خبرگزاری شبستان_صومعه‌سرا، مائده فلاحتکارضیابری: نوروز، سال نو ایرانیان، جشنی شیرین، دیرین و دارای شهرتی جهانی که همواره از دوران ایران باستان در میان مردم ایران زمین، بسیار محبوب و منحصر به فرد بوده و هر سال، با شکوه و صلابت هر چه تمام، برگزار میشود.
ایرانیان، از دیرباز، بر این باور بوده‌اند که بهترین زمان برای برگزاری جشن سال نو، نخستین روز بهار، اولین فروردین ماه، مقارن با نو شدن طبیعت، سر سبزی و حس شادابی و طراوت متاثر از حیات دوباره زمین است، از این روست که از گذشته تا به حال، ایرانیان، نوروز و سال جدید را در آغاز بهار طبیعت به جشن و سرور می‌نشینند.
گرچه امسال بسیاری از این آیین‌ها به دلیلی شیوع کرونا ویروس و توصیه‌های مسئولان در ماندن در خانه برگزار نشده و مردم با شرکت در پویش در حانه می‌مانیم تلاش برای قطع چرخه انتشار این ویروس دارند اما نگاهی اجمالی به برخی از این آیین‌ها به بهانه عید نورزیم داریم.
امروز آمده‌ایم تا آداب و سنن مردم منطقه ضیابر از شهرستان صومعه‌سرا را همزمان با نزدیک شدن به عید نوروز به نظاره بنشینیم و بدانیم آداب مردمان این منطقه چگونه است.
مردمان منطقه ضیابر از گذشته‌های بسیار دور، هنگام نزدیک شدن به عید نوروز بر اساس سنت‌های خود به استقبال سال جدید می‌روند تا با آداب و رسومی ویژه، به حفظ ارزش‌های خویش پرداخته و آنرا به شایستگی زنده نگه دارند.
*نوروزخوانی
از مراسم مهم نوروز در ضیابر می‌توان به نوروزخوانی اشاره کرد که هم‌اکنون نیز رواج دارد، برای این کار، گروهی نوروزخوان در کوچه و خیابان و منازل مردم به راه می‌افتند و اشعاری می‌خوانند.
بخوانم من امام اولين را/ شه كشور اميرالمؤمنين را/ وصي جانشين يعني علي را/ به ياسين و الف لام و به فيروز/ دهيد مژده كه آمد عيد نوروز/ امام دومين هم دسته گل/ شفاعت مي‌كند او بر سر پل/ اما سومين شاه جهان است/ بود نامش حسين شاه يگانه ... نوروزخوانان اين اشعار را تا امام دوازدهم تكرار مي‌كنند.
همچنین نوروزخوانان اشعاری همچون بهار آمد، بهار آمد خوش آمد/ بهار آمد همه گلها شکفته، گل لیلا چرا در خاک خفته/ ز بسم‌الله ز بسم‌الله بگویم چند کلامی/ امام اولین نامش علی بود/ امام دومین نامش حسن بود / امام سومین شاه شهیدان حسین را کشته‌اند قوم یزیدان/ الهی صاحبخانه خیر ببینی/ عروسی جوانانت ببینی همین سال و همین ماه و همین روز مبارک بر شما این عید نوروز را سر می‌دهند.
نوروزخوانان برای اهالی خانه دعای خیر و در انتها از مردم هدایایی دریافت می‌کنند این هدایا معمولا پول، شیرینی، برنج یا تخم‌مرغ است.
*عروس گوله
عروس گوله یک نمایش است که برای رسیدن به معشوقه به وسیله کشتی گیله مردی و حرکات جالب و خنده‌دار سبب شادی مردم می‌شوند.
در این نمایش غول، پیربابو و نازخانم نقش اصلی آن را ایفا می‌کنند، پیربابو شخصی است که خود را به هیات پیرمردی در می‌آورد و غول مردی است که کلاهی از ساقه‌های خشک شالی (کلوش) بر سر می‌گذارد و نقش نازخانم را هم یکی از جوانانی که لباس زنانه به تن دارد، اجرا می‌کند.
موضوع این نمایش میدانی شادی بخش، دعوای غول و پیربابو بر سر نازخانم است که به کشتی بین این دو می‌انجامد، غول مظهر سیاهی و زمستان و پیربابو، نماد باغبانی و زیبایی پسندی است، در این کشتی، غول پیروز میشود و همراه نازخانم رقص‌کنان بازی را به پایان می‌برد.
