نوشداروی قرآنی برای علاج واقعه/ میانبرهایی که ساده از کنارشان می گذریم

خبرگزاری شبستان؛‌ گروه قرآن و معارف؛ تحقیقات علمی و میدانی به صراحت اثر آرام بخشی دعا، نماز و نیایش را به اثبات رسانده است از طرفی می دانیم که هر چقدر آرامش در انسان بیشتر باشد سیستم ایمنی بدن او بیشتر تقویت می شود بنابراین تردیدی در اثربخشی دعا و نماز وجود ندارد. آنچه در ادامه می آید گفتگوی ما با حجت الاسلام «هادی عجمی»، عضو گروه فقه تربیت موسسه اشراق و عرفان  و از اساتید مرکز تخصصی نماز است.

در ماه های اخیر شاهد شکل گیری فضای انتقادی و حتی عصبی و بغض آلود علیه دین و دینداران بودیم که بر این باور بودند خداوند در چالش بزرگی نظیر کرونا انسان ها را تنها گذاشته و حمایتی از آن ها صورت نمی دهد. دیدگاه شما درباره این نظرات و منشأ آن ها چیست؟

این دیدگاه به ویژه در شبکه های اجتماعی وجود دارد. چندی پیش در فضای مجازی کسی گفته بود الان چندین خدا و دین در دنیا وجود دارد و همه خدا خدا می کنند پس چرا راه علاج و برون رفتی از این بیماری را نمی بینیم. و بعد در ادامه گفته بود به محض این که داروی این بیماری ساخته شود همه آن را منتسب به خداوند می دانند. در هر حال آنچه در این نوع اظهارنظرها مغفول واقع می شود این است که گاهی ما ایمان داشتن یا مسلمان بودن را مساوی و مترادف با مشکل نداشتن می دانیم. این نقطه آغاز آن انحرافی است که بیان شد بنابراین برخی تصور می کنند اگر اعمال عبادی خود را به جا آورند حاجت آن ها باید برطرف شود.

و اگر نشود؟

اگر حاجت آن ها برطرف نشود برحسب خلقیات و درجه ضعف ایمان ممکن است تصور کنند که اشکال کار در ایمان آن هاست یعنی به اندازه کافی ایمان ندارند چون اگر داشتند خداوند درخواست آن ها را قبول می کرد یا حتی بدتر از آن تصور می کنند که خدایی نیست چون اگر بود حاجت آن ها را اجابت می کرد. در حقیقت فهم سطحی ما عامل انحراف در این برداشت است.

قرآن در این باره به ما چه می گوید؟

در قرآن سه جا  و با عباراتی مشابه به ما امر شده است که وقتی دچار مصیبت یا چالشی در زندگی می شویم از صبر و نماز استعانت بجوییم. در آیه ای می فرماید: وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ ۚ وَإِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِينَ . در آیه دیگری می فرماید: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ. نکته قابل تامل در این آیات این است که خداوند تصریح می کند استعانت از صبر و نماز کار هر کسی نیست. تصریح آیه این است که این ها برای بسیاری از افراد کبیر و بزرگ است مگر برای کسانی که به مقام خشوع و بندگی رسیده اند. در آیه دیگر به شکلی دیگر به این حقیقت اشاره می شود که صابران - بردباران - هستند که می توانند به این مقام و استعانت از صبر و نماز برسند. در ادامه آیه 153 سوره بقره که ذکر شد می آید: وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ يُقْتَلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتٌ ۚ بَلْ أَحْيَاءٌ وَلَٰكِنْ لَا تَشْعُرُونَ / گمان نکنید کسانی که در راه خدا کشته می شوند مُرده اند بلکه آن ها زنده اند اما شما حس نمی کنید. و در ادامه در آیه 155 همین سوره می فرماید: وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۗ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ. در این جا آن موضع کلیدی و مهم قرآن که می تواند تردیدها در این باره را برطرف کند بیان می شود. موضع قرآن این است که شما قطعا و حتما آزمایش خواهید شد. دقت کنید که با لام و نون دو تاکید در "ولنبلونکم" آمده است که نشان می دهد هیچ گریزی در این باره وجود ندارد. قرآن می فرماید ما شما را با ترس و گرسنگی و نقص در اموال و جان ها و ثمرات امتحان خواهیم کرد و در ادامه می فرماید به صابران و بردباران بشارت بده و در ادامه صابران را معرفی می کند: الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ. بردباران چه کسانی هستند؟ آن ها که وقتی در متن مصیبتی قرار می گیرند می گویند مصیبت از جانب خدا می آید و ما هم به جانب خدا می رویم.

چه نتیجه ای می توان از مجموعه این آیات گرفت؟

نکته اول این است که اگر می خواهید در مشکلات به نتیجه برسید از نماز و صبر کمک بگیرید چون در این صورت خداوند با شما خواهد بود. نکته دوم این است که اگر کسی صبر کرد و خدا هم با او بود به این معنا نیست که او در معرض هیچ مشکلی نخواهد بود.

خداوند در این آیات تصریح می کند افراد در معرض ابتلاها و امتحانات قرار خواهند گرفت، همچنان که می بینیم حضرت رسول (ص) با آن مقام بزرگ و جایگاه بی بدیل در معرض امتحان ها و آزمون های بسیار سخت قرار گرفت یا حضرت زهرا (س) یا امام علی (ع)، می بینیم که حضرات معصومین علاوه بر گرفتاری ها و مصایب حتی مریض می شدند و در تاریخ داریم که امیرالمومنین (ع) به چشم درد بسیار سختی دچار شده بودند یا مثلا سلمان می گوید روزی به خانه حضرت زهرا رفتم و دیدم که بسیار گرفتار هستند از یک طرف خانه داری و پخت غذا و از طرف دیگر گریه بچه ها، کسی تردید در جایگاه معنوی حضرت زهرا ندارد اما می بینیم که دحتر پیامبر هم در معرض ابتلا و امتحان الهی است پس بنابراین این تصریح که خدا با صابران است به این معنا نیست که مومنان مشکلی ندارند بلکه در مشکلات، خداوند با آن هاست.

در حقیقت اشاره شما به این است که استفاده از اهرم های معنوی مثل نماز و صبر حتی اگر به رفع حاجت منجر نشود در نهایت به سود انسان خواهد بود؟

بله، به ما گفته شده که نماز بخوانید، دعا کنید و به اهل بیت (ع) توسل بجویید و بسیاری از اوقات می بینید که با همین دعاها و توسل ها حاجت ها برآورده شده است. در آماری که وزارت بهداشت اعلام می کرد دیدیم که فردای روز نیمه شعبان یعنی شنبه میزان ترخیص شدگان و بهبودیافتگان از کرونا سه برابر روزهای عادی بود.خب این نشان می دهد توسل به اهل بیت به ویژه در این مورد به حضرت صاحب الزمان (عج) نتیجه بخش است با این حال حتی اگر به ظاهر حاجت ما برآورده نشود فرد متوسل یا اهل دعا به واسطه آن دعا و نماز و توسل، آرامشی در قلبش مستقر می شود که حال او را دگرگون می کند. تحقیقات علمی و میدانی که در این باره صورت گرفته به صراحت اثر آرام بخشی دعا، نماز و نیایش را به اثبات رسانده است از طرفی می دانیم که هر چقدر آرامش در انسان بیشتر باشد سیستم ایمنی بدن او بیشتر تقویت می شود بنابراین تردیدی در اثربخشی دعا و نماز وجود ندارد.