رشد ارزش های معاملاتی بورس انرژی

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، یکی از بخش هایی که در حوزه اقتصادی بر رشد و توسعه ای بخش تاثیر دارد «بورس» است. در کشور ما چهار بورس «اوراق بهادار تهران»، «فرابورس ایران»، «کالای ایران» و «انرژی» فعال است و قرار است پنجمین بور با نام «بین الملل» نیز به زودی تشکیل شود. هر کدام از آنها وظیفه داد و ستد و معامله در بخش های خاصی را برعهده دارند و افزایش شاخص های معاملاتی هر کدام می تواند زمینه رشد اقتصاد کشور را فراهم آورد.

بر این اساس بنا بر آمارهای ارائه شده بورس انرژی که با هدف ساماندهی، پذیرش، نظارت و تسهیل انجام معاملات حامل‏های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر حامل‏های انرژی، فراهم آوردن دسترسی غیر تبعیض آمیز و منصفانه اعضاء به بسترهای معاملاتی، همكاری و هماهنگی با نهادهای مالی، شركت‌ها، سازمان‌ها و نهادهای متولی بازارهای انرژی از جمله وزارتخانه‎های نفت، نیرو و صنعت و معدن و تجارت و شرکت‎های ملی نفت ایران، ملی پالایش و پخش فرآورده‎های نفتی ایران، ملی صنایع پتروشیمی، توانیر، مدیریت شبکه برق ایران، مدیریت منابع آب ایران و سازمان حفاظت محیط زیست و همچنین انجام سایر وظایف محوله در اساسنامه شرکت در 17 تیر 91 با مجوز شورای عالی بورس و اوراق بهادار به عنوان چهارمین بورس رسمی کشور به صورت شرکت سهامی عام تاسیس شده است رشد 127 درصدی را در ارزش معاملاتی انرژی در سال ۹۷ نسبت به سال ۹۶ به دست آورده است.

بنابر اعلام اداره بازرسی، امور اعضاء و نظارت بورس انرژی ایران، در سه ماه پایانی سال ۹۷ بازارهای بورس انرژی ایران شاهد انجام معاملاتی به ارزش بیش از ۷۵ هزار میلیارد ریال بوده‌اند که در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته با ارزشی بیش از ۳۳ هزار میلیارد ریال، میزان رشد بیش از ۱۲۷ درصد را تجربه کرده اند.

در همین زمینه رئیس اداره بازرسی، امور اعضاء و نظارت بورس انرژی ایران به پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) گفته است: «در سه ماه آخر سال ۹۷ تعداد شرکت‌های کارگزاری عضو بورس انرژی ایران ۶۷ شرکت کارگزاری بود که از این تعداد، ۵۰ شرکت کارگزاری در دوره مذکور در زمینه ارائه خدمات به مشتریان فعالیت کرده اند.همچنین تعداد ایستگاه‌های معاملاتی شرکت های کارگزاری عضو تا پایان سال گذشته به ۸۷ ایستگاه معاملاتی رسید. تعداد کارگزاران فعال در بازارهای مشتقه ، فیزیکی و سایر اوراق بهادار در سه ماهه پایانی سال  ۹۷ به ترتیب، ۲۹، ۴۹ و ۴ شرکت کارگزاری بوده اند.»

به گفته «محمود کریمی» پنج شرکت کارگزاری برتر از نظر ارزش کل معاملات در بازارهای بورس انرژی ایران در زمستان سال ۹۷ به ترتیب شرکت‌های کارگزاری پارسیان (با ۱۳.۱ درصد سهم از بازار)، بانک ملت (با ۱۲.۱ درصد سهم از بازار)، مفید (با ۷.۲ درصد سهم از بازار)، آینده نگر خوارزمی (با ۶.۹ درصد سهم از بازار) و شرکت کارگزاری بانک مسکن (با ۵.۵ درصد سهم از بازار) بوده‌اند.

