«وکیل» مسجدی در میانه محور تاریخی شیراز

خبرگزاری شبستان - شیراز:

محور «زندیه» در شیراز یکی از شاخص ترین محورهای تاریخی و گردشگری است که یکی از مساجد تاریخی را همچون نگینی در دل خود جای داده است. مسجد «وکیل» از یک سو در مجاورت حمام «وکیل» و از سوی دیگر بازار «وکیل» واقع شده است.

در این گذر تاریخی، شاهد اجرای فلسفه «نظافت، عبادت و تجارت» در یک بافت شهرسازی تاریخی هستیم که با احداث حمام، مسجد و بازار «وکیل» در جوار یکدیگر ایجاد شده است. مسجد «وکیل» از مساجد تاریخی شهر شیراز و متعلق به عصر «کریمخان زند» است که امروز علاوه بر اقامه نماز به عنوان یکی از مراکز گردشگری پر بازدید در شیراز مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار می گیرد.

بنای شاخص

اگر گذری به دوران تاریخی داشته باشیم، عبادتگاه ها همواره مورد توجه بشر بوده اند و در هر دوره ای با سبک معماری و الگوهای خاص، نیایشگاه هایی ساخته می شد. مساجد، مهم ترین نیایشگاه مسلمانان هستند که علاوه بر محلی برای عبادت، مکانی برای گردهمایی های مذهبی و اجتماعی مسلمانان به شمار می روند. در حال حاضر بیش از 70 هزار مسجد در سراسر کشور وجود دارد که مساجد تاریخی با قدمت و معماری ویژه، شاخص تر هستند و در حوزه گردشگری نیز مورد توجه قرار می گیرند.

مسجدی با معماری زندیه

مسجد «وکیل» از نظر شاخصه های معماری، یک بنای متعلق به دوره زندیه است که «مائده اردلان»، مقرنس کاری های به کار رفته در طاق ورودی مسجد را بی نظیر توصیف می کند:

یک راهنمای گردشگری با اشاره به تاریخچه ساخت مسجد «وکیل» می گوید: ساخت این مسجد در پایان قرن سیزدهم وآغاز قرن چهاردهم، کامل می شود و وقوع زلزله در سال 1239ه. ق به آن آسیب های جدیدی وارد می کند.

«مائده اردلان» می افزاید: کاشی کاری سر در و ایوان به دستور «حسینعلی میرزا» پسر «فتحعلی شاه» انجام می شود و با وجود بازسازی و نوسازی ها، مسجد «وکیل»، همچنان از نظر نقشه و معماری و سبک تزئینات، یک بنای کامل متعلق به عصر زندیه به شمار می رود.

وی اضافه می کند: در چوبی مسجد، نسخه بدل در اصلی دوره زندیه است که در عصر قاجار توسط یک گلوله توپ درهم شکسته شد و با عبور از آن به یک هشتی سرپوشیده در پشت ورودی، می رسیم.

اردلان با توصیف این مسجد تاریخی بیان می کند: هشتی از طریق 2 معبر به صحن مسجد منتهی می شود و جهت قرار گرفتن مسجد نیز رو به قبله است و یک حوض سنگی در مرکز حیاط خودنمایی می کند.

وی ادامه می دهد: مسجد «وکیل» دارای 2 شبستان است که در شبستان زمستانی که معماری ساده ای دارد، هنوز هم نماز جماعت برگزار می شود اما شبستان تابستانه مسجد با 48 ستون سنگی، ساقه های مارپیچ  منتهی به سر ستون های با شکل برگ کنگر، معماری شاخصی دارد که در حوزه گردشگری و هنر معماری، حرف های بسیاری برای گفتن دارد.

این راهنمای گردشگری با اشاره به وجود یک منبر مرمرین، عنوان می کند: منبری از جنس سنگ مرمر با 14 پلکان که با هزینه ای بسیار بیشتر از ساخت با طلا به دستور «کریمخان زند» ساخته شده است از دیگر معماری های ویژه این مسجد تاریخی است.

طاقی به زیبایی مروارید

با ورود به این مسجد زیبا با یک مسجد 2 ایوانه و رو به قبله مواجه می شوید که ایوان شمالی آن به دلیل کاشیکاری های رنگی و زیبا به طاق «مروارید» معروف شده است و گردشگران بسیاری را برای عکس گرفتن در فضای یک معماری اصیل به خود جذب می کند، دور این طاق زیبا با قلم درشت و خط ثلث عالی یکی از سوره‌های قرآن به صورت هلالی نوشته شده‌ است.

داستان بخشندگی در مسجد «وکیل»

حکایت شده است که «کریمخان زند» در زمان ساخت مسجد «وکیل» به کارگران و روند ساخت مسجد، سرکشی می کرد که یک روز در حین بازدید، طلب قلیان کرد و قلیانی مرصع و از جنس طلا برایش آوردند، در این زمان یکی از کارگران که «کریم» نام داشت رو به آسمان گفت: «خدایا تو کریمی، من هم کریم و او هم کریم»، گفته می شود که «کریمخان» که این صحبت کارگر را می شنود، قلیان گران قیمت خود را به او می دهد.

در شهر شیراز، مساجد تاریخی دیگری نیز از دوره های تاریخی به جای مانده است که هنوز همان کابری مسجد را دارند و با زیبایی های معماری خود، مامنی خاص را برای دلدادگان ایجاد کرده اند.

گزارش: مریم شمالیان