خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی- محمد پورعلم : «نمایشگاه کتاب تهران» به عنوان بزرگترین رویداد فرهنگی کشور، از مناظر مختلف واجد اهمیت فراوان و منحصربه فرد است. همین مساله موجب شده آمارها و نظرسنجی های این رویداد از اهمیت ویژه ای برخوردار شود چرا که با تحلیل این دادها، نه تنها می توان به نکاتی عمیق و ارزشمند از نحوه برگزاری نمایشگاه و تاثیرات آن پرداخت، بلکه شاخصه های فرهنگی کشور و نگاه مردم در این زمینه را نیز می توان مورد بررسی قرار داد. پیش از این در بخش اول گزارش «نگاهی به نظرسنجی نمایشگاه کتاب تهران» با عنوان «وقتی مصلی همچنان صالح مقبول است» به بررسی نتایج نظرسنجی موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی از سی و دومین نمایشگاه کتاب تهران پرداختیم. آن چه در پی می آید بخش دوم این گزارش است که به تحلیل سایر داده های نظرسنجی می پردازد.
ناشران و کتاب ها
نمایشگاه کتاب تهران با آن که به عنوان بزرگ ترین رویداد حوزه نشر کشور، مهمترین آوردگاه ناشران به حساب می آید اما در سال هایی نه چندان دور شاهد عدم حضور برخی از فعالان پرمخاطب این حوزه بوده است. خوشبختانه این رویه در سال های اخیر با تعامل مثبت معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به ناشران بخش خصوصی و اعتماد متقابل این دو بخش، دیگر تکرار نشده است. شاید به خاطر همین نگرش و حضور فعالانه بخش خصوصی در نمایشگاه کتاب باشد که ٦٨,٢ درصد شرکت کنندگان در نظرسنجی سی و دومین نمایشگاه کتاب رضایت خود را نسبت به تعدد ناشران نمایشگاه اعلام کرده اند. اما این نظرسنجی زمانی جالب تر می شود که ٦٤ درصد نسبت به مشارکت ناشران مطرح و معتبر داخل کشور واکنش مثبت نشان داده اند آن را خوب و بسیار خوب ارزیابی کرده اند.
اما این همه ماجرا نیست؛ چرا که کیفیت کتاب های عرضه شده در نمایشگاه سی و دوم هم توانسته رضایت درصد قابل قبولی از مردم را با ٦٢,٢ درصد رضایت کسب کند.
تنوع کتاب های حاضر در نمایشگاه نیز پارامتر دیگری است که در نظرسنجی نمایشگاه کتاب مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس آمار این بخش ٧٧,١ درصد شرکت کنندگان تنوع کتاب های را رضایت بخش توصیف کرده اند. آمار بالای این بخش را می توان به نوعی نشان دهنده دستیابی اقشار محتلف مردم به کتاب های با موضوعات متنوع مورد علاقه شان دانست. این مساله البته هم گواهی بر موفقیت نسبی ناشران در توجه به نیازهای مخاطبان است و هم نشانه ای بر تعامل مثبت معاونت فرهنگی با ناشران برای پاسخگویی به خواست جامعه.
قیمت ها
سی و دومین نمایشگاه کتاب تهران در حالی اردیبهشت ماه امسال برگزار شد که «کاغذ» همچون سایر کالاها با افزایش قیمت همراه بود. گرچه از مدت ها قبل، افزایش قیمت کاغذ موجب کاهش تیراژ کتاب ها شده بود اما در دوره اخیر، این رشد قیمت حالت تصاعدی پیدا کرد و بالطبع مهمترین رویداد نشر کشور را تحت تاثیر قرار داد. اگر در سال های گذشته، هنگام بازدید از نمایشگاه کتاب با مردم بسیاری روبرو می شدیم که چندین نایلون کتاب در دست داشتند، امسال این قاب کمتر مشاهده می شد. نتایج نظرسنجی نمایشگاه سی و دوم کتاب به خوبی این مدعا را اثبات می کند، وقتی تنها ٣٧,١ درصد مردم از قیمت کتاب ها راضی بودند و ٤١.٢ درصد دیگر قیمت ها را بیش از انتظار توصیف کرده اند.
افزایش قیمت کتاب به معنای کاهش فروش کتاب و آسیب جدی به ناشران بخش خصوصی است؛ ناشرانی که با توجه به ویترین محدود کتاب در سراسر کشور، به کسب مهمترین بخش درآمد سالانه خود در نمایشگاه کتاب چشم می دوزند. در این شرایط ناشران با توجه به افزایش هزینه کالا و خدمات، قیمت ها را افزایش می دهند تا میان هزینه و درآمد خود تعادل ایجاد کنند. اما در سوی دیگر ماجرا مردم قرار دارند که با کاهش قدرت خرید، لاجرم اولویت های فرهنگی خود را به تاخیر می اندازند تا عملا وضعیت بازار نشر برای ناشر و مخاطب به بازی باخت-باخت تبدیل شود. در این وضعیت است که تخفیف های در نظرگرفته شده در نمایشگاه هم به کار نمی آید و ٤٤,١ درصد شرکت کنندگان در نظرسنجی عدم رضایت خود از این تخفیف ها را ابراز می کنند.
بن کتاب
یکی از راه های حمایت دولت از مخاطبان خاص نمایشگاه کتاب، اختصاص بن کتاب به این اقشار است تا علاوه بر افرایش قدرت خرید آن ها، آثار افزایش قیمت بر گروه های هدف کاهش یابد. بنابر نظرسنجی سی و دومین نمایشگاه کتاب حدود یک سوم بازدیدکنندگان (٣٠,٦ درصد) برای خرید خود از بن استفاده کرده اند که از این جمعیت حدود نیمی (٤١ درصد) توانسته اند یک پنجم کتاب های مورد نیاز خود را با بن خریداری کنند.
نکته دیگر این که دانشجویان و طلاب با ٨١,٩ درصد، بیشترین سهم را از بن های کتاب نمایشگاه سی و دوم به خود اختصاص داده اند. پس از آن، بن اختصاص یافته از سوی نهادها و سازمان ها به مخاطبانشان با ٧.٢ درصد در تبه دوم قرار دارد و اهل قلم هم ٣.٦ درصد بن های کتاب را از آن خود کرده اند.
شعار نمایشگاه
«خواندن، توانستن است» به عنوان شعار سی و دومین نمایشگاه کتاب در نوع خود شعار جالب توجهی بود اما مهم تر از انتخاب شعار، رساندن آن به مردم است. شعار نمایشگاه کتاب معمولا روی بنرهای تبلیغاتی سطح شهر گنجانده می شود. شاید هم چندباری در طول روز از بلندگوی نمایشگاه شنیده شود. نظرسنجی نمایشگاه کتاب امسال نشان می دهد این میزان، برای دیده و شنیده شدن شعار کافی نبوده است، چون ٨٥,٦ درصد شرکت کنندگان هیچ اطلاعی از آن نداشته اند. اما از میان ١٤.٣ درصد مطلع از شعار، ٤٢.٧ درصد آن را موثر دانسته اند و تقریبا به همین میزان ( ٤١.٣ درصد) آن را بی اثر توصیف کرده اند.
نظر شما