به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، آیت‌الله «محمد تقی مصباح یزدی» شب گذشته (شنبه 28اردیبهشت) در ادامه جلسات درس اخلاق که در دفتر مقام معظم رهبری برگزار شد گفت: در جلسات قبل گفته شد که در بحث اخلاق اجتماعی، مهمترین چیزی که در درجه اول قرار می‌گیرد، حفظ حیات انسان های یک جامعه است.
رییس موسسه امام خمینی(ره) ادامه داد: بنابراین اولین ارزش منفی در مسائل اجتماعی قتل نفس ، و اولین ارزش مثبت در اخلاق اجتماعی حفظ جامعه و نفوس دیگران است.اما بعد از این مطلب نوبت می رسد به رفتار آنها نسبت به یکدیگر.
وی افزود: صرف وجود چند انسان، جامعه تشکیل نمی شود بلکه رفتارها و مقررات و رفتارهای مشترکی باید داشته باشند وگرنه نمی شود گفت جامعه. بعد از اینکه فرد بوجود آمد و حیاتش حفظ شد باید بر اساس نظام و مقررات ارتباط قرار شود تا جامعه ای مطلوب تحقق پیدا کند.
رییس موسسه امام خمینی(ره) ادامه داد: همانطور که گفته شد حفظ نفس لازم و قتل نفس بسیار بد است. در مکاتب اخلاقی نظرات مختلفی وجود دارد. بین مسلمین هم گاهی چنین تصور می شود که قتل نفس یک منکر بدیهی است و نیاز به دلیل ندارد و این امری است مشترک بین همه مکاتب اخلاقی و نیازی به بحث ندارد.
وی افزود: ولی اشاره کردیم که این تصور نادرستی است اگر فکر کنیم قتل نفس یک منکر بدیهی است. قتل نفس اگر به معنای قصاص باشد تقریبا برای همه مکاتب قابل قبول است. اگر حکم قصاص نباشد حیات جامعه به خطر می افتد.
آیت الله مصباح یزدی تصریح کرد:قتل از مصادیق قبح عقلی است و راستگویی از مصادیق حسن عقلی است اما در استثنائات گاهی برعکس می شود.
وی ادامه داد:امروزدر افکار اجتماعی روز دنیا یکی از اصلی ترین بحث های حقوق بشر حفظ حیات است و سعی می کنند اعدام را ممنوع کنند و استناد می کنند به اینکه حق حیات اولین حق بشر است. اگر این موضوع جا بیفتد بخش اعظمی از احکام اسلامی زیر سوال می رود.
رییس موسسه امام خمینی(ره) ادامه داد: ما باید بتوانیم جواب منطقی برای مکاتب داشته باشیم. گفتیم برای ارزش های اجتماعی علاوه بر حفظ نفوس ارتباط لازم است تامنشا وحدت شود. باید ارتباط سالمی بین افراد جامعه وجود داشته باشد. این سوال مطرح می شود که برای اصل ارتباط و انس افراد با یکیدیگر باید مقرراتی وجود داشته باشد و این چه حکمی دارد؟ گاهی حکم بدیهی عقل است که می گوید انسان ها باید با هم الفت داشته باشند تا جامعه شکل صحیحی بگیرد.نتیجه اینکه زندگی فردی و انزوا مطلقا ممنوع است.
وی ادامه داد: آیا اینگونه است و هر انزوایی ضد ارزش اخلاقی است؟ برخی گاهی به راحتی می گویند و به آن استناد می کنند.حتی خلوت دینی و مذهبی را هم مطرح می کنند؟ پس داستان اصحاب کهف چگونه توجیه می شود که محور آن عزلت است.
رییس موسسه امام خمینی(ره) ادامه داد: اولین نکته اینکه عزیزان ما در حوزه علمیه علاوه بر اشتغالات سنتی لازم است مسائلی را بیاموزند و به دیگران هم بیاموزیم هم در داخل هم در خارج. قتل نفس هم قبح عقلی بدیهی نیست و مثلا در حکم قصاص لازم است. در فلسفه های اخلاق انسانی صرف نظر از اعتقادات دینی، نمیتوانند هیچ برهلانی برای استثنائات بیان کنند.اساس ارزش های اخلاقی دیگر خواهی است و توجیهی برای استثنائات ندارند. اما اسلام جواب دارد. و قتل نفس را یک قبح عقلی بدیهی نمی داند .
وی تصریح کرد: اگرکاری برای رضای خدا انجام شود قابل قبول است. ما به دنبال این هستیم که راه هدایت را پیدا کنیم. آنچه مانع ایمان می شود از آن دوری می کنیم. بنا بر فلسفه اخلاق اسلامی در پی هر عمل باید جلب ثواب اخروی و دفع عذاب اخروی بوده و در نهایت رضای الهی را در نظر داشت.
آیت الله مصابح افزود:صدها کتاب در آمریکا و اروپا علیه مساله حقوق بشر نوشته شده که هیچ برهان عقلی ندارد و برای اهداف سیاسی و سو استفاده سران قدرت های بزرگ از دیگران نوشته شده. آنها حقوق بشر را فوق دین می دانند و برای داشتن دین باید استناد کنیم به فلان ماده از حقوق بشر که آیا حق داریم دین داشته باشیم یانه!
وی با بیان اینکه خودمان را محصور کرده ایم در مباحث سنتی گفت: باید در مبانی مکاتب انسانی خدشه کنیم و ببینیم آیا بدیهی است یا نه.آنگاه می توانیم از خود دفاع کنیم.
رییس موسسه امام خمینی(ره) ادامه داد: زندگی اجتماعی امروز ما نفع خالص ندارد اعم از ازدواج مدرسه تحصیل و غیره. مثلا در مدرسه ممکن است بدآموزی وجود داشته باشد و ما فرزند خود را بیرون آورده و جایی میبریم که حداقل ضرر کمتری داشته باشد.
وی افزود: حال باید چه کنیم و چه محاسباتی داشته باشیم؟ باید بر اساس هدف نهایی نفع و ضرر را مشخص کنیم. باید ببینیم آیا هدف همین زندگی عالم است یا نه این عالم وسیله است و مقدمه برای هدف نهایی .
رییس موسسه امام خمینی(ره) ادامه داد: نفع و ضرر دنیوی را می توان مشخص کرد.مثلا غذایی برای قلب خوب است و برای کلیه ضرر دارد.اما وقتی نفع و ضرر دنیوی را با نفع و ضرر اخروی بسنجیم تشخیصش مشکل است.
آیت الله مصباح یزدی گفت:باید کمیت و کیفیت ضررهای دنیوی و اخروی را با هم بسنجیم. اصحباب کهف خود را به مرگ سپردند برای نفع اخروی. اگر برای مقامات دنیوی بود که خود همه وزیر بودند. اینجا نفع و ضرر زمانی مشخص می شود که ضررهای دنیوی را روی یک کفه و ضررهای اخروی را در کفه دیگر بگذاریم که نتیجه مشخص است. نباید فکر کنیم همه ی لذت ها برای این دنیاست که این جهل است.
وی در پایان تاکید کرد:از نظر قرآن قرآن لذت های دنیوی بالاخره تمام می شود اما لذات اخروی تمام شدنی نیست. حتی دشمنی با برخی انسان ها ملاک ارزش تلقی شده است.
نظر شما