خبرگزاری شبستان: عزاداری برای معصومین خصوصاً عزاداری سالار شهیدان (ع) و اصحاب آن حضرت از دیدگاه شرع مقدس اسلام و پیامبر اکرم و تمام ائمه و علمای اسلام و مراجع تقلید که به نیابت از امام معصوم امور شرع به دست آنها سپرده شده و مردم بوسیلهء آنها هدایت می‌گردند، امری بسیار موجه و قابل قبول، و دارای پاداش اخروی و برکات مادی و معنوی است. خصوصاً عزاداری سالار شهیدان یکی از علل بقای دین اسلام و پایداری مکتب تشیع می‌باشد.[1]
علمای اسلام بر اساس سنت حسنة دیرین علمای سلف که برگرفته از سیرة معصومان است در روزهای شهادت معصومان خصوصاً در دهه‌های محرم و صفر اقدام به برگزاری مراسم عزاداری در بیوت خود می‌کنند و در این عزاداری‌ها چندین سخنران را دعوت کرده و به ذکر فضائل و مناقب اهل بیت (ع) می کنند. در این مراسم علاوه بر مرثیه خوانی مداحانی نیز دعوت می‌شوند که به برگزاری مراسم سینه زنی و نوحه خوانی اقدام می‌نمایند که نمونه آن را در سیمای جمهوری اسلامی که در حضور رهبر معظم انقلاب آیت الله خامنه‌ای برگزار می‌شود مشاهده کرده‌ایم که با احترام و قابل استفاده است. هم منبری واعظ دعوت می‌کنند و هم نوحه خوان و مداح که از هر جهت کامل است. و بزرگان نیز در آن حضور دارند. سنت تمام علمای اسلام و مراجع تقلید بزرگوار شیعه فعلی و گذشته به همین روال برگزار شده و می‌شود. میانه روی و دوری از افراط و تفریط در عزاداری اصول ثابت همه علمای اسلام است.[2]
سینه زنی در عزاداری ها فقط به ائمه معصوم (ع) اختصاص ندارد
سینه زنی یکی از روش های عزاداری می‌باشد که در کنار سایر روش ها برای حفظ ارزش های دینی بسیار خوب و مناسب است و در تمام عرف ها و جوامع رواج داشته و دارد و اختصاص به عزاداری معصومان (ع) ندارد، بلکه در میان هر قومی و در فقدان بزرگان احتمال دارد که مردم با سینه زنی به عزاداری بپردازند.
اما در عزاداری معصومان خصوصاً امام حسین (ع) بسیار برجسته و رایج می‌باشد که در میان شیعه رونق وسیعی دارد و در تمام کشورهای اسلامی و غیراسلامی که شیعیان حضور دارند در ماه محرم در عزاداری امام حسین(ع) به سینه زنی و زنجیر زنی می‌پردازند و تصاویر و فیلم های ویدیوئی آن در مراکز فرهنگی وجود دارد، بنابراین سینه زنی یکی از روش های رایج عزاداری عرفی است و در کنار آن مداحی نیز انجام می‌گیرد که در صورت سالم بودن از افراط و تفریط کاملاً مقبول است، مداحان و شعرای اهل بیت (ع) در طول تاریخ به خاطر مرثیه خوانی و مداحی اهل بیت (ع) مورد تشویق قرار گرفته‌اند. در سیرة امامان معصوم (ع) برگزاری مراسم روضه خوانی همراه با تبلیغ احکام اسلام[3] و امر به معروف و نهی از منکر و تبیین سیره اهل بیت (ع) یکی از بهترین نوع عزاداری ها است که با آرامش و متانت و وقار برگزار می‌شود و احتمال دارد که در هنگام برگزاری این مجلس سینه زنی هم وجود داشته باشد که مورد توجه فقهای عظام می‌باشد.
چنان که احتمال دارد که مراجع تقلید نیز در این مراسم شرکت کنند و به سرور شهیدان اظهار عشق کنند، برای نمونه در بین علمای شیعه و بزرگان معروف است که در شهر سامرا جناب آیت الله شیخ عبدالکریم حائری مؤسس حوزه دسته سینه زنی تشکیل می‌داد و خودش نوحه می‌گفت و طلبه‌ها و مؤمنین سینه می‌زدند. و این عمل آن بزرگوار به خاطر فقدان دسته جات عزاداری در این شهر بوده است. چون اکثر ساکنین این شهر اهل سنت بوده‌اند. لذا شیخ مرحوم برای تجلیل از مقام سرور شهیدان خودش به این سنت حسنه اقدام می‌نمود و شخصا دسته و هیئت سینه زنی تشکیل می‌داد[4] و در زمان های بعدی و در حال حاضر ما خودمان شاهد حضور علما و بزرگان و مراجع در مراسم سینه زنی و دسته‌های عزاداری هستیم که جامة سیاه پوشیده و در این عزاداری ها شرکت می‌نمایند. مراجع بزرگواری چون آیت الله بروجردی، امام خمینی، آیت الله اراکی و آیت الله گلپایگانی و آیت الله مرعشی نجفی، در دسته‌های سینه زنی شرکت می‌نمودند. آیت الله بروجردی بر پیشانی خود گل می‌مالید و سینه می‌زد و شیخ عبدالکریم از فیضیه دسته عزاداری حرکت می‌داد.[5] در شهر (زنجان) بزرگترین دسته‌های عزاداری در ایام محرم تشکیل می‌شود. دسته‌های حسینیه و زینبیه و سایر دسته‌های عزاداری، اما باید توجه داشت که افراط و تفریط به طور کلی در دین اسلام مردود است، چنان که امیر المؤمنین (ع) فرموده است: «جاهل را نمی‌بینی مگر در دو حال یا افراط یا تفریط»[6].
