یک ترجمه درست و واقعی می تواند از اعمال وحشیانه داعش هم جلوگیری کند

خبرگزاری شبستان - گروه قرآن و معارف: باید دانست که ترجمه تنها برگرداندن الفاظ یا احیاناً نقش های دستوری از زبانی به زبان دیگر نیست. غایت اساسی هر ترجمه، نخست رساندن پیام، محتوا یا منظور متن مبدأ است؛ این غایت و هدف نباید فدای الفاظ و دستور شود. در مراحل بعد، توجه به ساختار های نحوی، صرفی و بلاغی و ایجاد تعادل میان ساختار های متن مقصد و مبدأ اهمیت می یابد.
از سوی دیگر، جوهره و عامل اساسی ابلاغ پیام، ایجاد تعادل میان ساختار های گوناگون متن مبدأ و مقصد است. توجه و اعتنا به این دو نکته - غایت ترجمه و ایجاد تعادل - عاملی است که می تواند ترجمه ها را تا حد زیادی به سوی علمی تر و منطقی تر شدن رهنمون سازد.
در ادامه خبرنگار قرآنی گروه قرآن و معارف با حجت الاسلام «محمد نقدی» مدیر موسسۀ فرهنگی ترجمان وحی گفت و گویی انجام داده‌ که به بیان چالش ها و مشکلات حوزه ترجمه قرآن به زبان های دیگر و همچنین شرح کار موسسه ترجمان وحی به عنوان یکی از موسساتی که در راه ترجمه قرآن قدم برداشته است می پردازد که مشروح آن در ادامه آمده است.

برای پیشبرد اهداف خود چه کارهایی انجام داده‌اید؟

ما موسسۀ خود را معرفی کرده‌ایم و شماره حساب مؤسسه را هم اعلان کرده‌ایم تا سرمایه گذارانی که می‌خواهند برای باقیات‌الصالحات خود از خمس مال خود یا از ثلث آن کاری کرده باشند از آن استفاده کنند. در کشور ما برای عزاداری اهل بیت مخصوصاً سید الشهدا سلام الله علیه و اربعین آن حضرت یک موج فزاینده‌ای به راه می‌افتد منتهی نباید این را فراموش کنیم که امام حسین علیه السلام برای زنده نگه داشتن قرآن، اسلام و نماز شهید شده است. وقتی سر مبارک او بالای نیزه رفت بالای نیزه قرآن تلاوت نمود.
این اتفاق برای جهانیان پیام دارد، که خون من ریخته شد و سرم به بالای نیزه رفت تا قرآن زنده بماند. البته این به این معنی نیست که نذری ندهیم و برای مجلس اباعبدالله خرج نکنیم، نه! همۀ این كارها در جای خود لازم و ضروری است اما باید بدانیم که امام علیه‌السلام به چه چیزی اهتمام ویژه داشت و اهمیت می داد؟!

فکر می‌کنید اگر قرآن به زبان‌های مختلف ترجمه بشود چه تأثیراتی بر مردم دنیا خواهد گذاشت؟

به جد می‌توان گفت تأثیرات عمیقی بر روح و روان انسان‌ها خواهد گذاشت، به عنوان مثال بد نیست به داستانی اشاره كنم در برنامۀ ماه عسل شبكۀ 3 که در ماه مبارک رمضان یکی از سال‌ها پخش می‌شد.  یک جوان ایرانی با انگیزۀ بالا به آمریكا سفر كرده بود برای ملاقات با كشیشی كه قرآن را آتش زده به صورت اتفاقی در نیویورک در خیابان با او مواجه می‌شود، سه بار از او سوال می‌كند که آیا شما قرآن را مطالعه کرده‌ای؟! و آن کشیش پاسخ می‌دهد که نه، یک کشیش متعصب از روی جهل با اینکه نمی‌داند داخل قرآن چه چیزی نوشته است با تبلیغات سوء تحت تاثیر قرار می‌گیرد و این عمل شیطانی را انجام می‌دهد.
 در نهایت نتیجه می‌گیریم عمدۀ جنایت‌هایی که گروه‌های تروریستی در سوریه، عراق و جاهای دیگر دنیا انجام می‌دهند منشأ آن جهل و نادانی است.
آن جوان ناآگاهی که با تبلیغات سوء، جذب داعش می‌شود فقط به این خاطر دست به جنایت‌های وحشیانه می‌زند، چون ناآگاه و جاهل به واقعیات دین مبین اسلام و قرآن است. وقتی با یک نثر روان و شیوا قرآن را آنطور که هست معرفی کنیم، می‌شود از اعمال وحشیانه‌ای که حتی از حیوان هم سر نمی‌زند جلوگیری كرد!

بیشترین درخواست کنندگان ترجمۀ قرآن از کدام کشور بوده است؟

آمار دقیقی در رابطه با این موضوع نداریم، وقتی ترجمۀ اسپانیولی منتشر شد قریب 23 كشور که به این زبان صحبت می‌کنند از آن استفاده کردند. مثلاً چینی، زبان قریب یك میلیارد  نفرجمعیت است و این خیلی مهم است که بدانیم قرآن را به کدام زبان ترجمه كنیم تا اثر بخشی بیشتری داشته باشد.

