بنیاد فرهنگی البرز به عنوان الگوی موفق وقف علمی در کشور/ اعطای جایزه ویژه به نخبگان

به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، بنیاد فرهنگی البرز یکی از معدود موقوفات کشور است که در طول بیش از نیم قرن از عمر خود، صرفا در بخش اهدای جوایز علمی به نخبگان کشور فعالیت می‌کند و در طول سالهای گذشته بسیاری از نخبگان و برگزیدگان علمی کشور را مورد تقدیر و تشویق قرار داده است. به منظور معرفی فعالیت های این بنیاد گفت و گویی با مهندس «حیدر ارشدی»، مدیرعامل بنیاد فرهنگی البرز  ترتیب دادیم که در ادامه مشروح آن را می خوانید: 

بنیاد فرهنگی البرز با چه اهدافی شکل گرفت و روند فعالیت آن به چه شیوه ای است؟

بنیاد فرهنگی البرز در سال 1342 شمسی با هدف کمک به اشاعه فرهنگ کشور و تجلیل از مقام علمی دانشمندان و محققان برتر ایرانی و  تشویق دانشجویان و دانش آموزان برگزیده از طریق اعطای جایزه بنیاد البرز به همت واقف خیراندیش مرحوم حسینعلی البرز تاسیس و وقف شده است که در طی نیم قرن اخیر که از تاسیس این بنیاد می گذرد، چندین هزار نفر از نخبگان علمی کشور توسط این بنیاد مورد حمایت و تشویق قرار گرفته است که این مراسم تقدیر در قالب همایش های ملی با حضور مقامات علمی و مسئولین کشوری برگزار شده است.

 این بنیاد بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تحت نظارت هیئت امنایی سازمان اوقاف وامور خیریه در راستای عمل به نیات واقف آن از محل درآمد رقبات خود به تشویق جوانان به تحصیل علم و تجلیل از مقام عالمان از طریق اعطای جایزه بنیاد البرز می پردازد.

 از طرفی ایشان هدفشان از تاسیس بنیاد فرهنگی البرز را صرفا کمک به اشاعه فرهنگ کشور از طریق اعطای جایزه بنیاد البرز به دانشمندان و پژوهندگان برگزیده ایران در داخل و خارج  کشور که موفق به کشف اختراع باشند و آن ابتکار و خدمت موجب تسکین آلام بشری، رفاه زندگی انسانی و بالا رفتن جایگاه ایرانی در دنیا شود، ذکر می کنند.همچنین از دیگر اهداف تاسیس این بنیاد حمایت از دانش آموختگان برگزیده و نوجوانان و نوبوگانی که از ابتکار، نبوغ و استعداد خاصی برخوردار هستند، است.

چرا از مرحوم البرز به عنوان چهره ماندگار وقف علمی یاد می  شود؟ 

از مرحوم البرز به عنوان واقف خیر اندیش به جهت تنوع اقدامات پس از تاسیس بنیاد فرهنگی البرز می توان به عنوان الگویی موفق نام برد، زیرا که ایشان یکی از واقفین خیراندیشی بودند که به عنوان چهره ماندگار وقف علمی شناخته می شوند. وی در سال 1285 شمسی متولد شدند و در دو سالگی مادر را از دست دادند، طعم محرومیت را از همان کودکی می چشند و در دبیرستان البرز تحصیل و بعد از فراغت از تحصیل و اخذ دیپلم به دلیل آنکه تسلط به زبان های انگلیسی،روسی داشت، به عنوان مترجم در وزارت مالیه( وزارت دارای فعلی) مشغول به کار شد و بعد از مدتی به دلیل بیماری برونشیت بنا به تجویز پزشکان به استان خوزستان نقل مکان کرد، اما خواسته های نامشروعی که قوانین محل در زمینه پرداخت مالیات داشت، موجب می شود که وی از خدمت در وزارت دارایی منصرف و به تهران باز گردد و بعد از مدتی به عنوان منشی شعبه اول وزارت دادگستری منصوب می شود.

