به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، مساجد از همان صدر اسلام تا همین چند سال پیش محل رجوع مردم در همه شئونات زندگی بود و بسیاری از تصمیم گیری های فردی و جمعی در این مکان مقدس انجام می شد از طرفی مسجد علاوه بر مکانی عبادی، مکانی آموزشی و تربیتی برای خانواده و تربیت نسل نوجوان و جوان به حساب می آمد اما با گذشت زمان و تغییر و تحولات جامعه و فراگیری رسانه ها و به خصوص رسانه های اجتماعی مسجد به تدریج از آن نقش محوری خود فاصله گرفته و دیگر کمتر شاهد حضور پرشور نسل جوان در این مکان مقدس بودیم؛ در شرایط فعلی ائمه جماعات مساجد نقش مهمی را می توانند در نهضت بازگشت به مسجد ایفا کنند، درباره نقش مساجد در تعیین سبک زندگی افراد بویژه جوانان و نوجوانان و همچنین ضرورت آموزش های ضروری برای ائمه جماعات حجت الاسلام «علی رهبر»، عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه صنعتی اصفهان و نویسنده کتاب «بر شانه های اقیانوس» به گفتگو نشسته ایم که در زیر می آید:
در فرهنگ اسلامی مسجد از چه جایگاهی برخوردار است؟
مسجد در دین مبین اسلام از یک جایگاه بسیار بالایی برخوردار است، فرشتگان در برابر حضرت آدم به سجده افتادند و انسان اشرف المخلوقات شد؛ مسجود فرشتگان در آن مقام آدمی همین در جایگاه انسان کافی است، اما همین انسان باید در یک مکانی در برابر پروردگار خود سجده کند. جالب است که ما در مسجد هم قیام داریم هم رکوع و هم سجود ولی آمده اند محل سجده را برای مسجد انتخاب کرده اند و این در خود قرآن کریم هم به صراحت آمده است:« ما هو المسجد الذی أسس علی التقوی»، این نشان می دهد که در این کرنشگاه با معرفت در برابر ذات بی نهایت پروردگار به عبادت بپردازیم .
برداشت شما از آیه ما هو المسجد الذی أسس علی التقوی چیست؟
من از این آیه این برداشت را دارم «احق ان تقومو فی»، رسول اکرم می فرمایند به مسجد ضرار که برای اهل نفاق طراحی و آسیب زدن به ساحت مسجد حقیقی طراحی شده بود باید مقابله کرد و در مسجد دیگری قیام کنید. ایشان نمی فرماید :«احق ان تقعدو فی احق ان تسجد فی»، می فرمایند:« احق ان تقومو فی» چون تمام این عبادت ها برای قیام است، خداوند در قرآن کریم می فرمایند که ما موعظه هایمان را به رسولمان گفتیم که در یک موعظه خلاصه کنند:« قل إنما أعظکم بواحدة أن تقوموا لله مثنی وفرادی ثم تتفکروا ما»، اول باید قیام تان برای خدا باشد، فرد وقتی که اراده قیام کرد باید فکر بکند و بفهمد که این رسول فرستاده خدا انسان عاقل و کاملی است.
مساجد چه نقشی در تعیین سبک زندگی افراد بویژه جوانان و نوجوانان در جامعه اسلامی دارد؟
پرستوها و بسیاری از مرغان مهاجر از جایی که هوا سرد می شود، هجرت می کنند و به یک منطقه گرمسیر پناه می برند. اگر مسجد را کانونی گرم نگهداریم و بزرگترها با لبخند با جوانان برخورد کنند، امام جماعت به استقبال جوانان برود، محبت حقیقی و صادقانه تحقق پیدا بکند، این گرمی بار دیگر به مساجد بر می گردد، اما اگر بخواهیم مسجد را به عنوان کانونی گرم نگه داریم باید به نیازهای روز جوانان هم پاسخ بدهیم بدهیم زیرا که جوان نیازهای گوناگونی دارد، او خیلی مایل است با خدای خودش با استدلال و تفکر آشنا شود، این جوان دوست دارد امام جماعت مسجدی که در آن حضور می یابد امام جماعتی بلیغ و سخنور داشته باشدتا غذای روح او را تامین کند؛ نمی شود فقط با محبت و گرم کردن فضای عاطفی مسجد به این خواسته بزرگ رسید، بنابراین خیلی از عوامل باید دست به دست هم بدهند تا بتوان سبک زندگی جوانان را سبک اسلامی کرد.