رقیب شما در دنیا برای ترجمۀ قرآن چه کشورهایی هستند؟
در کل دنیا موسسۀ ما 4 رقیب دارد که در بحث ترجمه فعالیت می‌کنند، یکی عربستان است که آنها کار ویژه‌ای نکرده‌اند و اغلب، ترجمه‌های انجام شده را افست کرده‌اند.  دیگری كشور لیبی است که تقریباً قرآن را به 10 زبان چاپ کرده‌اند که خودشان آن را انجام نداده بودند.  کشور بعدی مصر است که در دانشگاه الازهر فعالیت دارند که آنها هم 10 ترجمه را انجام داده‌اند، و آخرین رقیب ما قادیانی‌ها هستند که در اروپا متمرکز هستند.
ولی کارهایی که ما کرده‌ایم و به تعداد 14 زبان رسیده و چاپ شده است. ما کار دیگران را افست نكرده‌ایم و به معنای واقعی یک کار با اصالت و اصیل را انجام داده‌ایم و سعی كرده‌ایم اشتباهات گذشتگان تكرار نشود، 7 ترجمه هم در دست انجام داریم که جمعاً به 21 ترجمه می‌رسد.
از آغاز نزول قرآن تا امروز قرآن به 148 زبان ترجمه شده است که در آرشیو موسسۀ ترجمان وحی قریب به 6000 جلد ترجمۀ قرآن داریم، مثلاً ترجمۀ انگلیسی 158 عدد ، ترجمۀ فارسی 170 عدد، ترجمۀ ترکی استانبولی 100عدد، ترجمۀ اردو قریب 250 عدد و سایر زبانها... .

ترجمه‌ای که در اولویت کاریتان قرار دارد به چه زبانی است؟
ما تلاش می‌كنیم زبانی که در دنیا پر مخاطب‌تر باشد را شناسایی کنیم، تازه‌ترین ترجمه‌ای که روی آن داریم کار می‌كنیم ترجمۀ فیلیپینی قرآن است. طی روزهای قبلی با یک کارشناسی صحبت کرده‌ایم و اگر بعد از تست ترجمه كار او قابل قبول باشد کار را ادامه خواهیم داد، در این کار مهم‌تر از هر چیز توانایی، مترجم است و باید او فردی باشد كه صلاحیت انجام ترجمه را داشته باشد.

متخصصین و مترجمان شما همه ایرانی هستند یا خارجی هستند؟
تمام مترجمانی که از آنها در کار ترجمه استفاده می‌كنیم اصالتاً شهروند کشور مقصد هستند، اصولاً شخص ایرانی نمی‌تواند کار تخصصی ترجمۀ قرآن را برای زبان مقصد با ظرافت قابل قبول آن زبان انجام دهد. مترجمین ما باید شهروند کشوری باشند که ما می‌خواهیم قرآن را به آن زبان ترجمه کنیم و تسلط لازم را برای انجام آن داشته باشند.

نحوه و روند ترجمۀ قرآن به چه صورتی انجام می‌شود؟
ما اول 50 آیه از قرآن را به شخص مترجم می‌دهیم تا آن را ترجمه کند، بعد از طریق وزارت امور خارجه و رایزنی‌های فرهنگی با سفارت کشور مقصد که مستقر در ایران هستند ترجمه را به کشور آنها می‌فرستیم تا نظر اسلام‌شناسان، قرآن‌پژوهان و دانشگاهیان و همچنین متخصصان زبان و ادبیات آن منطقه را جویا شویم. اگر دیدیم که نمونۀ ترجمه نمرۀ قابل قبولی گرفت قرارداد می‌بندیم و کار را شروع می‌كنیم و همزمان با انجام ترجمه، مرحله به مرحله تست می‌گیریم تا خدشه‌ای به ترجمه وارد نشود و در نهایت برای آن ویراستار و سر ویراستار انتخاب می‌كنیم تا كامل شود.

امروز استکبار جهانی به خصوص امریکا و اسرائیل به دنبال تفرقه بین مسلمانان جهان هستند، آیا ترجمۀ قرآن می تواند بر اتحاد مسلمانان تاثیری داشته باشد؟

این موضوع اثر مستقیم دارد، نه مسلمانان بلکه مسیحی‌ها هم وقتی می‌فهمند که مفاهیم واقعی قرآن چیست، آنها هم بعضاً به اسلام روی می‌آورند.  ولی این را باید گفت که عنصر زمان در این قضیه بسیار حائز اهمیت است. 
یک آقایی به نام ژوزف لمبارد اهل واشنگتن امریکا استاد دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشگاه شارجه است، ایشان اصالتاً امریکایی است و در تألیف اثری که با دکتر حسین نصر و 10 نفر دیگر از قرآن‌پژوهان دربارۀ قرآن بوده است شرکت کرده و ترجمه‌ای تفسیری را از قرآن انجام داده‌اند.
این تفسیر در 2008 صفحه و در سال 2015 در آمریکا چاپ شده، ایشان در یوتیوب یک پیام شفاهی گذاشته است مبنی بر اینکه وقتی که ما این اثر را تألیف می‌كردیم خیلی‌ها از من پرسیدند که از بین 100 ترجمۀ قرآن به زبان انگلیسی کدام یک از ترجمه‌های قرآن از بقیه بهتر است؟  پاسخ داده بود که ما ترجمۀ آربری را معرفی می‌كردیم و به بقیه هم تبلیغ می‌کردیم که از این ترجمه استفاده کنند تا اینکه با خبر شدیم که ترجمۀ دیگری از قرآن به نام سید علی‌قلی قرایی در ایران چاپ شده است.

این ترجمه را موسسۀ ترجمان وحی در 13 سال پیش انجام داده است و آنها پس از دیدن این ترجمه و مطالعۀ آن متوجه شده بودند که ترجمۀ موسسۀ ما خیلی بهتر و شیواتر از ترجمۀ آربری است، این یعنی افتخار و همان تأثیرگذاری بر افکار عمومی دنیا، ما در ایران این ترجمه را انجام داده‌ایم و یک متخصص و شهروند انگلیسی‌زبان بعد از مطالعۀ 100 ترجمه از قرآن به این نتیجه رسیده است که ترجمۀ علی‌قلی قرایی چاپ ایران از همۀ ترجمه‌های انگلیسی بهتر است.