 2002 میلادی با توسعه کسب و کارهای کوچک و متوسط منجر به کاهش نرخ بیکاری شده است از جمله مشاغل کوچک و متوسط مشاغل خانگی است که هزینه بالایی را به خانواده تحمیل نمی‌کند و در عین حال سبب افزایش درآمد و تولید ثروت می‌شود.
کسب و کارهای خانگی از جمله راهکارهای مناسب برای توسعه اشتغالهای خرد و متوسط به ویژه برای جمعیت وسیعی از زنان است. مطابق قانون ساماندهي و حمايت از مشاغل خانگي، مشاغل خانگي شامل آن دسته از فعاليت هايي است كه توسط عضو يا اعضاء خانواده در فضاي مسكوني در قالب يك طرح كسب و كار بدون مزاحمت و ايجاد اخلال در آرامش واحد هاي مسكوني همجوار شكل مي گيرد و منجر به توليد يا كالاي قابل عرضه به بازار خارج از محيط مسكوني مي شود.
بر اساس مصوبات ستاد ساماندهي و حمايت از مشاغل خانگي، رشته هاي مشاغل خانگي در حوزه هاي صنايع دستي، فرش كشاورزي، دامپروري، شيلات، خدمات، توليدي صنعت و فناوري اطلاعات (IT) است. فعاليت در حوزه مشاغل خانگي به سه صورت انجام فعاليت به صورت كارمزدي براي كار فرماي خارج از محيط مسكوني (متقاضي تحت پوشش)، انجام فعاليت مستقل اعم از تامين مواد اوليه تا عرضه محصول به خارج از محيط مسكوني (متقاضي مستقل) و انجام فعاليت به صورت تعاوني يا مشاركت با بنگاه هاي بالا دستي تامين كننده مواد اوليه و عرضه محصول آنان در بازار ترجيحا به صورت كسب و كار خوشه اي (پشتيبان) صورت می گیرد.
در راستای حمایت از این مشاغال مجلس شورای اسلامی در سال ٨٩ قانونی با عنوان قانون «ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی» مشتمل بر ١٢ ماده را تصویب کرده که برای اجرای آن دستورالعملی مشتمل بر ٣٠ ماده در همان سال به تصویب رسید. در این قانون به وظیفه سازمان صداوسیما در توسعه فرهنگ مشاغل خانگی و همچنین وظیفه شهرداری‌ها در برپایی بازارهای محلی موقت برای عرضه محصولات مشاغل خانگی اشاره شده است که در این دو موضوع شواهد حاکی از آن است که سازمان‌های مزبور قانون را به نحوی نسبتا مطلوب اجرا کرده‌اند. دولت نیز توجه ویژه به رونق این نوع از مشاغل را برای افزایش تولید داخلی در دستور کار خود قرار داده است و حالا در ادامه اقدامات انجام شده در این بخش بنا به گفته رئیس دبیرخانه ستاد حمایت از مشاغل خانگی تاکنون ۹۵۰۰ نفر از شاغلان این نوع مشاغل، به بازارهای فروش و بنگاههای بالادستی متصل شده‌اند.
«مهناز امامدادی» در این باره به مهر گفته است: «اجرای الگوی نوین مشاغل خانگی از سال گذشته در ۹ استان خراسان رضوی، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام، لرستان و چهارمحال و بختیاری آغاز شد. الگوی جدید مشاغل خانگی از سال گذشته در سه فاز در دستور کار قرار گرفت و اخیرا استان سیستان و بلوچستان نیز به این طرح پایلوت اضافه شد؛ این در حالی است که در فاز نخست اجرای این الگو، موضوع مطالعات، ارزیابی و شناسایی مزیت های مناطق تعریف شده بود که به تدوین دستورالعمل ها و شیوه نامه های اجرایی منتج شده است.»
وی ادامه داده است: «در فاز نخست اجرای الگوی نوین مشاغل خانگی، از سال گذشته شناسایی ۲۶۱ مورد از مزیت های نسبی در ۹ استان پایلوت، شناسایی و جلب مشارکت ۱۴۹ بنگاه - تعاونی و خوشه های کسب و کار، تشکیل کارگروه‌های علمی و اجرایی، مطالعات تطبیقی با ۹ کشور و طراحی و راه اندازی سامانه ثبت و رصد اطلاعات در دستور کار قرار گرفت که جهاد دانشگاهی به عنوان نهاد توسعه ای، اجرا و پیاده سازی این فرآیند را بر عهده داشته است.»
رئیس دبیرخانه ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی، با بیان اینکه بالغ بر ۴۵ هزار نفر از سراسر کشور در الگوی نوین مشاغل خانگی ثبت نام کردند که برخی از متقاضیان خارج از ۹ استان محل هدف اجرای طرح بودند و مورد تائید قرار نگرفتند، اضافه کرده است: «در مجموع در فاز دوم که عملیات ارزیابی اولیه متقاضیان انجام شد، بیش از ۳۴ هزار و ۵۰۰ متقاضی راه اندازی کسب و کارهای مشاغل خانگی مورد ارزیابی اولیه قرار گرفتند.»
