خبرگزاری شبستان - شیراز: هر سینِ سفره هفت سین قصه ای برای خودش دارد و هر ساله مردم 11 کشور از جهان برای شروع بهار و جشن نوروز رسم و رسوماتی دارند که چیدن سفره هفت سین شبیه دعایی برای آغاز زندگی و زایش همگام با طبیعت است.
«سمنی» یا همان «سمنو» علاوه بر نماد «خوبی برای زایش گیاهی و بارور شدن گیاهان» جایگاه مقدسی در میان مردم دارد و پا را از سنت فراتر گذاشته با مقدسات مذهبی مردم گره خورده است.
این خوراکی قرن ها ماندگار بر سفره نوروزی ایرانیان منتسب به «نذر حضرت زهرا (س)» است و در خیلی از جاهای کشور به ویژه در شیراز هر ساله این نذر با شور و اشتیاق ادا می شود که نمونه آن پخت یک تُن سمنو در مسجد «حضرت رقیه (س)» شیراز است.
«محسن برهانیان» یکی از مسئولان اجرایی نذر بزرگ «سمنی پزان» در مسجد «حضرت رقیه (س)» شیراز با بیان اینکه امسال 10 هزار کاسه با تقریب 40 هزار نفر سمنی در این مسجد پخت و توزیع شده است، می گوید: برای آماده سازی این مراسم، یک تُن گندم و چهار تُن آرد مصرف شد.
برهانیان که سمت اصلی خود را خانه داری می داند، می افزاید: زنان شیرازی پنجشنبه اول اسفند در مسجد جمع شده و گندم را پاک می کنند و از 2 هفته مانده به تحویل سال مراسم پخت سمنی آغاز می شود، البته یک هفته پیش از پخت، گندم ها خیس می شوند تا جوانه بزنند.
او با بیان اینکه به دلیل نیافتن دیگ مخصوص پخت سمنی، امسال 10 دیگ پیشنهادی به 9 دیگ کاهش یافت، عنوان می کند: این نذری کاملا مردمی بود و منتسب به هیچ نهاد و ارگانی نیست، عده ای از مردم به صورت مالی و عده ای به صورت فیزیکی کمک می کنند و آنهایی که امکان کمک مالی و فیزیکی را ندارند با حضور در کنار دیگ ها و دعا خواندن در این نذری شریک می شوند.
برهانیان خاطرنشان می کند: زمان پخت سمنی بیش از 24 ساعت زمان می برد و با درنظرگرفتن از ابتدای آغاز آماده سازی تا پخت، چند هزار نفر در این مراسم همکاری می کنند.
او با اشاره به پخت این نذری به مدت 12 سال در مسجد «حضرت رقیه (س)» شیراز از مردم درخواست کرد: با توجه به ویژه بودن دیگ مخصوص پخت سمنو، اگر کسی می تواند برای این نذری 2 هفته پیش از عید نوروز، دیگ امانت دهد تا در آماده سازی دچار مشکل نشویم.
گفتنی است، مراسم پخت سَمَنی (سمنو در لهجه شیرازی) هر ساله با حضور اهالی شهرک ولیعصر شیراز در مسجد الرقیه (س) این منطقه برگزار می شود.
البته با وجود دیده شدن «و» بسیار در لهجه شیرازی استثنائاتی نیز در حذف «و» وجود دارد، همانند «سمنو»که در شیراز بویژه در میان افراد مسن و سالمند، «سَمَنی» تلفظ می شود و علت آن کاربرد «و» برای مصغر شدن کلمه است و چون به اعتقاد مردم شیراز سمنو (سَمَنی)، مهر فاطمه زهرا (س) است، استثنائاً به این کلمه «و» اضافه نمی کنند و به آن سَمَنی گفته می شود.
طرز تهیه سمنی (سمنو) ابتدا گندم مرغوبی تهیه کرده، خوب پاک می کنند، گندم های ناسالم را برای مرغ ها کنار می گذارند، بعد گندم را می خیسانند تا تنجه (جوانه) بزند، سپس این گندم ها را درمجمعه هایی پهن می کنند تا کمی سبز شود، سپس آن را درجوقن یا هاون سنگی کوبیده، شیره آن را می گیرند.
تفاله گندم را به خورد کبوتران می دهند و یا درصحرا می ریزند، مقداری از شیره گندم را برداشته کنار می گذارند، آنگاه شیره را به اضافه آرد گندم در دیگ می ریزند و مقداری کمی تربت هم بدان اضافه می کنند، روی آتش گذاشته مرتبا هم می زنند، اگر هم نزنند ته دیگ می گیرد.
شیره گندم را که قبلا برداشته اند، در هفت نوبت داخل دیگ می ریزند که به اصطلاح می گویند «شربتش می دهند» نوبت هفتم درصورتی که مایل باشند مقداری گردو و بادام تمیز کرده، داخل دیگ می ریزند و مجددا آن را هم می زنند تا خوب قوام آید، سمنی را معمولا شب می پزند و نزدیکی های صبح دیگ را دم می کنند و روی سر دیگ شمع روشن می کنند.
سمنی را که پختند اگر رنگ روشنی یافت و شیرین شد، خودشان را به مراد رسیده می دانند، ولی اگر رنگ سمنی تیره شد این را به فال بدگرفته، می گویند: «بدشگون است و برایمان آمد ندارد.»
کسانی که اطراف دیگ هستند، حتما باید پاک و طاهر باشند، سمنی را کسانی می پزند که نذر داشته باشند، معمولا گویند باید خواب دید و بعد به چنین نذری اقدام کرد، صبح روز بعد سمنی را کاسه، کاسه کرده، برای دوستان و قوم و خویش می فرستند.
سمنی را درسفره هفت سین می گذارند و تا مدت ها می شود آن را نگاهداشت، پختن سمنی دراکثر نقاط ایران مرسوم است، سمنی خوراکی است مقوی و مغذی، درست کردن سمنی درنوروز تا به آن حد اهمیت دارد که عده ای معتقدند «سمنی توان و نیروی مرداست» و اگر درنوروز درخانه ای سمنی درست نکنند، مرد می میرد.
گزارش: فرخنده عاشوری
نظر شما