معمولا برای نمایش عروس گوله تعدادی از جوانان در منازل مردم حضور پیدا کرده و در برابر اجرای نمایششان پول دریافت می‌کنند، نمایش عروسه گوله در زمان‌های گذشته بیشتر رواج داشت و امروزه آثار کمتری از این نمایش به جا مانده و بیشتر در جشنواره‌ها اجرا میشود.
*حلوای ضیابری
بانوان کدبانو و هنرمند خطه ضیابر، پس از اطمینان حاصل کردن از نظافت منزلشان، به صورت انفرادی و اغلب گروهی، به همراه دیگر افراد خانواده، دوستان یا همسایه‌ها، شروع به پخت حلوای ضیابری که یکی از اجزای ثابت سفره هفت‌سین است، می‌کنند.
بانوان ضیابری، از گذشته‌های دور، پخت حلوای ضیابری را به صورت یک سنت دیرینه و البته شیرین، حفظ کرده‌اند و حتی در این بحران کرونایی هم دست از این کار برنداشته و به صورت خانوادگی اقدام به پخت و تهیه این حلوا کرده‌اند.
حلوای ضیابری به قدری مشتری دارد که برخی از شیرینی فروشی‌های شهر با شناخت ذائقه و سلیقه مشتریان در تابلوهای خود به درج عبارت «حلوای ضیابری موجود است»، به جلب مشتریان می‌پردازند و آن را نوعی برتری برای مغازه خود می‌دانند.
این حلوا سابقه ۵۰۰ ساله در بین مردمان ضیابر دارد و به عنوان نماد این منطقه در سراسر کشور معروف است و هر ساله جشنواره‌ای به این نام در این منطقه برگزار میشود که البته امسال به دلیل ویروس کرونا لغو شد.
*چهارشنبه‌سوری
در غروب روز سه‌شنبه اهالی یک محل با یکدیگر در کوچه جمع می‌شوند و در چند نقطه مختلف با فاصله کم چند دسته کاه را می‌چینند و آنهارا آتش می‌زنند.
برای دوری از چشم زخم در آتش اسپند می‌پاشند و همه افراد حاضر در این مراسم ترانه‌ای را با گویش گیلکی می‌خوانند: «گوله گوله چهارشنبه، به حق پنجشنبه، نکبت بیشه، دولت بیه، زردی بیشه، سرخی بیه» و سپس از روی آتش می‌پرند.
بنا بر سنت قدیمی در شب چهارشنبه‌سوری مادران، دختران دم بخت را با جارو از در خانه بیرون می‌کنند تا بختشان باز شود، و در این شب بانوان برای شام سبزی پلو با ماهی، ترش‌تره، سبزی کوکو، کته، ماست، ترشی و .. درست می‌کنند.
صبح چهارشنبه افراد خاکستر بر جای مانده از آتش بازی شب چهارشنبه‌سوری را جمع می‌کنند و به زیر درختان میوه می‌ریزند به نیت اینکه درختان بارور شوند و میوه بیشتری دهند.
*صبح روز عید(1فروردین)
همزمان با فرا رسیدن صبح عید نوروز بانوان شروع به پختن تخم مرغ و آن تخم‌مرغ‌ها را بعد از پخت با ماژیک‌های رنگی تزیین می‌کنند.
از ساعت ۹ صبح به بعد کودکان و نوجوانان و گاهی بزرگسالان به صورت چند نفره با شور و اشتیاقی خاص برای تبریک عید نورز به خانه‌های اهالی ضیابر می‌روند که در زبان گیلکی به این امر محله گردی می‌گویند که افراد چند دقیقه‌ای در خانه صاحبخانه حضور پیدا می‌کنند و عید را تبریک می‌گویند.
در برابر تبریک آنان، صاحبخانه نیز طی سنتی دیرینه هدایایی مانند پول، تخم مرغ پخته، حلوای ضیابری، شکلات و .. به مهمانان می‌دهد که این امر لذت بسیاری برای کودکان به همراه دارد.
گفتنی است، تمامی موارد مذکور، مربوط به آیین نوروز در منطقه ضیابر بود که البته هر یک از شهرها و استان‌های کشورمان بر اساس آیین منحصر به فرد خود، دارای برخی سنت‌های متمایز و منحصر به فرد در برگزاری این جشن باستانی هستند.
نظر شما