وی با بیان اینکه مجموع سهم پنج شرکت برتر در این دوره از کل معاملات در بازارهای بورس انرژی ایران تقریبا برابر با  ۴۵ درصد بود، افزود: «همچنین از ابتدای دی تا پایان اسفند ماه، پنج شرکت کارگزاری برتر از نظر ارزش معاملات در بازار مشتقه بورس انرژی ایران عبارتند از: کارگزاری‌های پارسیان ۲۲.۵ درصد، بانک ملت ۲۱.۱ درصد، آینده نگر خوارزمی ۱۲.۱ درصد، بانک مسکن ۸۰۹ درصد و بانک صنعت‌و معدن ۷ درصد. پنج شرکت کارگزاری برتر در بازار فیزیکی بورس انرژی ایران در سه ماهه آخر سال شرکت‌های کارگزاری مفید ۱۶.۴ درصد، خبرگان سهام ۱۱.۵ درصد پارس ایده بنیان ۷.۷ درصد اقتصاد بیدار ۷.۴ درصد و بانک ملی ایران ۷.۴ درصد بوده‌اند.»

بنابراین گزارش، بر اساس مجوز صادره توسط شورای عالی بورس در خصوص تأسیس بورس انرژی، ترکیب سهامداری این شرکت به میزان 60 درصد نهادهای مالی، 20 درصد فعالان صنعت برق و نفت و 20 درصد عموم مردم و با قید محدودیت 5/2 درصد برای هر متقاضی از طرف سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین گردید. سرمایه اولیه شرکت 200 میلیارد ریال در نظر گرفته شد و شرکت در 19 اسفند سال 91 به طور رسمی معاملات خود را با انجام معاملات برق، قطران و زغال‎سنگ آغاز کرد.

بورس انرژی ایران، به عنوان یک بورس کالایی، تشکلی خودانتظام است که امکان انجام معاملات حامل‏های انرژی (شامل نفت، گاز، برق و سایر حامل‎های انرژی) و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. در بورس انرژی ایران نیز مشابه سایر بورس‏ها، تعداد زیادی خریدار و فروشنده حضور داشته که با انجام داد و ستد در فضایی رقابتی، دستیابی به قیمت‎های تعادلی حامل‏های انرژی را میسر می‏ سازند.

بورس انرژی ایران دارای سه بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی می‏باشد. در بازار فیزیکی، کالاهای پذیرفته شده در بورس و در بازار مشتقه، اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای پذیرفته شده در بورس مورد معامله قرار می‏گیرند. کالاهای تک محموله‏ای و خارج از گونه نیز در بازار فرعی قابلیت معامله دارند. بازار فیزیکی خود شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز و تابلوی سایر حامل‌های انرژی و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله می‏باشد. همچنین هر یک از تابلوها دارای دو رینگ داخلی و بین‏المللی هستند. در بازار فیزیکی معاملات در قالب قراردادهای نقدی، نسیه، سلف، کشف پریمیوم انجام می‎پذیرند و قراردادهای آتی، اختیار معامله و سلف موازی استاندارد و ... نیز قابلیت معامله در بازار مشتقه را دارا می‎باشند.

بر این اساس کلیه حامل‏های انرژی در صورت داشتن سابقه فعالیت قابل اتکاء عرضه‏کننده در بازار کالای مورد پذیرش، امکان کشف عادلانه قیمت با توجه به میزان عرضه کالا توسط متقاضی و عدم شمول محدودیت‏های قیمت‏گذاری قانونی و انحصار در عرضه یا تقاضا همچنین ارائه تعهدات مصرح در دستورالعمل پذیرش توسط متقاضی با تصویب هیات پذیرش یا کمیته عرضه بورس انرژی به عنوان کالای اصلی یا مشابه امکان معامله در بورس انرژی را دارند.

در بورس انرژی ایران معاملات در بازار فیزیکی بسته به تعداد عرضه‏کنندگان در یک نماد معاملاتی و شرایط عرضه به سه روش حراج حضوری، معاملات تمام الکترونیکی و عرضه یکجا انجام می‏پذیرد. معاملات در بازار مشتقه نیز به صورت تمام الکترونیکی انجام می‏پذیرد./