سینمای ایران در دوراهی ممیزی و گیشه

خبرگزاری شبستان،  سرویس فرهنگی، محمد پورعلم : در سال های اخیر سینمای کمدی ایران همواره در مظان این اتهام بوده که برای جذب مخاطب و فروش بیشتر از شوخی های سطحی و سخیف بهره می برد.  

اگر به فضای فیلمسازی کمدی نیز بنگریم، هرچه به جلو حرکت می کنیم کمدی ها از طنز موقعیت فاصله گرفته اند و طنز کلامی را جایگزین کرده اند. از سوی دیگر در طنز کلامی نیز بعضا دیالوگ ها سمت و سوی شوخی های جنسی پیدا کرده اند؛ موضوعی که هرچند وقت یک بار در قالب انتقاد از مسئولان و سیاستگذاران از این سو و آن سو شنیده می شود اما اندکی بعد فروکش می کند.

اگر روزگاری «اجاره نشین ها» داریوش مهرجویی در کنار همه رویکردهای فلسفی و جامعه شناختی اش مخاطبان را می خنداند، یا مجموعه های تلویزیونی «مرضیه برومند» -با داستان آدم هایی که هر روز در کوچه و خیابان می بینیم شان-، لبخند به لب مان می آورد امروز دیگر خبری از این گونه آثار نیست. امروز غالب فیلم های پرفروش سینمای ایران یا رویکرد اجتماعی واقع گرا دارند و یا کمدی های اند با شوخی های نازل.

شاید در این جا گفته شود این تغییرات امری اجتناب ناپذیر است و نمی توان به صورت دستوری در جریان عمومی فیلمسازی دخالت کرد. گرچه در این باره نیز باید سخن گفت و حداقل آسیب شناسی کرد اما در این صورت هم، طبیعتا باید قوانینی برای رده بندی سنی فیلم ها وجود داشته باشد؛ موضوعی هنوز به صورت جامع و گسترده در مورد فیلم های سینما اعمال نمی شود.

اما آن چه بهانه این نوشتار شد، خبر توقف اکران فیلم «رحمان 1400» به خاطر موضوعات مطرح شده در بالاست. تازه ترین ساخته «منوچهر هادی» که از اواخر اسفندماه سال گذشته تا همین دیروز در قالب اکران نوروزی روی پرده سینماها بود و با فروش قابل توجه 22 میلیاردی، در رتبه نخست فیلم های پرفروش نوروزی قرار گرفت.

ماجرا از این قرار است که بنابر گفته «محمدرضا فرجی»، پس از اکران رسمی فیلم ها، اداره کل سینمای حرفه‌ای معاونت ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی بازرسانی را برای بررسی تطابق نسخه نمایش داده شده در سینماها با نسخه ای که پروانه نمایش دریافت کرده به سالن ها می فرستد. گویا به تازگی بازرسان این نهاد تایید کرده اند که در برخی سینماها نسخه پیش از ممیزی «رحمان 1400» روی پرده می رود. بنابراین با احراز این تخلف سازمان سینمایی بنابر ماده 18 آیین نامه نظارت بر نمایش فیلم، فروش اینترنتی بلیط فیلم را از دیروز متوقف کرد.  

این تصمیم در حالی اتخاد شد که حدود یک ماه از اکران «رحمان 1400» می گذشت و این فیلم همچنان به فروش موفق خود ادامه می داد و این نکته شائبه هایی را درباره چرایی تداوم اکران فیلم در یک ماه گذشته و عدم توقف آن مطر کرده است.

البته موضوع توقف اکران پیش از رسیدن به کف فروش در سینمای ایران تازگی ندارد. پیش از این نیز فیلم هایی چون «مارمولک»، «گشت ارشاد 1» و «زندگی خصوصی» به فاصله کوتاهی از اکران و بر اثر اعتراضات با توقف اکران روبرو شدند. گرچه ماجرای «رحمان 1400» از این نظر متفاوت است و بیشتر شبیه توقف نمایش تئاترهاست؛ وقتی اجرا با نسخه بازبینی مغایرت دارد.

اتفاقی که برای «رحمان 1400» افتاده البته اکران «پنجاه کیلو آلبالو» مانی حقیقی و حاشیه هایش را یادآوری می کند. «پنجاه کیلو آلبالو» که در زمان حضور «علی جنتی» در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به نمایش درآمد، به خاطر اتفاقات فیلم و شوخی هایش با انتقادات فراوانی مواجه شد اما اکران فیلم ادامه یافت. شدت گرفتن انتقادات اما در نهایت موجب شد جنتی خود به تماشای فیلم بنشیند. او پس از تماشای فیلم از شورای پروانه نمایش به خاطر اکران آن شخصا انتقاد کرد اما تاکید کرد به توجه به قانون و همچنین روزهای پایانی اکران فیلم، در این امر دخالت نمی کند.

«سیدعباس صالحی» نیز در دوران وزارت خود همواره در برابر انتقادات مطرح شده –خصوصا درباره اکران فیلم های توقیفی- بر فعالیت نهادهای قانونی و عدم دخالت شخصی در تصمیم این نهادها تاکید کرده است.

حال باید دید با ممیزی دوباره ساخته منوچهر هادی این فیلم باردیگر به اکران بازمی گردد و یا در اوج با سینماها خداحافظی می کند.

گفتنی است «رحمان 1400» داستان کارگری(با بازی سعید آقاخانی) است که از مرگ زودهنگام خود بر اثر سرطان بدخیم با خبر شده است. او که برای آقای جالوسی(مهران مدیری) کار می کند تصمیم می گیرد به وسیله آقای جالوسی(محمدرضا گلزار) کشته شود تا شاید خوانواده اش بتوانند با دریافت پول به نان و نوایی برسند.

منوچهر هادی بهره گیری از بازیگرانی چون سعید آقاخانی، سلبریتی هایی چون محمدرضا گلزار و همچنین حضور مهران مدیری را در کنار فضای طنز و اشاراتی سیاسی قرار داده که نتیجه آن ملغمه شده با همه آن چه یک فیلم پرفروش لازم دارد.

«رحمان 1400» در اکران نوروز 98 علاوه بر آن که بیشترین فروش گیشه را نصیب خود کرد، رکورد بیشترین فروش در یک روز را 14 فروردین ماه با ۱ میلیارد و ۳۵۰ میلیون از آن خود کرد.