افراط و تفریط در عزداری اهل بیت (ع) مردود است
بنابراین افراط و تفریط در هر عملی مردود است یکی از این موارد نیز سینه زنی و عزاداری است، که نباید آن را با خرافات در آمیخت و هر چیزی که با خرافات عجین شود اصل و اساس آن مورد تحریف قرار خواهد گرفت، لذا برای حفظ اصل عزاداری و سینه زنی باید افراط های به وجود آمده توسط جاهلان را از آن زدود. چون در سیره هیچ یک از معصومان (ع) را در این حال ندیده است، بلکه شرعاً ما مسلمانان علاوه بر تبعیت از سیره عملی پیامبر و معصومین که برهنه نشده‌اند، چون امام حسین (ع) از هر لحاظ برای آنها عزیزتر و گرانقدرتر بوده است و اگر بنا بود با شدت بیشتر عزاداری کنند یا مثلاً قمه بزنند و یا برهنه شوند و سینه بزنند ـ آنها مقدم از ما بودند، چون شناخت ما از امام به پایه شناخت امامت نمی‌رسد ـ لذا تبعیت ما از آنها واجب است. در این گونه اعمال خصوصاً درباره برهنه شدن روایتی از پیامبر آمده است که آن را منع فرموده‌اند: نَهی رسول الله (ص) عن التعری باللیل و النهار؛ پیامبر (ص) از برهنه شدن در روز و شب نهی کرده است و این عمل را جایز ندانسته است.[7] و در سیره علما نیز ما چنین چیزی سراغ نداریم، سینه زدن فی نفسه هدف نیست، در عزاداری و در هر عملی برای انسان یک هدف وجود دارد و یک وسیله ـ سینه زدن وسیله است. باید انسان از این وسیله برای ترقی به سوی هدف حرکت کند، لذا افراط در این مسیر، کار پسندیده‌ای نیست و لخت شدن و کارهای مانند آن از نظر عرف و عقل و شرع کار چندان موجهی نبوده و مردود است، بلکه عمل سَبُک حساب می‌شود که شاید در تبلیغ دشمنان و برداشت و ارائة چهره منفی از مکتب شیعه مورد سوء استفاده واقع شود. ما باید در عزاداری ها خود هدف‌های سرور شهیدان را در نظر بگیریم و از این موقعیت به وجود آمده آنها را برای مردم تبیین کنیم، لخت شدن، سینه سرخ کردن و قمه زدن و سایر رفتارهای ناهنجار هرگز ما را در رسیدن به هدف یاری نمی‌دهد. بلکه هدف ما را تحت الشعاع قرار می‌دهد و مسیر هدف اصلی را تیره و تاریک می‌نماید و از موانع آن محسوب می‌شود، و از جهت اضرار به نفس حرمت شرعی نیز دارد، چون هیچ انسانی شرعاً مجاز نیست تحتِ هر شرایطی حاضر باشد به جان و مال خود ضرر برساند و از لحاظ فقهی احتمال دارد به ارتکاب فعل حرام مُنجر شود.
در نتیجه: سینه زنی یکی از انواع عزاداری های مشروع می‌باشد که علمای شیعه به آن توجه داشته‌‌اند و از رفتارهای ناهنجار مانند لباس در آوردن و خونریزی نمودن پرهیز نموده و ضرر رساندن به بدن را حرام دانسته‌اند.
پی نوشت ها:
[1] . ر.ک: مطهری، مرتضی، حماسه حسینی.
[2].ر.ک: ربانی خلخانی، عزاداری از دیدگاه مرجعیت.
[3] .شیخ مفید، الارشاد، قم، آل البیت، چ 2، 1416، ج 2، ص 263؛ تشویق امام رضا ـ علیه السلام ـ دعبل خزاعی را که حضرت به او جایزه‌ای داد نمونه بارز و مستند هست، نمونه‌های دیگری نیز وجود دارد می‌توانید رجوع کنید به سیره امام سجاد و امام حسین ـ علیهما السلام ـ .
[4] .ربانی خلخالی، علی، عزاداری از دیدگاه مرجعیت، 1411، ص 122 ـ 170؛ و عباس زاده، سعید، نگهبان بیدار، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، 1373، ص 102، به نقل از عنصر امر به معروف و نهی ازمنکر، شهید مطهری، ص 98.
.[5]. ربانی خلخالی، علی، پیشین، ص 122 ـ 170؛ و عاملی، سید شرف‌الدین، فلسفه عزاداری و شهادت.
[6] .نهج البلاغه، کلمات قصار «لا تری الجاهل الا مفرطاً أو مفرّطاً» 70.
[7] .بحار، ج 6، ص 218؛ و امالی صدوق، ص 255.
منبع: مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پایان پیام/
نظر شما