دکتر «جمال یزدانی» در گفت وگو با خبرنگار گروه مسجد و کانون‌های مساجد خبرگزاری شبستان، که به مناسبت روز سینما(۲۱ شهریور) انجام شد، به کارکردهای متقابل میان مسجد و سینما اشاره و اظهار کرد: از بُعد مکانی نمی‌توان سینما و مسجد را به یکدیگر مرتبط کرد چراکه هر دو کارکردهای متفاوتی دارند، بنابراین باید زاویه‌ای از رابطه را میان این دو نهاد تعریف کنیم به نحوی که هر کدام از این دو نهاد اجتماعی ضمن حفظ کارکردهای اصیل خود بتوانند خدمات متقابلی به یکدیگر عرضه کنند.
این پژوهشگر حوزه فرهنگی ادامه داد: مسجد خردترین نهاد اجتماعی در سطح محله است که فضای ارتباطاتی بین افراد را حول محور امام جماعت فراهم می‌کند. در این بستر ارتباطاتی از امور معنوی و عبادی تا تعاملات اجتماعی، خدمات اقتصادی و فعالیت های فرهنگی در سه وعده برقرار می شود.
وی تصریح کرد: مسجد نهاد سنتی و هویتی جامعه اسلامی به شمار می آید، سینما نیز در مقابل نهادی اصالتا مدرن است. اما بین این دو چگونه قابل جمع است و چه طور می توانند به یکدیگر خدمات بدهند؟ پاسخ آن است که ما اگر مبنای تولید، توزیع و مصرف و زاویه دید و خدمات متقابل بین این دو نهاد را در نظر بگیریم در سه سطح می توان این خدمات را بررسی و ارایه کرد. برای مثال در رابطه با مساله تولید، با مسجد به عنوان یک نهاد اجتماعی با سابقه هویتی که دریایی از سوژه های دراماتیک را در دل خود دارد مواجهیم. این سوژه‌ها می‌تواند منشأ تولید کارهای فاخر سینمایی قرار بگیرد.
یزدانی افزود: توجه به این سوژه‌های مسجدی برای ساخت فیلم زمانی از اهمیت بیشتری برخوردار می شود که بدانیم سال های سال است که در غرب، با محور نهاد کلیسا فیلم های سینمایی متعددی ساخته می شود. کلیسا به عنوان یک منبع الهام در کارهای سینمایی مورد توجه قرار گرفته آن هم با رویکردی مثبت؛ بنابراین در عمده آثار سینمایی که در غرب با محور کلیسا تولید می شود، این نهاد به عنوان مکان مقدس، موثر، پاک و تعالی‌بخش و نجات بخش ظاهر می شود؛ حتی اگر مستقیما به مکان کلیسا پرداخته نشود، سوژه فیلم حول و حوش کشیش و کلیسای محل خدمت او می‌چرخد.
این محقق ادامه داد: در مقابل اما مسجد به عنوان یک نهاد دینی، تاریخی و اجتماعی که قرن هاست به عنوان اصلی ترین مکان و نهاد موثر در مناسبات اجتماعی و تاریخی جامعه ایرانی به خصوص در نیم قرن اخیر شناخته می شود آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است، این در حالی است که ما می‌توانستیم ژانر سینمایی مسجد داشته باشیم اما متاسفانه بدنه سینمایی ما مقاومت عجیبی در برابر چنین تولیداتی دارند.
وی در ادامه بیان کرد: برای مثال اگر در طول سال بیش از یکصد اثر سینمایی ساخته می‌شود حتی یک درصد هم نداریم که بخواهند مسجد را نشان دهند، در حالی که افراد حتی اگر زاویه دینی و انقلابی هم نداشته باشند؛ صرفاً از نگاه انسانی می توانند به مسجد در حوزه ساخت فیلم توجه کنند چراکه سوژه‌های مسجدی بسیار متنوع و قوی هستند.
یزدانی با بیان اینکه هر کدام از این سوژه ها قابلیت تولید سینمایی دارند، خاطر نشان کرد: دست‌اندرکاران سینمای کشور باید تلاش کنند که بین نویسندگان فیلمنامه، کارگردانان و عناصر مختلف تولید ارتباط برقرار کنند، این مهم با برگزاری تورهای مسجدگردی محقق می شود؛ معتقدم بنیاد سینمایی فارابی و سازمان صدا و سیما می توانند با برگزاری کارگاه‌های ایده‌پردازی اقدام به تولیدات دراماتیک با موضوع مسجد کنند، اتفاقا در بسیاری از مساجد شهرستان ها درام‌های پرکششی وجود دارند که می‌توانند دستمایه تولیدات جذابی قرار گیرند.
وی ادامه داد: برای تحقق این امر البته لازم است تا قصه های مسجد جمع شود، این امر از عهده خود مسجدی‌ها برمی‌آید. در حالی که نسل قدیم که اکنون هیات امنای مساجد را تشکیل می دهند و نسل جدید که سکان فعالیت های مسجدی را در دست دارند، می توانند حکایت‌گر بسیاری از قصه ها باشند.
این پژوهشگر در نسبت بین توزیع آثار سینمایی با مسجد با اشاره به تجربه موفق جشنواره فیلم عمار و نمایش فیلم در سطح مساجد گفت: مستندها و کارهای دراماتیک این قابلیت را دارند که در مساجد اکران شوند به ویژه که بسیاری از این آثار همسو با گفتمان انقلاب اسلامی هستند؛ از سوی دیگر باید به این مساله توجه کنیم که جمع کثیری از جامعه ایرانی اصلا پایشان را به سینما نمی گذارند اما اقشار مختلف مردم به مساجد می روند؛ پس مسجد حتی یک امکان برای توزیع فیلم ها است.
یزدانی گفت: بسیاری از شهرستان‌های ما فاقد سینما هستند، اما مصرف‌کننده آثار سینمایی در دیگر بسترها هستند. بنابراین مسجد می تواند مکانی برای پیوند مردم با صنعت سینما باشد، در واقع با این اتفاق نیازهای متنوع تری از مخاطبان مسجدی پاسخ داده می شود، حال اگر مسجد در مقام پاسخ به این نیازها برآید قطعا شاهد شکل گیری تعامل متفاوتی میان عرصه مسجد و سینما خواهیم بود.
این پژوهشگر حوزه فرهنگ در پایان خاطرنشان کرد: اگر تعامل میان مسجد و سینما به عنوان دو نهاد اجتماعی ایجاد شود و این دو با یک قوه عاقله به صورت هم افزا ذیل حاکمیت و مجموعه‌های مردمی باشند این خدمات متقابل به تقویت و پالایش و رشد هر دو مجموعه کمک می کند.
نظر شما