امامدادی گفته است: «از ۳۴ هزار و ۵۰۰ متقاضی مورد تایید در ۹ استان مذکور، ۳۲ هزار و ۴۰۰ نفر استعدادسنجی شدند و برای انجام بهتر فرآیند مشاوره شغلی، از جهاد دانشگاهی درخواست کردیم به ازای هر ۵۰ نفر متقاضی، یک نفر مشاوره در نظر گرفته شود. در همین راستا ۶۱۶ نفر از اشخاص داوطلبِ دارای شرایط لازم برای راهنمای متقاضیان در این همکاری مشارکت خواهند داشت.»
وی با بیان اینکه حدود ۲۳ هزار متقاضی راه اندازی مشاغل خانگی مبتنی بر الگوی جدید، مورد مشاوره، هدایت و راهنمایی قرار گرفتند، ادامه داده است: «در فاز سوم الگوی جدید، موضوع اتصال مشاغل خانگی به بازار تعریف شده بود که با توجه به اهمیت جلب مشارکت بخش خصوصی و غیردولتی و مشارکت کارآفرینان، خیرین و افراد پشتیبان، موفق شدیم مشارکت حدود ۵ هزار و ۵۰۰ نفر از کارآفرینان، خیرین و پشتیبانان در اجرای طرح را جلب کنیم و از همراهی آنها بهره مند شویم.»
بنابراین گزارش، طرح ملی الگوی نوین توسعه مشاغل خانگی از جمله طرح‌های حمایتی حوزه اشتغال، ذیل برنامه اشتغال فراگیر است که با نقش آفرینی سازمان تجاری‌سازی فناوری و اشتغال دانش آموختگان (جهاددانشگاهی) به عنوان نهاد واسط، تسهیل‌گر و توسعه‌ای در هشت استان کشور (آذربایجان‌غربی، چهارمحال‌و بختیاری، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خراسان شمالی، کردستان، کرمانشاه، لرستان) در حال اجرا است.
پس از انجام مطالعات مقدماتی، بررسی تجارب دیگر کشورها در این حوزه، تجزیه و تحلیل برنامه‌های قبلی اشتغالزایی و شناسایی نقاط ضعف آنها از جمله در نظر نگرفتن مزیت‌های نسبی و رقابتی استان‌ها و مناطق جغرافیایی، نبود برنامه‌های توانمندسازی، آموزش و مشاوره، عدم پیش‌بینی سازوکار فروش محصولات و خدمات و اتصال به بازار جهت پایداری شغل، تصمیمی اتخاذ گردید تا طرح نوین با مرتفع‌سازی این مشکلات و تاکید بر اتصال به بازار عملیاتی شود.
همانطور که در چهارچوب مفهومی برنامه اشتغال فراگیر آمده است علاوه بر توجه به سیاست‌های اقتصاد کلان، به سیاست‌های مرتبط با بخش واقعی اقتصاد (رشته فعالیت‌های اقتصادی) و ابزارهای سیاستی در لایه‌های خرد و میانی که اهمیت ویژه‌ای در ایجاد اشتغال پایدار دارند، توجه جدی شده و برنامه‌ریزی صرفاً بر رشد کمی اقتصادی تمرکز نداشته و توسعه پایدار و مبانی آن همواره مد نظر برنامه‌ریزان بوده است.
با در نظر گرفتن این نکات، الگوی نوین مشاغل خانگی بر رشته‌ها و مشاغل نوین در حوزه‌ی فناوری‌های نرم و صنایع خلاق، آی‌تی و آی‌سی‌تی تاکید داشته و رشته فعالیت‌هایی مورد توجه قرار گرفته‌اند که در کنار ایجاد ارزش افزوده به ایجاد اشتغال پایدار، عدالت اجتماعی و توجه به اقشار آسیب‌پذیر، کاهش فقر و توسعه اجتماعی کمک خواهند کرد.
با توجه به تاکید توسعه صنعتی عمودی در اسناد بالادستی که مبتنی بر اتصال به زنجیره ارزش ملی، منطقه‌ای و جهانی محصول است و همچنین اهمیت و تاثیری که مفهوم زنجیره ارزش و توسعه و تکمیل آن در توسعه صنعتی کشور و به تبع آن اشتغال دارد، جهاددانشگاهی در طرح ملی الگوی نوین توسعه مشاغل خانگی توجه ویژه‌ای به این مفهوم داشته و در صدد تدوین، توسعه و تکمیل زنجیره ارزش برخی از محصولات استراتژیک کشور و حمایت از تمامی حلقه‌های این زنجیره به کمک بخش خصوصی و تعاونی می‌باشد.
علاوه برآن در این الگو علاوه بر پیش‌بینی مشوق مالی و ارائه تسهیلات (البته با سازوکاری بسیار متفاوت از قبل)، برنامه‌ریزی دقیقی برای شناسایی مزیت‌های منطقه‌ای، آموزش، مشاوره و توانمندسازی فنی و مدیریتی و در نهایت شناسایی شرایط بازار به صورت بسیار پویا انجام گرفته است و در طول اجرای طرح هم دنبال می‌شود. برنامه‌ریزان و اجراکنندگان الگوی نوین نیز در پیاده‌سازی آن از جزئی‌نگری پرهیز کرده و همواره تلاش کرده‌اند با نگاهی کل‌نگر و سیستمی به دنبال فهم واقع بینانه‌ای از شرایط موجود و ارائه راهکار و طرحی عملیاتی به منظور ایجاد اشتغال پایدار باشند./
نظر شما