شیوه کارامد برای جذب جوانان و انتقال مفاهیم دینی به آنها چگونه باید باشد؟
سلوک بزرگترهای مسجد، هیئت امنا و امام جماعت مسجد باید به گونه ای باشد که احتیاجات جوان ها را برطرف کند؛ زیرا که جوان می خواهد خودی نشان دهد، می خواهد مورد تکریم قرار گیرد و توانایی هایش شناسایی شود، او می خواهد با دوستان خوب و مناسب خودش در تعامل و دوستی باشد، او نیاز به ورزش تفریح دارد و مسجد باید زمینه آن را برایش فراهم کند. برخی معتقدند در کنار مسجد نباید تفریحی و ورزشی انجام شود چرا که باعث از بین رفتن حرمت مسجد می شود اما با نگاه به تاریخ اسلام می بینیم که کمر و شانه های پیامبر (ص) گاه نوه های حضرت هنگام نماز بود و ایشان هرگزی ممانعتی نمی کردند و گاهی آن قدر سجده را طولانی می کردند تا امام حسن(ع) یا امام حسین(ع) از روی دوش و کمر ایشان جدا شوند.
مسجد چه برنامه های جنبی برای جذب جوانان باید تدارک ببیند؟
فراهم آوردن امکانات فرهنگی، هنری، ورزشی، کتابخانه ای از جمله امکاناتی است که می توانند جوانان را جذب مساجد کند؛ آیت الله مکارم شیرازی در مقاله ایاستانداردهای یک مسجد کامل را برشمردند که ضرورت دارد مورد توجه متولیان امر مساجد قرار گیرد. بر همین اساس اگر در تمام حیطه ها این کار را انجام دهیم ممکن است بتوانیم جوانان را و سبک زندگی شان را اسلامی کنیم .
گستردگی شبکه های اجتماعی زندگی جوانان و نوجوانان را تحت الشعاع قرار داده ائمه جماعت برای جذب بیشتر جوانان به مساجد چه اقداماتی را باید در دستور کار قرار بدهند؟
من به برخی از مواردی که ائمه جماعات باید آنها را مورد توجه قرار دهند اشاره می کنم؛ اول اینکه امام مسجد باید به آنچه می گوید باور داشته باشد و اطلاعات جامعی از معارف اسلامی داشته باشد و یبا مهربانی همراه با تکریم جوانان نمازگزاران پاسخ گوی پرسش های آنها باشد؛ در کنار باید به انها میدان بدهیم که حرفشان را به راحتی بزنند، همچنین امام جماعت باید به برخی از مولفه ها برای ارتباط بیشتر با جوانان آشنا باشد از جمله اینکه در سلام دادن به جوانان پیشتاز باشد و او از افرادی که قبلا در مسجد حضور داشتند اما به هر دلیلی دیگر در مسجد حاضر نمی شوند تفقد کند. از طرفی امام جماعت در سخنرانی های باید مدیریت زمان داشته باشد زیرا که برخی از افراد را سخنرانی های طولانی مدت خسته و دلزده می کند. در کنار امام جماعت مسجد کهنسال لازم یک روحانی جوانی حضور داشته باشد تا بتواند با جوانان ارتباط برقرار کند. پاکیزگی مساجد هم نکته ای است که باید متولیان امر آن را مورد توجه قرار دهند؛ اینها برخی از استانداردهایی است که باید امامان جماعت رعایت کنند.
آیا کارکردهای اموزشی و تربیتی و علمی و اخلاقی مساجد که بواسطه رسانه ها کمرنگ شده با نهضت بازگشت به مساجد می تواند به تربیت نسل جوان کمک کند؟
جوان باید خیلی چیزها را تجربه کند. نسل ما الان به شدت در حال آزمودن فضای مجازی است و به دلیل تنوعی که فضای مجازی دارد او را به خود مشغول کرده است، انسان موجودی است که غیر از معنویت نیازهای دیگری دارد که باید به آنها نیز توجه کرد، این به معنای بستن فضای مجازی نیست بلکه از این ابزار می توان استفاده بهینه ای کرد و محتوا های مورد نظر را به آنها منتقل نمود؛ از طرفی لازم است مسجد در ابعاد گوناگونی فعال شود از جمله می توان فیلم ها و تئاتر های مناسب را در مسجد نمایش داد به گونه ای که حرمت مسجد حفظ شود . امام خمینی(ره) فرمودند:« بشریت دارد به معنویت بر می گردد» بر اساس همین سخن ایشان می بینیم که در همین عصر گسترش شبکه های اجتماعی مردم در شب های احیا و محرم صفر از مجالس معنوی استقبال می کنند حتی در جوامع این رویه گسترش یافته است. زیرا که ذات انسان معنویت گراست و اما نباید غفلت بورزد؛ مسئله شبکه های اجتماعی تنها بوسیله مساجد حل نمی شود. امروز نبرد، نبرد فرهنگی است؛ جنگ، جنگ فرهنگ است لذا فقط مسجد نمی تواند نقش خود را در این زمینه ایفا کند بلکه باید همه مجموعه ها دست به دست هم بدهند این مسئله حل شود؛ امید است با این هماهنگی ای که بین دولت و ملت حاکم است بتوانیم به همه نیازهای جوانان توجه کنیم و اگر جایی زمینه انحراف فراهم است جلوی آنرا بگیریم.
نظر شما