اما فساد اداری حاکم بر مشاغل دولتی و مشکلات معیشتی موجب می شود که مرحوم البرز مجبور به کناره گیری از کار دولتی شد و در اولین فعالیت اقتصادیش در سال 1312 با شرکت و برنده شدن در مناقصه دولتی طی ابتکار عملی سود قابل توجه ای کسب می کند که از قبل آن یک مغازه در خیابان فردوسی خریداری و مقدمات تجارت با کشورهای اروپایی را فراهم می کند و در طی سه سال کار شبانه روزی و کار طاقت فرسا موفق به دریافت نمایندگی 11 شرکت آلمانی در تهران می شود. مرحوم البرز بدون ارث مادی پدرشان و با تکیه برتوان شخصیشان به سرمایه متنابهی دست پیدا می کنند و طی تحقیقی که چندین سال پیش انجام شده بود ایشان جزو 50 کنشگر و فعال اقتصادی 150 سال اخیر ایران شناخته شد که این نشان می دهد که ایشان ذاتا یک انسان خلاق اقتصادی و کارآفرین بود.

وقف ها و اقدامات خیرانه مرحوم البرز در چه زمینه هایی بوده است؟

اقدامات خیرانه مرحوم البرز را می توان در دو مرحله قبل و بعد از تاسیس بنیاد البرز تقسیم کرد. در سالهای 1320 تا 1342 ایشان اقدامات خیرخواهانه متعددی انجام داد که می توان به اهدای یک دستگاه بیمارستان سیار مجهز به  اتاق عمل به جمعیت هلال احمر، احداث سالن انتظار بیماران بیمارستان امام خمینی(ره)، اهدای چندین دستگاه مولود تولید برق به بیمارستان ها، اهدای تجهیزات اتاق عمل به بیمارستان امیراعلم و کمک به زلزله زدگان لار، کمک به دانش آموزان بی بضاعت اشاره کرد.

 وی درسال 1342 تمام اموال خودش را با تاسیس بنیاد فرهنگی البرز با سرمایه ای که معادل سرمایه ایجاد بانک خصوصی در کشور در آن زمان بود، وقف ایجاد این بنیاد کرد و بعد از این وقف اقدامات نیک خودشان را همچنان انجام داد.

وی حتی خانه  شخصی خودشان را نیز می فروشد و به دارایی های بنیاد فرهنگی البرز می افزاید و در طی 15 سالی که در ایران زندگی می کرد، در هتل ایرانشهر ساکن بود. علی رغم اینکه ایشان مسئولیت مدیر عاملی این بنیاد را برعهده داشت، ولی خودش را از دریافت حقوق، پاداش و مزایا منع و وصیت کرده بود که پس از مرگشان هم پیکرش را برای کالبد شکافی به دانشگاه علوم پزشکی تهران وقف کنند تا قبل از تشریح  پیکر ایشان چیزی به داشته های علمی کشور افزوده  شود.

شیوه اعطای جوایز بنیاد فرهنگی البرز به چه شکلی بوده است؟

شیوه اعطای جایزه بنیاد فرهنگی البرز از طریق همایش های ملی دانش آموزی و نخبگان است. فعالیت اول بنیاد که در اولین سالهای تاسیس به صورت وام شرافتی به دانشجویان مستعدد و کم بضاعت بوده است . اما در دهه دوم فعالیت بنیاد با رایگان شدن تحصیل در کشور مرحوم البرز رویکرد بنیاد البرز را تغییر می دهد، و وام شرافتی را تبدیل به وام اشتغال به کار می کند و  به کسانی که از دانشگاه فارغ التحصیل می شدند و هزینه راه اندازی کسب و کار نداشتند، این وام شرافتی را به منظور حمایت از نخبگان کشور راه اندازی کردند و اکنون به نخبگان جایزه ویژه این بنیاد اعطا می شود و در حال حاضر جایزه ویژه این بنیاد به نخبگان اعطا می شود.

علت واگذاری بنیاد فرهنگی البرز به سازمان اوقاف و امور خیریه چه بود؟

در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی مرحوم البرز به دلیل آنکه بیماریشان تشدید می یابد، مجبور می شوند که برای عمل جراحی به خارج از کشور سفر کنند و بعد از آن عمل جراحی عملا پزشکان وی را از کار اجرایی منع می کنند که ایشان به امام خمینی(ره) نامه ای مکاتبه و تاکید می کنند که مسئولیت اداره بنیاد به امام(ره) واگذار شود و امام(ره) نیز توشیحی به هیئت امنای اوقاف می نویسند تا هیئتی برای عمل به مندرجات این وقف نامه تعیین شود که از آن سال تاکنون این وقف تحت نظارت هیئت امنای سازمان اوقاف و امور خیریه مدیریت می شود.

 تاکنون با برگزاری همایش جایزه بنیاد فرهنگی البرز چه تعداد نخبه وام اشتغال به تحصیل دریافت و مورد تقدیر قرار گرفته اند؟

در سالهای پیروزی انقلاب اسلامی برگزاری جایزه عملی البرز اغلب بدون برگزاری همایش و اطلاع رسانی مناسب برگزار می شد، ولی از دهه 90 تاکنون به منظور ترویج این وقف علمی در قالب همایش های ملی برگزار می شود.جایزه علمی البرز با سابقه ترین جایزه علمی کشور با نیم قرن قدمت است و تنها جایزه علمی کشور است که بر مبنای سنت حسنه وقف برگزار می شود و استقلال هویت دارد و وابستگی مالی به دستگاهها و سازمان های دولتی ندارد و تنها جایزه ای غیر دولتی است که به صورت رایگان برگزار می شود و در واقع به عنوان نوبل ایرانی شناخته می شود و می تواند هم طراز با مسابقات عملی جهان باشد.

از سال 42 تاکنون بیش از سه هزار دانشجو وام اشتغال به کار و تحصیل  این بنیاد را دریافت و 4650 جایزه این بنیاد را کسب کرده اند و تاکنون شش همایش ملی و هشت استانی برگزار و بیش از 1300 مخترع، دانش آموز، دانشجو و طلبه و دانشمند کشور طی این جایزه مورد تقدیر قرار گرفته اند.

چشم انداز و رویکرد بنیاد علمی البرز برای آینده چیست؟

با توجه به ظرفیت منحصر به فرد فرهنگی،علمی، اعتقادی جایزه البرز، به منظور ترویج فرهنگ وقف علمی در جامعه و توجه مردم به عرصه های جدید وقف متناسب با نیازهای کشور که مورد تاکید مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه سهم وقف را در حوزه های علمی و فناوری ارتقا دهیم و همچنین به منظور معرفی بنیاد فرهنگی البرز به عنوان الگوی موفق و شناساندن  واقف خیراندیش و چهره ماندگار علمی رویکرد آینده ما معرفی بیشتر این بنیاد به آحاد افراد جامعه است که در حال حاضر این موضوع در دستور کار است.

در حال حاضر جایزه البرز با سابقه،قدمت، گستردگی و فراگیری در کشور و میان آحاد کشور از نوباوه تا دانشمند را در برمی گیرد و به همه این افراد و گروههای سنی نخبه این جایزه تعلق می گیرد. این جایزه در اعطای هویت علمی کشور تاثیرگذاری دارد. اعتبار دهی مناسب به این جایزه از طریق اطلاع رسانی می تواند سطح علمی کشور ما را در راستای گام دوم انقلاب که مورد تاکید رهبری بوده است، ارتقا دهد و جوانان را به تحصیل علم تشویق و مقام عالم را مورد تجلیل قرار می دهد و این مهم با ترویج و اطلاع رسانی پیرامون فعالیت های این بنیاد صورت می گیرد.

نکته ای که لازم است بیان شود اینکه جوایز این بنیاد بنا بر وصیت واقف از محل در آمد رقبات و مغازه های  خریداری شده از سوی مرحوم البرز بوده است و این نشان می دهد که سنت وقف از سنت های ماندگار و ابدی است به شرطی که به درستی پایه گذاری و ادامه یابد.